2016’da Türkiye Ekonomisi Hakkımda Yorum

Reel sektör, 2016’ya ‘kırk satır mı, kırk katır im’ yaklaşımıyla giriyor. Suriye ve Irak’taki savaş ortamının, terörün ve Rusya’daki krizin tedirginliğini yaşayan sektörler, asgari ücretin artırılmasına ve emekliye gelen zamma seviniyor. Faizlerdeki düşme eğilimi 2016’da otomotiv ve gayrimenkulde satışlara olumlu yansıyacak. Turizm ise Rusya krizim kış ve spor turizminden hissetmeye başladı.

Türkiye zorlu bir yılı geride bıraktı. 2016 gündemlerine ilişkin de çok şey söylenebilir. Hemen kıyısında yer aldığımız Ortadoğu’daki savaş, terör gündemi, Rusya krizi derken ciddi bir risk ortamında bulunduğumuzun farkında olmayan yok gibi. Reel sektör açısından baktığımızda tabii ki bu saydıklarımızın etkisini sonuna kadar hissedeceğiz.

Yeni yıla girerken önümüzde duran motivasyon artırıcı gelişmeler de bardağın diğer tarafını oluşturuyor. Yandaki tabloda göreceğiniz 10 temel sektörün dinamiklerinde, örneğin, Türkiye gündeminde ciddi hasar yaratmayan, hatta olumlu karşılanan FED faiz politikalarının yansımaları da belirleyici olacak.

NELER ETKİLEYECEK?

FED’in aralık ayındaki faiz artırımının ardından, Merkez Bankası, faizlerde durağanlık hatta düşme beklentisi içerisinde olanların yüzünü güldüren açıklamalarda bulundu. Faizlerin yeni yılda düşme trendinde olmasını reel sektörü olumlu etkileyecek gelişmelerin ilk sırasına koymak gerekiyor. Gayrimenkulden otomotive kadar uzanan kesimlerde 2015’te ertelenen kimi taleplerin yeni yılda kendisini göstermesi bekleniyor.

Yine hükümetin yeni yılla birlikte devreye alacağını açıkladığı asgari ücretin bin 300 lira olmasına dönük uygulaması ile SGK ve Bağ-Kur emeklisine verilen 100 TL zam da piyasalara olumlu yansıyacak. Bilindiği gibi, çok sayıda ekonomist, sözünü ettiğimiz uygulamalan orta gelir tuzağından kurtulmanın yöntemlerinden biri olarak tanımladılar. Hatta çok uzun süre Türkiye Tekstil İşverenleri Sendikası Başkanlığını yapan Halit Narin de son kararların gecikmiş bir uygulama olduğunu belirterek, “Orta gelir tuzağı diye bir sorunumuzu kabul ediyorsak, bu tür kararları daha önceden almamız gerekiyordu” diye konuştu.

Çarpan etkisi ile çalışma dünyasında ücretlere de yansıması gündemde olan asgari ücretteki artışın, çok geniş bir çalışan kesiminin alım gücünün yükselmesine yol açacağı muhakkak. Bu durum da ticari yaşamda pek çok sektöre olumlu yansıyacak.

KIŞ TURİZMİNDE DURUM

Yapay kar teknolojisinin de etkisiyle kış turizmi hemen hemen tüm merkezlerde açıldı. Ancak aldığımız ilk bilgiler pek de iç açıcı değil. Ruslar, yalnızca yaz döneminin değil kış turizminin de önemli dinamolarından birini oluşturuyor. Ancak kış merkezlerindeki sayılan bıçakla kesilmiş gibi. Dedeman’dan bir otel yetkilisi, tesislerinde tek bir Rus turistin dahi bulunmadığını belirterek, “Yılbaşı satışlan-mızın tamamını iki hafta öncesinden satardık. Bu kez yansında bile değiliz” diye konuştu. Bir başka tesis yetkilisinin bir ifadesi ileriye dönük önemli bir mesaj olarak algılanabilir. Son yıllarda Polonyalı turist de kış turizminde önemini aıtırıyor.Bu yıl henüz kendisini kış tatili bölgelerinde hissettirebilmiş değil. Dedeman’daki ilgili, “Ruslar’ın etkisiyle midir bilemiyonım, Polonyalı ilgisinde de önemli oranda düşüş var” diyor.

