6 bine yakın ürüne ek gümrük vergisi geldi

KORONAVİRÜS dünya ticaret dengelerini altüst etti. Daralan dünya pazarlarından pay kapmak isteyen birçok firma dampingli fiyatlarla mal satmaya başlayınca, her ülke kendi ‘sanayici’ ve ‘ihracatçısını’ korumak için tedbir almaya başladı. Türkiye de son üç aydır, 6 bine yakın ürüne ek gümrük vergisi getirdi. Yerli sanayiyi koruma amacına yönelik bu tedbirler, ithalata kapıları birçok sektörde kapattı. Amaç, dış ticaret açığını azaltmak.

Türkiye’nin önde gelen ticaret ve sanayi odaları, mart ayından itibaren dünya pazarlarında yüz yüze kaldıkları sorunları ekonomi yönetimiyle paylaşırken, Ankara, proaktif davranarak ilk olarak nisan ayının ortalarında oyun konsollarına ck gümrük vergisi getirdi. Ardından Resmi Gazete’de 21 Nisan’da yayınlanan iki ayrı ithalat rejimi kararı ile aralarında oyuncak, mobilya, kazak ve ayakkabının bulunduğu, 50 fasıl altındaki 3 binin üzerinde ürün için yüzde 5.5 ile’40 arasında değişen oranda ek gümrük vergisi getirildi. Bunu ise 750’ye yakın ürüne daha yüzde 1.9 ila yüzde 30 arasında ek vergi getirilmesi izledi. Yurtdışından gelen beyaz eşya, klima, spor malzemeleri, mücevher, zirai el aletler, inşaat malzemeleri, demir-çelikten teller, halatlar, kablolar gibi ürünlere 30 Eylül’e kadar yüzde 30’a varan oranlarda ilave gümrük vergisi uygulanmasına karar verilirken, ek vergilerin üst oram 1 Ekim’den itibaren yüzde 25’e düşecek.

İTHALAT ZORLAŞTI

Mayıs ve haziran aylarında da devam eden gümrük vergileriyle ilgili düzenlemeler kapsamında, haziran ayının son günlerinde 400’e yakın ürüne, 30 Eylül 2020’ye kadar geçerli olmak üzere yüzde 20’ye kadar değişen oranlarda ck gümrük vergisi konuldu. Ek vergi uygulanacak ürünler arasında tekstil, döküm ve kaynak makineleri, takım tezgahları, presler, tarım ve hasat makineleri, pompalar, gemi vinçleri, römorklar, kord bezi, sitrik asit, camlar, ateş tuğlaları, emniyet kemerleri, yapışkanlar, termostat, tartı alet ve cihazları, peruklar, kar küreyici-ler, fırınlar, davlumbazlar, demir çelikten eşya, kablolar, kıymetli süs eşyası da var. Böylece 6 bine yakın ürünün ithalatı zorlaştı.

îş dünyasından gelen talepleri dikkate alan ekonomi yönetimi, 30 Haziran’da, bazı ürünlere getirilen gümrük vergilerini de askıya aldı. Bazı kimyasal maddeler, motor yağı üretiminde kullanılan katkı maddeleri, uçak parçaları ve motor üretiminde kullanılan hammaddeler, elektrikli sürme düzenleri, lityum-iyon bataryalar ve elektronik parçalar, gümrük vergisi askıya alınan ürünler listesinde yer alıyor. Ayrıca, tekstil, deri, ayakkabı ve benzeri ürünlere uygulanan ilave gümrük vergileri yeniden düzenlendi. Listede 56.03 numaralı gümrük tarife pozisyonu ile başlayan yaklaşık 40 ürünün ilave gümrük vergileri, yüzde 0 ile yüzde 20 olarak değiştirildi.

“İTHALATIN DÜŞMESİ LAZIM”

İş dünyasının ve ekonomi basınının gümrük vergisi yağmuru nedeniyle başı dönerken, ekonomi yönetimi ihtiyaç duyulduğu takdirde başka acil kararları da almaya hazır. İş dünyası genel olarak nihai ürünlerde ithalat girişinin zorlaştırılmasına olumlu bakıyor. Bu zorlu süreçte yerli sanayinin korunması için alınan tedbirleri destekleyen iş insanları, hammaddelere gümrük vergisi konulmaması gerektiğini düşünüyor.

