Fındık Borsası ve Fındık Fiyatları 2016

Fındık borsası Aralık’ta açılıyor

Türkiye’nin gözbebeği tarım ürünlerinden olan fındık, nihayet ‘Borsa’sına kavuşuyor. Aralık ayında Giresun’da açılacak Fındık Borsası ile yeni bir döneme girecek olan fındığa emtia yatırımcılarından büyük ilgi bekleniyor. Karadeniz’de küçük üreticiye lisanslı depoculuk ve spot piyasa eğitimi verilmeye başlanırken, fındık üreticileri ve ihracatçıları “Yeni dönemde fındığın yddızı parlayacak” diyor.

Türkiye’nin üretiminde dünya lideri olduğu ürünlerin başında gelen fındık, yatırım aracı olma yolunda hızla ilerliyor. Bugüne kadar spekülatif rekolte tahminleri ve düşük rekolte-yüksek fiyat uygulaması problemleri aşılamayan fındıkta, fiyat artık borsada belirlenecek. Giresun ve Ordu’da hazırlıklan süren Fındık Borsası için üreticiye köy köy lisanslı depoculuk ve spot piyasa eğitimi verilmeye başladı. îlk etapta elektronik işlemlerle fındık alım satımı yapılacak olan Giresun’daki Fındık Borsası aralık ayında faaliyete geçecek.

Yoğunluğu Karadeniz Bölgesi olmak üzere Türkiye’nin 39 ilinde üretilen ve 400 bin ailenin geçim kapısı olan fındık, Türkiye’nin tarımsal ürün ihracatının yaklaşık yüzde 20’sini oluşturuyor. Dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini gerçekleştiren Türkiye’yi sırasıyla İtalya, ABD ve Azerbaycan izliyor. Dünya genelinde hem fındık yağının hem de kabuğunun kozmetik sektöründe kullanılması nedeniyle hızla popülerleşen fındık üretimi, 19601ı yıllarda 250 bin ton seviyelerinde iken son yıllarda 1 milyon tona dayanmış durumda.

YENİ STRATEJİ

Başta Azerbaycan, Gürcistan ve Polonya olmak üzere birçok ülke fındık üretimi konusunda harekete geçerken, dünya pazarının lideri konumundaki Türkiye de 20l6’dan itibaren yeni bir fındık stratejisini hayata geçirmeye hazırlanıyor. Amaç kurulacak Fındık Borsası ile küçük üreticiyi spot piyasalara çekerek fiyat istikrarı sağlamak ve üretimde modernizasyon, ihracatta da markalaşma sürecini başlatmak.

Üreticinin eylül-ekim aylannda mahsulünün büyük kısmını sattığı fındıkta ilk fiyatlar tahmin edilen rekolteye göre oluşuyor. Bu nedenle rekolte tahminleri fındık üreticisinin eline geçecek parayı da belirliyor. Bu yıl Fiskobirlik ilk püskülden 650 bin ton üretim beklediğini açıklarken, TZOB 590 bin, Tarım Bakanlığı 646 bin ve ihracatçı birlikleri ise 733 bin tonluk tahmin açıkladı. Geçen yıl 29 Mart’ta yaşanan don olayı nedeniyle rekoltenin 480 bin tona kadar gerilediğini hatırlatan Giresun Ticaret Borsası (GTB) Yönetim Kurulu Başkanı Temel Yanıkoğlu, bu yıl ise rekoltedeki yükselişin kendini hissettirdiğini söylüyor.

YATIRIM ARACI OLACAK

Önümüzdeki dönemin fındık için yeniden popülerlik ve yükseliş anlamına geleceğini öne süren Temel Yanı-koğlu, “Giresun’da kuracağımız Fındık Borsası ile fındığı bir yatırım aracı haline getireceğiz” diyor. AB’den aldıkları 10 milyon Euro’luk hibe ile kuracakları borsanın aralık ayında faaliyete geçmesini planladıklarını anlatan Yanı-koğlu, “Elektronik olarak ilk kez fındık alım satımını başlatacağız. Aynca bölgede lisanslı depoculuğu yaygınlaştıracağız. Bunun için zaten şu an köy köy gezip üreticimize yeni sistemi anlatıyoruz” diye konuşuyor. Şu an bölgedeki depoların 17 bin tonluk ürün alabildiğini ifade eden Yanıkoğlu, borsanın açılmasıyla birlikte ilk etapta bunun 3 katı depo büyüklüğüne ulaşılacağını kaydediyor.

Bu arada Türk fındığının markalaşma sürecinin önemine de değinen Temel Yanıkoğlu, bu konuda da Tarım Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ile birlikte çalışma yürüttüklerini kaydediyor.