Bilindiği gibi Rusların boşluğu Doğu Avrupalı turistle de doldurulmaya çalışılacak. Polonya da alternatif pazarlardan. İki ülke arasında böylesi bir etkileşimin olmamasını umarak, Belek’ten bir izlenimimizi aktarmak istiyoruz. Antalya Belek’teki bir tesis, beş Rus spor kulübünün ara tatillerini iptal ettiğini belirtiyor. Yetkili, “Gerçi Alman kulüpleriyle bu iptallerin yer dolduruldu ancak bizim için yine de önemli kayıp” dedi. Yaz satışlarına ilişkin Rusya’dan şu dönemde herhangi bir kayıp yok. Çünkü Rusyar, son dakika satışlarına gösterdikleri ilgi ile tanınıyor.

RUS BASKISI!

Mersin ve Antalya yöresi, Rusya’ya dönük narenciye siparişlerini içinde bulunduğumuz dönemlerde gönderirdi. Ancak getirilen yasak narenciye başta olmak üzere yaş sebze meyvede önemli bir krizin doğmasına neden oldu. îleriki dönemlere ilişkin gelişmeler ise büyük tedirginlikle bekleniyor. Rusya ile ilişkilere odaklı olmayan herhangi bir sektörümüz yok gibi.

Rusya’da fabrikası bulunan bir holdingimizin, işçilerine dönük uygulamaları gerekçe göstererek, tesisine ilişkin içinde satışın da olacağı radikal kararları gündeminde tuttuğunu belirtelim. Rusya’da üretim tesisleri olan Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün ise, “Eskiye oranla evraklarımıza ilişkin kontrol daha sıkı. Ancak gerek araç ve gerekse yedek parça sevkiya-tmda bir sıkıntı yaşamıyoruz” diyor.

1 Bilişim

Sektörün iş hacminin 75-80 milyar TL arasında olacağı tahmin ediliyor.

Mobil ve bulutun da etkisiyle bilişim sektöründe yüzde 10’luk büyüme bekleniyor.

4,5G sektörde heyecan yaratıyor. 4,5G, ICT endüstrisine önemli bir ivme getirecek. Özellikle de mobil uygulama alanlarının genişlemesi yazılım sektöründe büyümeyi sağlayacak. Akıllı telefon pazarı büyüme eğilimini devam ettirirken, yerli cihaz üreticileri pazar paylarını artıracak. Yerli üreticinin en büyük kozu GSM işbirlikleri olacak.

2 Enerji

2014 te 69 bin 520 MW olan enerji kurulu gücü 2015’in kasım ayı sonunda 72 bin 500 MW’a ulaştı.

Kurulu gücün 2016 sonunda 75 bin MW’a ulaşması bekleniyor.

Elektrikte üretim özelleştirmeleri gündemin ana konusu olacak. Doğalgaz tarafında da İGDAŞ sektörün ajandasında yer alacak. Avrupa’daki büyük enerji ve altyapı şirketleri, kendi piyasalarında yaşadıkları zorluklar nedeniyle Türkiye’yle ilgilenmeye devam edecek. Uzakdoğulu şirketlerin de ilgisi bekleniyor.

3 Gayrimenkul & İnşaat

Yaklaşık 1 milyon 300 bin konut satışı gerçekleşti.

1,5 milyon adet konut safisinin gerçekleşmesi bekleniyor. Yabancı ilgisi artarak devam edecek.

Ertelenen yatırımlar hız kazanacak. İlk çeyrekte rekor lansman bekleniyor. Faizlerin düşme eğilimi sektörü heyecanlandırıyor. Yabancı sermaye hem yatırımcı hem de müşteri olarak gelecek. Mevcut projelere yabancı yatırımcı ilgisinin artması beklentiler arasında. Rusya’ya çalışan müteahhitlerde sıkıntılı dönem yaşanacak.

4 Gıda

2014’ü 330 milyar TL ciro ile kapatan sektör 2015’te yüzde 3 büyüdü.

Sektörün bu yılı da yüzde 3 büyümeyle kapatması bekleniyor.

