Bütçe Fazlalığı ve Ekonomide Toparlanma

Nisanda 1.4 milyar TL fazla veren bütçe ekonomide toparlanma sinyali olarak yorumlandı. Uzmanlara göre, bütçede vergi gelirlerindeki artış büyümede canlanma anlamına geliyor. İşsizlikte az da olsa bir düşüş eğilimi var…

YAZ sıcaklarını karşılamaya az kaldı. Piyasalarda ise daha sıcaklar tam bastırmadan rehavet havası artmaya başladı. Küresel ekonomide dolarda yaşanan düşüş tahvil ve hisse senedi piyasalarına sermaye girişi sağlıyor. Tahvil piyasalarında faizler aşağı gelirken gelişen ülke paraları da dolara karşı değer kazanıyor. İçeride ise piyasalar sakin seyrini sürdürürken döviz ve faizde gevşeme dikkat çekiyor. Geçen hafta önemli gündem maddesi Merkez Bankası’nın faiz toplantısıydı. MB, faizlerde bir değişikliğe gitmeyerek sabit bırakma kararı aldı.

Piyasalardaki olumlu havanın yanı sıra ekonomide nisandan itibaren olumlu sinyaller gelmeye devam ediyor. Sanayi üretiminden sonra geçen hafta gelen bütçe rakamları da olumluya işaret ediyor. Seçim sürecine girilmesine rağmen nisan ayında bütçe fazlası dikkat çekti. Bu arada işsizlik yüksek kalmayı sürdürüyor. Ancak şubat dönemi (ocak-şubat-mart) işsizlik oranı önceki aya göre çok az da olsa düşüş gösterdi. Uzmanlara göre, ilk çeyrekteki kötü verilerin ardından ekonomide toparlanma sinyalleri almıyor. Özellikle bütçede vergi gelirlerindeki artış canlanmaya işaret ediyor. İşsizlik verileri ise, ilk çeyrek dönemi dolayısıyla kış aylarını kapsadığı için yüksek kalması normal karşılanıyor. 0.1 puan da olsa yaşanan gerileme olumlu bulunuyor.

BÜTÇE GELİRLERİ ARTTI

2014 Nisan ayında 2.7 milyar TL açık veren bütçe 2015 Nisan ayında 1.4 milyar TL fazla verdi. 2014 Nisan ayında 1.1 milyar TL faiz dışı fazla verilirken bu yıl nisanda 7.5 milyar TL faiz dışı fazla verildi. 2015 Nisanda bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 26.1 artarak 43 milyar TL oldu.

Bütçe giderleri ise nisanda yüzde 13.1 artarak 41.6 milyar TL olarak gerçekleşti. 2015 Nisan ayında vergi gelirleri geçen yılm aynı ayma göre yüzde 23.4 artarak 31.9 milyar TL oldu. Faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 7.8 artarak 35.5 milyar TL olarak gerçekleşti.

Bütçe dengesine 2015 ocak-nisan dönemi itibariyle bakarsak, ilk dört ayda 4 milyar 59 milyon TL açık verildi. Geçen yılın aynı döneminde açık 4 milyar 237 milyon TL olmuştu. Gelirler ilk dört ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde

12.9 artarak 156 milyar 152 milyon TL oldu. Bütçe harcamaları da yüzde 12.3 artarak 160 milyar 211 milyon TL’ye çıktı. Bütçede gerçekleşen ilk dört aylık veriler yılsonu için öngörülen 20 milyar 963 milyon TL’lik açık rakamının ulaşılabilir olduğunu gösteriyor. Milli gelire oran olarak bu yıl yüzde 1.1’lik bir bütçe tahmini söz konusu. 2014 yılsonu gerçekleşmesi ise yüzde 1.3 olmuştu.

28 BİN KİŞİLİK AZALIŞ

2014 yılının ağustos ayından bu yana çift hanede takılan işsizlikte yüksek seyir devam ediyor. TÜİK verilerine göre, şubat döneminde (ocak-şubat-mart) işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre artmış olsa da önceki aya göre geriledi.

Şubatta.yüzde 11.2 olan işsizlik oram ocak dönemine göre ise 0.1 puan düştü. Oran ocakta yüzde 11.3 olmuştu. Şubat dönemi itibariyle işsiz sayısı 3 milyon 226 bin kişi oldu.

Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlerin sayısında ise 2015 Şubat döneminde, bir önceki döneme göre 28 bin kişilik azalış gerçekleşti, işsizlik oranı ise değişim göstermeyerek yüzde 10.2 oldu.

işgücü 2015 Şubat döneminde bir önceki yılm aynı dönemine göre 979 bin kişi artarak 28 milyon 803 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 1 puan artarak yüzde 50.1 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre, erkeklerde işgücüne katılma oranı 0.6 puanlık artışla yüzde 70.6, kadınlarda ise 1.3 puanlık artışla yüzde 29.4 olarak gerçekleşti.

“BÜYÜME SİNYALİ VAR”

Turkland Bank Başekonomisti Dr. Veyis Fertekligil, bütçede vergi gelirlerinin daha iyi olduğunu belirterek, artışı olumlu buluyor. Bütçede gelir ve kurumlar vergisindeki artışa dikkat çeken Fertekligil, ekonomideki yavaşlama trendinin nisandan itibaren tersine döndüğünü düşünüyor. Fertekligil, vergi gelirindeki artış ithalatın arttığına işaret ettiğini söylüyor ve dış ticaret rakamlarının da bunu teyit ettiğini ifade ediyor. Bütçede vergi gelirleri dışında Merkez Bankası’nın yaptığı kar transferine dikkat çeken Fertekli-gil, bu yıl döviz kurundaki artış sayesinde Merkez Bankası’nın karında önemli artış yaşandığını söylüyor.

Bunun da bütçeye aktarılmasıyla dengeye katkıda bulunduğunu dile getiriyor, işsizlikle ilgili ise ilk çeyrek sonrası için iyimser, ilk çeyrekte ekonomideki yavaşlamanın etkisiyle işsizliğin yüksek kalmaya devam ettiğini belirten Fertekligil, büyümede canlanmayla beraber ikinci yarıda işsizliğin gerileyeceğini tahmin ediyor.

Bütçede gelirler artıyor

Gelirler
Vergi gelirleri
Vergi dışı gelirler
Giderler
Faiz hariç giderler

“MALİ DİSİPLİN SÜRÜYOR”

A&T Bank Ekonomisti Ayşe Özden ise, yılın ilk dört ayındaki bütçe gerçekleşmelerinin hedeflerle uyumlu olduğunu söylüyor. Özden’e göre, vergi gelirlerindeki ciddi artışa bağlı olarak nisan ayı rakamları geçen yılın aynı ayına göre daha iyi bir I performansa işaret ediyor.

Her ne kadar verilen teşviklerin önümüzdeki aylarda bütçeye yansıması-m görecek olsak da mali disiplinin seçim öncesinde devam ettiği görülüyor. Gelirler cephesinde görülen ni-san ayı rakamlarına bakarak yurtiçi talep adına özellikle yılın ilk yarısından önce yorum yapmak güç. Özden, işsizlik oranına mevsim etkilerinden arındırılmış verilerle bakıldığında yatay seyrin dikkat çektiğini belirtiyor. Özden’e göre, tarım dışı işsizlik ise yüzde 12.2 ile hemen hemen son üç çeyreğin en düşük rakamına gerilemiş durumda. İşgücüne katılım oranı ile birlikte değer-lendirildiğinde zayıf da olsa yeni istihdam yaratıldığı görülüyor. Özden, işsizlik oranındaki düşüşün, hem iktisadi toparlanmayı hem de seçimler öncesi harcama dengesini etkileyebilecek olmasından dolayı yakından takip edilmesi gerektiğini kaydediyor.

“BÜTÇE FAZLASI BÜYÜME SAĞLAR”

Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisi Dr. ismet Demirkol, seçim öncesi bütçenin fazla vermesini özellikle kredi kuruluşlarının not değerlendirmesi açısından olumlu bir gösterge olarak değerlendiriyor. Buna karşın önümüzdeki dönemde FED’in faiz artırmasıyla girdi maliyetleri dolar olan ihracatçı ve ithalatçının olumsuz etkilenebileceğini belirtiyor. Bu nedenle bütçe fazlasının gerileme sürecine girebileceğini söylüyor.

işsizlik konusunda ise ekonominin son üç yıldır ortalama yüzde 3 büyümesi nedeniyle düşük büyümenin istihdama olumsuz etkisinin sürdüğünü ifade ediyor. Demirkol, bütçe dengesinin fazla vermesinin doğal olarak büyümeye olumlu katkı sağlayacağını belirtiyor. Buna karşın Demir-kol’a göre, burada önemli olan faiz dışı fazlanın yüksek olması. Bu sayede kamu yatırımlarının artması mümkün olabilir.