İHRACATÇI DA SICAK BAKIYOR

Fındıkta üretici ile birlikte önemli ağırlığı olan bir kesim de ihracatçılar. İstanbul Fındık ve Mamulleri ihracatçı Birliği Başkam Ali Haydar Gören, Giresun’da fındık borsası kurma girişimini ihracatçılar olarak heyecanla karşıladıklarını ve desteklediklerini vurguluyor. Gören, “Burada en önemli konu lisanslı depoculuk sisteminin yerleşmesi. Bu da biraz süre alacaktır” şeklinde konuşuyor. Bugüne kadar fındık üreticisinin müşteri bulmakta hiç zorlanmadığını, bu yüzden bir nevi rahata alıştığını dile getiren Gören, “Borsaya ilk etapta yoğun ilgi olacağını düşünmüyorum ama sistem oturdukça herkes için faydalı olacaktır” diye konuşuyor.

Geçen yılki don felaketi yüzünden düşen rekolteyle 2,5 milyar dolara ulaşan fındık ihracatının, rekoltenin 700 bin ton seviyelerinde beklendiği bu yıl 2,8 milyar dolara çıkacağı öngörülüyor. Ancak dünya genelinde arzın talebin üzerinde olması nedeniyle bu hedefin tutup tutmayacağı kuşkulu. 2015 sezonunda dünya fındık üretimi 1 milyon ton olarak bekleniyor. Tüketimin ise 850-900 bin ton civarında olacağı hesaplanıyor. Yani üretim yine tüketimden fazla olacak. Bu nedenle birkaç ay önce 20 lira seviyelerinde olan fındık fiyatı şu anda 12 liralara düşmüş bulunuyor.

VERGİ SORUNU VAR

Fındıkta fiyattan ziyade kalite ve pazarlamanın ön plana çıkması gerektiğini dile getiren ihracatçılar, ihracatı artırmak için bazı ülkelerdeki gümrük vergilerinin indirilmesi gerektiğini belirtiyor. Fındıkta miktar bazında da rekorlar kırmak gerektiğinin altını çizen İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçı Birliği Başkanı Ali Haydar Gören, “Şu an 112 ülkeye ihracat yapıyoaız. 20 yıl önce 300 milyon dolar civarında olan ihracatımızı şimdi 3 milyar dolar civarına çıkardık. Daha iyisini de yapabiliriz” diyor.

Yüksek rekolteli dönemlerde fiyatın düştüğünü hatırlatan Gören, “Türkiye için bu kadar stratejik bir ürün yalnızca fiyat politikası ile ele alınmamalı. Fındık siyasi söylemlere kurban edilmeden ele alınmalı” diye konuşuyor. Özellikle bazı ülkelere fındık ihracatında getirilen gümrük vergilerinin kaldırılması talebinde bulunan Gören, “Bu konuda iyileştirme olmazsa, fındık üretiminde sahip olduğumuz pazar payını kaybederiz. 20 yıl önce yüzde 80’lerde olan pazar payımız şimdi yüzde 70’in altına inmiş durumda. Özellikle Azerbaycan ve Gürcistan’daki fındık bahçeleri her geçen gün artıyor” diyor.

REKOLTE ŞİKAYETİ!

Fındık piyasasında en tartışmalı konuların başında rekolte tahmini geliyor. Zira her yıl ziraat odaları, ihracatçı birlikleri ve Fiskobirlik farklı tahminler açıklıyor. Bu durum piyasada belirlenen fındık fiyatlarını da olumsuz etkiliyor.

Ordu Ticaret Borsası Başkanı Ziver Kahraman, rekolte tahmini konusunda tek bir merciinin yetkili kılınması gerektiğini belirtiyor. “Bu merci Tarım Bakanlığı ya da Ulusal Fındık Konseyi olabilir” diyen Kahraman, tek kaynaktan yapılacak rekolte tahmininin piyasadaki fiyat dalgalanmalarınm da önüne geçeceğini vurguluyor. Fındığın ticari bir mal olarak değerinin giderek artacağı bir döneme girdiklerini dile getiren Kahraman, “Fındık bir yatırım aracı olarak alım satımı altından bile daha kolay yapılan ve kabuğundan yağına ekonomik değeri uzun yıllar süren bir ürün” diyor. Kahraman, Ordu ve çevresinde tarımda mekanizasyon, doğru fındık türüne yönelme ve markalaşma üzerine çalışma başlattıklarını kaydediyor.

Türkiye’de ihracatçıların yüksek rekolte tahmini açıklayarak üreticiden düşük fiyata ürün satın almaya çalıştığı iddialarına karşı çıkan Ali Haydar Gören ise, “Bizim ihracatçı birlikleri olarak son altı yılda yaptığımız tahminlerdeki yanılma payı yüzde 3. Adı üstünde bu tahmin” diyor.

FINDIK BORSASI NASIL İŞLEYECEK?

• Üretici fındığını satmak için borsaya getirecek.
• Lisanslı deponun laboratuvarlarında, alınacak numuneler kontrollerden geçirilecek.
• Uygun bulunan ürünler fındık seans salonunda satışa sunulacak.
• Eğer üretici fiyatı beğenirse bu fiyat üzerinden banka hesabına anında para yatırılacak.