Varantlar beş yılda 25 milyar TL’ye ulaştı
Deutsche Bank’uı ihraç ettiği varantlarla beş yıl önce aktif hale geçen Türkiye varant piyasası, ortalama 1-1,5 milyar TL’lik günlük işlem hacmine ulaştı. Deutsche Bank’m ardmdan İş Yatırmı’m da piyasa yapıcıhğma soyunduğu pazarda 5 bin 300 varant işleme açıldı ve 25 milyar TL’lik likiditeye ulaşıldı. Önümüzdeki üç yılda ise 3 bin yeni varantm ihraç edileceği öngörülüyor.
Varantlar, Türkiye’de sermaye piyasalarının geliştirilmesi ve derinleştirilmesi hedefiyle türev bir finansal araç olarak 2010 yılında Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlamıştı. Bu piyasa, beşinci yılını geride bıraktı. Ağustos 2010’da Borsa İstanbul Pay Piyasa-sı’nda işlem görmeye başlayan varantlar, 30 Eylül itibariyle 5,47 milyar TL’lik prim hacmine ulaştı.
Varant piyasasında gerçekleşen ortalama günlük prim işlem hacmi ise 2015 rakamlarına göre yaklaşık 30 milyon TL seviyelerine geldi. 2011 yılından bu yana yıllık ortalama yüzde 9 oranında hacmini artıran varantlar-da, işlem hacminin gelecek üç yıllık süreçte hisse senedi piyasası işlem hacmine yaklaşması bekleniyor. Halihazırda çoğu aracı kurum varantlar-da işlem yaptığı için yakın gelecekte bütün aracı kuruluşların günlük bazda işlem yapması bekleniyor. Türkiye’de varant piyasasında şu an için Deutsche Bank ve Iş Yatınm bulunurken, önümüzdeki dönemde oyuncuların artması da bekleniyor.
İŞLEM HACMİ ARTIYOR
Sektörle ilgili bilgiler vermeden önce, bu enstrümanı tanıtmak en doğrusu olacak. BIST Kurumsal Ürünler Pazarı’nda işlem gören Varantlar, en basit tabiriyle hisse senedi piyasasındaki getirilere küçük bir sermaye ile katılım imkânı sağlayan kısa ve orta vadeli bir yatırım aracı. Hisselere risk kontrollü yatırım yapmak için kullanılabiliyor. Tüm sermaye ile alınıp satıldığında, varantlar, kaldıraç-lı hisse senedi piyasası gibi davranıyor. Kısacası bu enstrüman menkul kıymetleştirilmiş opsiyondur.
Varantlarda günlük işlem hacmi ortalama 1 milyar ile 1,5 milyar TL arasında değişiyor. Bu işlem hacmi kabaca bir diğer türev ürün olan endeks vadeli işlem kontratlanndaki işlem hacmi dolaylarına denk geliyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine bakıldığında, Eylül 2015’te portföyünde varant olan yaklaşık 2 bin 700 yatırımcı bulunuyor. Yine MKK’nın sağladığı verilere göre, piyasa açıldığından bu yana 23 bin civarında yatırımcı en az bir sefer varant işlemi gerçekleştirmiş durumda. Bu yatırımcıların büyük bir çoğunluğunu bireysel yatırımcıların oluşturduğunu ifade etmek mümkün. Bugüne kadar 5 bin 300’den fazla varant işleme açılırken, 25 milyar TL’lik likiditeye ulaşıldı.
