Kokain Beyni Nasıl Etkiliyor?
Kokain temel olarak dopamin, serotonin ve noradrenalinin nörona geri alımını sağlayan pompaları engeller ve böylelikle bu üç nörotransmiter hücreler arası haberleşmenin alanı olan sinaptik aralıkta birikir. Dopaminin sinaptik aralıkta artması kokain kullananlarda saniyeler içinde dönemsel dopamin ateşlenmesine yol açar ve hayli güçlü bir sinyal oluşur. Bu esnada yüksek bir uya-rılmışlık hali, haz duygusu, enerji hali ve iştah azalmasının yanı sıra endişe ve gerginlik hali, paranoid sanrılar ve cilt altında böceklerin dolaştığı yönünde psikotik belirtiler görülebilir. Ayrıca sıcaklık artışı, tansiyonda artış, göz bebeklerinde genişleme görülür. Kalp krizi, beyin kanaması, inme ve akciğer ödemi gibi etkiler görülebilir.
Dopaminerjik nöronların ateşlenmesi davranış koşullanması için hayli önemlidir. Haz ve enerji verici etkiler kısa sürede sonlanırken nörotransmitterlerdeki aşırı uyarılmışlığın ardından almaçların duyarsızlaşma süreci başlar ve doğal haz verici kaynakların dopamin nöronlarını uyarması mümkün olmaz (bkz. fotoğraf). Madde alınmadığı dönemde zihinsel işlevlerde aşırı yavaşlık, depresif belirtiler, durgunluk, halsizlik, sinirlilik ve gerginlik gibi belirtiler görülür. Bu olumsuz durum bir kısır döngü yaratarak kişinin madde arama davranışını pekiştirir. PET kullanılarak yapılan çalışmalar, beyindeki etkinliğe işaret eden glukoz kullanımının kokain kullanan kişilerde normal kişilere göre azaldığını gösteriyor.
Kokain dopamin salımına yol açarak deney hayvanlarının beyinlerinde de ödül bölgesi olan nucleus akumbensi uyarır. Bir yandan da beynin ödüle karşı uyarılma eşiğini düşürür. Uzun dönem kullanıldığında dopamin düzeneğini bozar, duyarsızlaşma gelişir ve haz alma azalır. Kokainin uzun dönemdeki etkileri zihinsel çalışma süreçlerini ifade eden bilişsel işlevlerde yaygın bir bozulma olarak görülür. Uzun süre kokain verilen deney hayvanlarında merkezi sinir sisteminin çeşitli bölgelerinde kan akımının azaldığı gösterilmiştir. Ayda bir kokain kullanan kişilerin beyinlerinin bazı bölgelerinde kortikal kalınlığının sağlıklı bireylerinkinden daha ince olduğu tespit edilmiştir.
Henüz anne karnında iken kokaine maruz kalan bebekler, tüm gelişim dönemleri boyunca bu durumdan etkilenir. Doğum öncesi dönemde kokaine maruz kalan sıçanlarda oksitosinin aracılık ettiği bağlanma sorunları yaşanır. Ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde de sosyal davranışlarda sorunlar, öfke kontrolünde problemler görülür.
Elbette kokainin akut ve kronik kullanımının beyin üzerindeki etkileri kullanılan döneme, kullanım süresine ve yoğunluğuna bağlıdır. Yukarıda anlatılan nörotransmitterlerden başka bazı özel sistemlerin de dolaylı olarak bağımlılık sürecinde rol aldığını, beynin beyincik dahil hemen hemen tüm bölgelerinin olumsuz yönde etkilendiğini de söylemek gerekir.
Kokaine veya farklı uyuşturuculara maruz kalan beyin uyum göstermeye çalışırken değişir, farklılaşır, yani artık aynı beyne sahip değilsinizdir. Sonuç olarak kokain sinir sistemi için toksiktir ve ölümcüldür.