Çok geniş bir üretim bandına sahip gıdada iç pazardaki büyüme eğilimi sürecek. İhracatta ise kimi sıkıntıların yasanması gündemde. Petrol üreten ülkelerin atımlarını azaltmaları sektöre olumsuz yansıyacak. Rusya krizinin olumsuz etkilerinin azaltılması için alternatif pazarlara yönelinecek. Afrika pazarına eğilim artacak.

5 Hazır giyim

Sektör yüzde 8-10 küçüldü. 2015’te 20 milyar dolar ihracat ve 35 milyar dolar ic pazar geliriyle 55 milyar dolarlık ciro elde edildi.

2015’te daralan sektör, 2016’da yüzde 5 büyüme hedefliyor.

Gelecek yıl en önemli hedef pazar AB olacak. Avrupa ülkelerinin durgunluktan çıkıyor olması ve AB ile tekrar yakınlaşan ilişkiler ihracatımıza olumlu yansıyacak. Rusya krizi sektörün en temel sorunu. İç pazar dinamikleri de nazır giyim sanayicisini rahatlatacak. İthal ürüne getirilen vergisel önlemler iç üretimin cazibesini devam ettirecek.

6 Otomotiv

Ağır ve ticari vasıtalar da eklenince 1 milyon adetlik satış rakamına ulaşıldı.

1 milyon satış rakamının biraz üstüne cıkacak.

Yeni markalar ve kimi temsilciliklerin el değiştirmesi sektörü hareketlendirecek. Faizlerdeki eğilim tüketici talebine olumlu yansıyacak. Filo kiralama 2015’te yüzde 20 civarında büyüdü. 2016’da da bu büyüme devam edecek.

7 Perakende

Yüzde 12 büyüyen sektör yılı 338 milyar dolar ciroyla Kapatacak.

Yüzde 10 büyüme gözlenecek.

2016 için ihtiyatlı bir iyimserlik içinde olan sektör, oynak kurları bir risk olarak görüyor. Perakende yasası tartışması sürecek. Yasa, 2016’nın ilk aylarında devreye sokulacak. Organize perakendede satın almalar sürecek. Teknoloji marketlerinde yurtdışı açılımı artacak. Ucuzluk marketleri en hızlı büyüyen alan olmayı sürdürecek.

8 Sağlık

Türkiye’de toplam sağlık harcamalarının tutarı 95 milyar TL. Özel sektör yüzde 15 Büyüme kaydetti. Sektör, bu yıl 1 milyar doları aşan sağlık turizmi cirosuna ulaştı.

Toplam sağlık harcamalarında yüzde 10luk bir artış öngoruluyor.

Devletin tüp bebek ve estetik uygulamalarına getirdiği ek teşvikler sektöre hareket getirecek. Sağlık turizminde yüzde 25 lik bir büyüme bekleniyor. Yeni fuarlara katılım artacak. İşbirlikleri gelişecek. Mevzuat değişiklikleri, tıp merkezlerinin sayısında azalma meydana getirecek. Özel sağlıkta konsolidasyon artacak.

9 Telekom

Sektör büyüklüğü 36 milyar TL olarak gerçekleşecek.

Son beş yılda sektörde dikkat çekecek seviyede bir büyüme yaşanmadığı, 16 milyar dolar civarında bir cironun kendini tekrarladığı goruluyor. 2016 da da benzer bir tablo bekleniyor.

Telekom sektöründe en büyük beklenti 4,5G teknolojisinin nisan ayında kullanılmaya başlanacak olması. Yeni teknoloji, GSM operatörlerinin olduğu kadar altyapı sağlayıcı ve tedarikçilerin de gündeminde olacak. Yeni iş olanakları doğacak. 4,5G ile özellikle fiber altyapı yatırımları artacak.

10 Turizm

40 milyon turist, 26-27 milyar dolar turizm geliri bekleniyor.

40 milyon turist, 27 milyar dolarlık turizm geliri hedefi var. Rusya ile ilişkiler düzelirse bu rakamlar daha yukarı çıkabilir.

Sektör, geçen yıl 1 milyon turist kaybına uğradığı Rusya pazarını tamamen kaybetme tehlikesi yaşıyor. Doğu Avrupa ülkeleri, İran, Çin, Brezilya gibi alternatif pazarlara yönelme olacak. Yurtdışı fuarların sayısı artacak. Devletin uçak desteği bir nebze nefes aldıracak. Yüzler daha çok yerli turiste çevrilecek.