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz, bu dönemde yaşanan ciddi daralmadan dolayı ek verginin de etkisi ile yerli üretime dönmenin yararlı olacağını düşünüyor. “Biz genel anlamda ek vergileri destekliyoruz” diyen Öksüz, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Bazı alanlarda Türkiye’de üretilmeyen çok özel ürünler olabiliyor. Bunları bakanlık ile görüşüyoruz. Zaten sektörde talepte artış olması ya da hızlı bir canlanma beklenmiyor. Ne kadar içeriye dönersek o kadar iyi olur. İthalat miktar bazında ilk üç ayda önemli oranda artmıştı. Nisan ayından itibaren de ithalatta bir düşüş bekliyorduk ama onun da ötesinde ekstrem bir durum olduğu için bu düşüşün daha fazla olması gerekiyor. İçerde de talep durdu. Bu sene ithalatın düşmesi lazım.”

Şahin Sucukları CEO’su Salih Fazıloğlu da, “Bu bir devlet politikasıdır. Hükümetin bu tür ek vergiler koymasını destekliyoruz” diyor. Gerekirse gümrük vergilerinin 2021’e kadar uzatılması gerektiğini belirten Fazıloğlu, “Bugüne kadar devletimizin gücü ve verdiği teşviklerle çok şey başardık. Dönem, para ve kar hesabı yapma zamanı değil” diyor.

“MODOKO OLUMSUZ ETKİLENMEZ”

2019’da 3.5 milyar dolarlık ihracat rakamını yakalayan mobilya sektörü, bu yıl martta alınan pandemi tedbirleri nedeniyle ihracatta sıkıntı yaşadı. Normalleşmeyle ise hem iç pazarda hem de ihracatta çarklar yeniden hızlı dönmeye başladı. Modoko Yönetim Kurulu Başkanı Koray Çalışkan, ek gümrük vergilerinden mobilya sektörünün etkileneceğini söylüyor. Hammadde ve mobilya ithalatına vergi konulduğunu vurgulayan Çalışkan, yerli üretim yapan Modoko esnafının ise karardan çok etki-lenmeyeceğini şu sözlerle anlatıyor: “îthalatımız çok az olduğu için ek gümrük vergilerinin \ etkisi bulunmuyor. Kaliteli ve zanaatkarlığı yüksek mobilyalar üretiyoruz. Sadece spesifik ürünlerde it-halatımız var; yabancı markalı ürünler ve bahçe mobilyaları gibi. Hammadde kısmında ise tekstil, cila, MDF gibi ürünlerde ithalatımız vardı. Bu adım maliyetlerimizi zorlayacak gibi görünse de yerli üreticiyi yatırıma teşvik cdccck ve ileride bizim fiyatlarımızı aşağıya çekecek. Ülkemizin ek gümrük vergisi dahilinde yaptığı atılımlar doğru. Ancak ürün gruplarının çok iyi belirlenip örneğin coğrafi koşullardan dolayı hiç üretimi gerçekleştiremeyip ithalat etmemiz gereken ürün gruplarının dışarıda bırakılması gerekiyor.”

Art Desing Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Terzi ise, mobilya sektöründe 3.5 milyar dolarlık ihracat olmasına rağmen 500 milyon dolarlık ithalat olduğunu belirterek sözlerine başlıyor. Bahçe mobilyasında kullanılan bambunun Türkiye’de yetişmemesi nedeniyle Uzakdoğu’dan getirildiğini söyleyen Terzi, değerlendirmelerini şöyle sürdürüyor: “MDF, tekstil gibi ürünlerde hammadde ithalatımız var. Tüm bunlara karşılık yerli üretimimiz yüzde 60’larda. MDF ve cila konusunda yerli tedarikçiler konusunda ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. Bu ürünleri bulmakta zorlanıyoruz. İthalata getirilen bu ek gümrük vergilerinin yerli üreticiyi harekete geçireceğini düşünüyoruz. Türkiye’de üretilebilecek ya da eskiden üretilip daha sonra ithalata dönen ürünler yeniden üretilebilir.”