İKİ KURUM ŞEKİLLENDİRDİ
Deutsche Menkul Değerler Türev Ürünler Müdürü Onur Akkay-nak, 2010’da dört varant ihracıyla Türkiye varant piyasasına giriş yaptıklarını söylüyor. Akkaynak, “Ekim 2015 itibariyle toplamda ihraç ettiğimiz ürün sayısını 3 bin 121’e yükselttik. Şimdiye kadar ihraç edilen va-rantların üçte ikilik kısmının son iki yıl içerisinde iraç edildiğini görüyoruz. Her yıl yaklaşık bin varant ihraç edilebileceği öngörüsüyle önümüzdeki üç yıl tahminen 3 bin varant ihraç edilebileceğini düşünüyoruz” diyor. Onur Akkaynak, Deutsche Bank olarak 2014 yılının sonuna doğru ‘Yayılma Varantları’nın Borsa İstanbul’da işlem görmeye başladığım aktarıyor. Kurumun ayrıca 2015 yılında Nas-daq 100, Dow Jones Industrial Ave-rage, Nikkei 225, FTSE 10, Eurostoxx 50 endekslerine dayalı varantları da işlem görmeye başladı.
Varant piyasasının gelişiminde ve dayanak varlık çeşitliliğinin artmasında tş Yatınm da önemli bir rol üstlendi. Iş Yatınm Genel Müdür Yardımcısı Serhat Devecioğlu, bu zamana kadar gerçekleştirdikleri 2 bin 440 adet varant ihracı ile yatınmcılan pay endeksi, pay, altın, döviz, düello ve petrol dayanak varlıkları üzerine ihraç edilen varantlarla buluşturduklarını ifade ediyor.
EĞİTİM ŞART
Yatırımcıların varantlarda işlem yapmadan önce varant piyasasının işleyişine ve varantların dinamiklerine hakim olması oldukça önemli. Serhat Devecioğlu, kurduklan ‘Varant Akademi’ ile eğitimlerini sadece online eğitimlerle sınırlamayıp, Türkiye’nin farklı şehirlerinde yatırımcılarla yüz yüze seminerler ve eğitimler yapmayı amaçladıklarını aktanyor. Devecioğlu, “Iş Yatırım tarafından yapılan ihraçlarda yatırımcılarımız, BtST-30 Endeksi, 14 farklı pay, sekiz farklı düello çifti, flexo ve quanto altın, gram altın, dolar/TL, Euro/dolar parkesi ve brent petrol gibi dayanak varlıklara yatırım yapma fırsatı buldular” diyor. Serhat Devecioğlu, önümüzdeki dönemde dayanak varlık ve ürün çeşitliliğini artırmaya yönelik çalışmalan-nın sürdüğünü ifade ediyor.
Onur Akkaynak da Deutsche Bank olarak bu kapsamda yatınmcıları bilgilendirmek ve türev araçlar özelinde finansal okuryazarlığın artınlması için çalışmalar gerçekleştirdiklerini aktarıyor.
POTANSİYEL BUYUK
Dünyada işlem gören türev araçlann çeşitliliğine ve ihraç edilen varant adetlerine bakıldığında Türkiye için kat edilecek çok yol olduğunu düşündüklerini aktaran Serhat Devecioğlu, yatınmcı-lann farklı aracı kurumlar kullanarak varant piyasasında işlemlerini gerçekleştirebildiğini belirtiyor. Devecioğlu, “Aracı kurum sayısı yatırımcıların çalıştığı kurumlarla ilgili bir konu. Varant piyasasındaki işlem hacminin önümüzdeki dönemde spot dayanak varlıklarda gerçekleşen işlem hacminin yansı kadar olmasını bekliyonız” diye konuşuyor. Serhat Devecioğlu, yatınmcı sayısının ve piyasada varant ihraç eden kurum sayısının artmasıyla işlem hacminin de artmasını beklediklerini aktanyor.
Onur Akkaynak, potansiyel olarak Avrupa borsalarında işlem gören tüm ürünlerin zaman içinde Türkiye’de de ihraç edilebileceğine dikkat çekiyor. “Almanya’da 20’den fazla farklı getiri profiline sahip yüz binlerce yapılandınlmış araç borsalarda işlem görüyor” diyen Akkaynak, uzun vadede yüz binler olmasa bile, değişik ihraççılar tarafından binlerce ürünün ihraç edilip bunların işlem görmesinin mümkün gözüktüğünü sözlerine ekliyor.
