AB’de kotanın kalkması şekerin tadını kaçırabilir
Türkiye şeker piyasasında AB’de kaldırılacak kotadan dolayı sert rüzgarların esmesi gündemde. Eylül 2017’de şekerpancarı üretimindeki kotaların kaldırılması AB’de şekeri ucuzlatacak. Bunun Türkiye’de şeker sanayicisine baskı yapmasına kesin gözüyle bakılıyor. TTIP anlaşmasının da ABD’den aynı baskıyı getirmesi bekleniyor. Bu nedenle ek vergilerle ithalatın önünün alınması planlanıyor.
Türk şeker sektörü, yurtdışı kaynaklı sert bir türbülansa giriyor olabilir. Sözünü ettiğimiz türbülans AB merkezli ve iki etaplı. Şeker sektörünü yakından takip edenlerin bildiği gibi, AB, 2006’dan bu yana şeker üretiminde verimliliği esas alan bir yeniden yapılanma içerisinde. Şeker fiyatlarını düşüren bu yapılanmanın en önemli aşamalarından biri de Eylül 2017’de devreye alınacak ‘kotaların’ kaldırılması uygulaması. Kotaların kalkmasıyla AB’deki şeker fiyatlarının daha da düşeceği, bu durumun da Türkiye piyasasına olumsuz yansıyacağı dile getiriliyor.
AB kaynaklı ikinci gündem maddesi ise AB ile ABD arasında görüşmeleri süren TTIP yani Transatlantik Yatırım ve Ticaret Ortaklığı Anlaşması’na ilişkin. İki taraf arasında imzalanacak anlaşma ile ABD’den sıfır gümrükle ucuz tarifeli şekerin Türkiye piyasasına girmesine kesin gözüyle bakılıyor. Şeker sanayisi, TTIP hasarına maruz kalmamak için anlaşmanın parçası olunmasının zaruri olduğu görüşünde birleşiyor.
TÜRKİYE’DE DURUM
Türkiye şeker piyasası, şekerpancarı ve mısır hammaddesini kullanıyor. Dünyada ise pazarı yüzde 70’lere varan oranda şeker kamışı ürünü domine ediyor. Dünya genelinde bu yıl üretim 169 milyon ton olarak hesaplanıyor. Tüketimin ise 171 milyon tonu geçeceği tahmin ediliyor. Bu rakamlardan yola çıkarak fiyatların artacağına vurgu yapan uzmanların sayısı bir hayli fazla.
Yılın 12 ayı ürünün alınabilmesi özelliği ile şekerkamışı, şeker sanayicisine yarı yarıya ucuz hammadde imkanı sağlıyor. Şekerin dünya fiyatları ton başına 350-400 dolar civarında iken, Türkiye’de fiyatlar 800 dolara kadar yükselebiliyor. Türkiye ucuz global ürün baskısından, yüzde 135’lere varan oranda koyduğu gümrük vergisi sayesinde kurtuluyor. O da şimdilik kaydı ile gerçekleşebiliyor.
STOKLAR AZALIYOR
Türkiye’de de dünyada da son yıllarda şeker stoklannda ciddi oranda azalma söz konusu. Dünyada azalan stoklar, fiyatların 200 dolar civarından 400 dolarlara kadar yükselmesine yol açtı. Türkiye’de ise 15 yıl öncesine kadar 1 milyon ton olan stok rakamı, 120 bin tona kadar geriledi. Her iki durumun da şeker fiyatlarının yükselmesine neden olduğu kaydediliyor.
Türkiye’de geçen yıl 2,5 milyon ton olan (bunun 250 bin tonu mısır şekeri, kalan 2 milyon 250 bin tonu da pancar şekeri) şeker üretimi bu yıl 2 milyon 250 bin ton olarak ortaya çıkacak. Bu durum, şekerpancarı rekoltesinden ziyade, kurak geçen iklimden ötürü verimliliğin azalmasından kaynaklandı. Bu durum yakın zamanda dünyada da Türkiye’de de şeker fiyatlarında yükselmeye neden olacak.
AB NE YAPTI?
AB’de uzun süredir Türkiye piyasasının çok yakından takip ettiği bir iyileştirme uygulaması mevcut.
2006’dan bu yana kademe kademe AB bünyesindeki ülkelerde verimliği artırmak için çalışmalar yürütülüyor. Öncelikle 100’e yakın fabrikanın yeniden yapılanma çerçevesinde kapatıldığını belirtelim. AB, çeşidi ülkelerde verimliliği yüksek seviyede olmayan fabrikalann kapatılması için ton başına yüksek mali destekler sundu.
Pancara dayalı üretim hakkı, ürün verimliliği yüksek olan Fransa, Almanya, İskandinavya aksına oturtuldu. 2000’lerin başında pancar verimliliği ortalaması yüzde ll’lerde iken bugün tüm AB’de pancar verimlilik ortalaması yüzde 20’lere kadar çıkü. Stokların eritildiği AB’de şeker fiyatları, dünya ortalamasına kadar çekildi. Şimdi gözler Eylül 2017’ye çevrilmiş durumda. Sözünü ettiğimiz tarihte AB’de şekerpancan üretiminde kota kaldırılacak. Bu da daha ucuz hammaddenin şeker sanayicisinin emrine sunulması anlamına gelecek.
TÜRKİYE’YE ETKİSİ
Türkiye gıda sanayicisi, ihraç kaydı ile şeker ithalatı yapıyor. Özellikle Pakistan ve civar ülkelerden gelen ürün artık AB’den de gelebilecek. Bu durumun yerli şeker üretiminde önemli sıkıntı yaratabileceğine vurgu yapılıyor. Yine AB’den nihai ürün baskısı da görülecek.
ABD ile AB arasında görüşmeleri devam eden TTIP anlaşmasında varılacak mutabakat da Türk şeker piyasasına önemli etkiler yaratacak. Sektör yetkilileri, ucuz şeker ürünü baskısının AB’nin yanı sıra ABD’den de geleceğine vurgu yapıyor. Yetkililer, “Bunun yanı sıra bu bölgelerden Türkiye’ye ucuz nihai gıda ürünü baskı sıda gelecek. Tüm bunlar için, TTIP’in tarafı olmak için ciddi bir çalışma içerisinde olmamız gerekiyor. Yine TTIP öncesi AB ile Gümrük Birliği anlaşmasını revize etmemiz gerekiyor” görüşünü dile getiriyor.