“İTHALAT YAVAŞLAMAZ”

Demir, çelik, bakır, alüminyum ve bu metallerden yapılan eşyalar, adi metalden sofra takımları, elektrikli makine ve cihazlara da yüzde 8 ile 50 arasında gümrük vergisi getirildi. Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan, çelik sektöründe ihracatta düşüş ithalatta ise artış yaşandığına dikkat çekerek sektörün dengesiz bir dönemden geçtiğini söylüyor. Gümrük vergilerindeki ayarlamanın ithalatı yavaşlatmayacağını öngören Yayan, “Bunun iki sebebi var. Birincisi, dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat, İkincisi de serbest ticaret anlaşması bulunan ülkelerle yapılan gümrük vergisiz ithalat. Bu ikisi toplam ithalatın yüzde 90’a yakınını temsil ediyor. Haliyle ek vergi sadece yüzde 10’luk kısımda uygulanabilecek. Bu karar ithalatı düşürmek için yeterli değil, geliştirilmesi lazım” diye konuşuyor.

Erciyas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Erciyas ise, sektörün getirilen gümrük vergilerinden daha büyük sıkıntıları olduğu görüşünde. Çelik sektörünün dünya pazarlarında ciddi pazar kaybı ile karşı karşıya olduğunu belirten Erciyas, “Üreten şirketlerin ihracat ile global pazarlarda yaşama mücadelesi vermesi mecburiyeti, o pazarlarda dışlanan bir ülke olmamız nedeniyle, vergilerle zorlaşan yaşam mücadelesinden çok daha vahim bir görüntü arz ediyor. Telafi edici ve anti-damping vergileriyle yıllarca AB kapısında boşuna dalaştığımız ortaya çıktı. Çelik sektörü çok ciddi pazar kaybı ile karşı karşıya. Sektörün bu dışlanmışlığını vergi artışlarının oluşturduğu zorlukla karşılamak büyük bir yanılgı” diyor.

“İTHALAT O KADAR KÖTÜ DEĞİL”

Mutfak eşyaları ithalatının önü vergilerle kesilmeye çalışılıyor. Zü-caciyeciler Derneği Başkanı Mesut Öksüz, hammaddeye vergi gelmemesini önemsiyor. Dış ticarette fazla veren bir sektör olarak sık sık vergilerle karşı karşıya kalmalarının kendilerini rahatsız etliğini söyleyen Öksüz, “Bazı mallar 45 günde geliyor. Ani vergilerle zor durumda kalıyoruz. Sektörümüze gelen vergiler, daha önce konulan ek verginin vergisi oldu. îthalat o kadar da kötü değil. Iş insanları ithalat yapa yapa işi, üretimi öğreniyor” diyor.

Arzum Elektrikli Ev Aletleri Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kolbaşı ise, Biz 12 yıldır bu gümrük vergileriyle yaşıyoruz. Vergilerin oranlan biraz arttı ama bizi çok etkilemez” değerlendirmesini yapıyor.

“ÜRETİM MALİYETLERİ ARTACAK”

İthal makinelere getirilen vergilerle yerli makinelere talebin artırılması amaçlanıyor. Makine üreticileri bu durumdan memnunken, ithalatçılar kaygılı. Takım Tezgahları Sanayici ve îş İnsanları Derneği g|p- (TÎAD) ilave gümrük vergilerinin ekono-. miye olan etkilerini rapor haline getirdi.

Ticaret Bakanlığı na sunulan rapora göre ek vergiler, imalatta ana üretim malı olarak kullanılan ve sadece havacılık, savunma, otomotiv, beyaz eşya, kalıpçılık gibi Türkiye ihracatının lokomotif sektörlerine değer bazındaki katkısı 21 milyar dolar olan sektörü doğrudan etkileyecek. TLAD Başkanı Fatih Varlık, “İlave gümrük vergisi nedeniyle, sanayici üretimde mutlaka ihtiyaç duyduğu takım tezgahı ve tamamlayıcı ekipmanlarını daha pahalıya alacak. Bu da ihracatçı sanayicimizin üretim maliyetlerinde en az yüzde 15’lik bir artışa neden olacak. Bu durumda ihraç edilen ürünlerin fiyatı da yüzde 15 civarında artmak zorunda kalacak. Türk ihracatçısı özellikle Avrupa ve Rusya pazarında fiyat avantajı ile müşteri buluyor. Bu durumun ihracatımıza yüzde 10 civarında negatif etki edeceği tahmin ediliyor” şeklinde konuşuyor.

Erin Motor Genel Müdürü Ersin Şahin, bu dönemde ithalata vergi getirilmesinin gerekli olduğu görüşünde. Şahin, görüşlerini şöyle özetliyor: “ Bizim sektöre vergi gelmedi. Aslında ben felsefe olarak ithalat vergilerine karşıyım ama bu özel bir dönem. Yerli üreticilerin korunması gerekiyor. Her ülke belirli önlemler aldı. Gayri nakdi kararlar alınması da önemli. Yapılan teknoloji hamlesiyle stratejik ürünler bu dönemde Türkiye’de üretilmeli.”

İstanbul Ticaret Odası 81. Doğal ve İşlenmiş Katı Yakıt Komitesi Başkam Hüseyin Akarçeş-me ise, yerli ve milli düsturu üzerinde durulduğu bu dönemde alman ek vergi kararlarını doğru buluyor. Yerlilik oranı artırılan ürünlerde ithalata vergi konulması gerektiği görüşünde olan Akarçeş-me, “Ne yazık ki, ülkemizin tükettiği mangal kömürünün yüzde 80Tik kısmı ithal ediliyor. Pandemiden önce ITO’da komite olarak yaptığımız çalışmalarda yerli-it-halat oranım yüzde 50-50’ye çekme durumumuz vardı.

Yerli üretim oranlan yukan seviyelere çıktığı zaman gümrük vergisine tabi olacağını düşünüyorum” şeklinde konuşuyor.

Ek gümrük vergisi gelen bazı ürünler

• Altından ve kıymetli taşlardan mücevherat
• Buzdolabı ve derin dondurucular,
• Bulaşık makineleri, çamaşır makineleri, split klimalar
• Ocak ve yemek pişirme cihazları, su filtreleri, türbo kompresörler, motor parçaları, golf arabası,
• Demirçelikten teller, halatlar, kablolar, zincirler, bakırdan teller, kablolar ve halatlar, yer kaplama ve döşemeleri, yapışkan bantlar, kauçuk levhalar,
• Zaman kontrol cihazları, müzik aletleri, oyun aletleri, kayaklar ve spor malzemeleri, kilitler, menteşeler
• Makaslar, fırçalar, fermuarlar, çakmaklar, hijyenik ürünler, tripodlar vb ile bazı muhtelif ürünler
• Deri eşya, kürk ve taklit ürünler, yapağı, yün mensucat, pamuk
• Organik kimyasal ürünler, boya, vernik, macun
• Kauçuk ve kauçuktan eşya,
• Ağaç ve ahşap eşya, kağıt ve karton, basılı kitap, gazete
• Demir ve çelik, demir çelikten eşya, bakır ve bakırdan eşya, alüminyum ve alüminyumdan eşya,
• Optik alet ve cihazlar, saat aksam ve parçaları
• Mobilya, tıp veya cerrahide kullanılan mobilya, yatak takımları
• Oyuncak, çeşitli mamul eşya, sanat eserleri, koleksiyon eşyası ve antikalar.

Zeki KIVANÇ / Adana Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı
“Ek vergiler 2011’den beri uygulanıyor”

Ek vergi uygulamaları Ticaret Bakanlığı tarafından ilk kez 2011 yılında belirli tekstil ve konfeksiyon sektörüne yönelik olarak uygulanmaya başlamıştı. Takip eden dönemde haksız ithalatın engellenmesiyle çok önemli üretim ve istihdam artışı sağlanmıştı.

Elde edilen olumlu sonuçlar ertesinde kapsamı genişletilen ek verginin, mobilyadan ayakkabıya birçok farklı sektörde de uygulanmaya başlandığını hatırlıyoruz. Ek verginin asıl amacı, yerli üretimi haksız ithalata karşı korumak. Tüm ülkelere uygulanmıyor. Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra ülkemizin STA anlaşması yaptığı 23 ülkeden gerçekleştirilen ithalat ek vergi kararlarından etkilenmiyor. Özellikle Uzakdoğu kökenli haksız ithalatın azaltılmasını, ülkemizde yerli üretim, istihdam ve ihracatın artırılmasını hedefliyor.

Son dönemin en büyük eleştirisi özelikle makine ithalatına yönelik getirilen ek gümrük vergisi. Bu karar yerli makine üreticilerini korumak için koyuldu. Alınan ek vergi kararı, Ticaret Bakanlığı’mn gelişmeleri yakından takip ettiğini, katma değerin Türkiye’de kalması ve istihdamın korunması konusunda hassasiyet içinde olduğunu göstermesi açısından da önemli.

Ruhsar PEKCAN / Ticaret Bakanı
“Sanayici için bir koruma kalkanı oluşturduk”

Koronavirüs salgını nedeniyle küresel anlamda arzda sıkıntı yaşandı. Batının da süreçten etkilenmesiyle talepte daralma görüldü.

Talep daralmasıyla Uzakdoğu menşeli ürünlerde yeni pazar arayışları ve fiyat düşüşleri görüldü. Bu gelişmeler üzerine bazı tedbirler aldık. İlave gümrük vergileriyle aldığımız önlemler sayesinde üretici ve sanayiciyi korumak için bir koruma kalkanı oluşturduk. Yerli üreticimizi korumak ve yerli üretimi teşvik etmek amacıyla bunu yaptık. Kimi vergilerden sonra bazı firmaların gelip burada fizibilite çalışması yapmaya başladığını gördük. Sektörle, üretici ve kullanıcılarla bir araya gelerek, her bir ürün üzerinde tek tek çalışıyoruz. Tabii bazen arada aynı GTİP altında bazı ürünler de çıkabiliyor. Biz bunların revizyonunu yine iş dünyasıyla, sanayicimizle, üreticimizle bir araya gelerek yapacağız. Bunu 30 Eylül’de kaldıracağız diye bir şey yok, revize edebiliriz.

Müjdat KEÇECİ / Denizli Sanayi Odası Başkanı
“Gelişmeleri Bakanlığa bildirdik”

Korona dünya sanayisini vurdu. Üçüncü dünya ülkeleri dampingli satışlar yapmaya başladı. Metal sektöründe fiyatlar, piyasa fiyatlarının çok altına indi. Yaşadığımız sıkıntıları, kaynaklarını göstererek Ticaret Bakanlığı’na bildirdik. Her sanayi odası Bakanlığa rapor sundu. Denizli Sanayi Odası olarak metal ve tekstil sektöründeki durumu aktardık. Bakanlık yüzde 5’ten 30’a kadar değişen oranlarda vergi koydu. Özellikle Serbest Ticaret Anlaşması yapmadığımız ülkelere bu vergiler geçerli. Hükümetimizin yaklaşımı doğru; herkes kendi sanayisini korumalı.

Mustafa MANAV / Tüm Gıda Dış Ticaret Derneği (TÜGİDER Başkanı)
“Zorlu süreci birlikte atlatacağız”

Dünyamız maalesef çok zorlu bir süreçten geçmekte. Devletimizin işverenler ve çalışanlar için sunduğu destekler takdire şayan. İşverenler olarak elimizi taşın altına koyup, bu zorlu süreci devletimizle beraber atlatacağımıza inanıyorum. Ek mali ekküi Yükümlülükler ticaretin dengesini değiştirse de zorlu süreçte ek kaynak açısından devletimizin elini rahatlatacağını düşünüyorum. Bacasız sanayimiz turizmin de pandemi sürecinde neredeyse sıfırlandığını düşünürsek, getirilen yükümlülüklerin zorunluluğunu anlamalıyız.

Üretimi artıracağı ve dış ticaret dengesini pozitif yönde geliştireceği düşünülmeli. İthal malların üretimi hemen gerçekleşmeyeceği için pazar ve ihracat maliyeti artacaktır. Yurtdışı rekabette biraz zorlanabiliriz. Artık, ara mal yerine hammadde ithalatı önem kazanacak.

RAHİME BAŞ UÇAR