Patates Var Soğan Yok

Geçen yıl fiyatı en çok artan ürünlerden patatesin bu yıl kilosu 1 TL. Buna karşılık soğan adeta “yok” oldu. İki hafta önce 1 TL’den satılan kuru soğanın fiyatı marketlerde 4 TL’ye kadar çıktı. Yeni ürün soğan en erken mart sonunda piyasaya gelecek…

GEÇEN yıl fiyatı en çok artan ürünlerden patates bu yıl kilo olarak bir liraya satılıyor. Buna karşılık patatesin ‘ruh ikizi’ soğanda son haftalarda ciddi bir hareketlilik yaşanıyor. Daha iki hafta öncesinde markette, pazarda 1 TL’den satılan soğan, bugünlerde 4 TL’den satılıyor. Fiyatlar iki haftada astronomik boyutlarda arttı. Soğan üretim merkezlerinde bile fiyatlar 1.5 TL’nin üzerine çıktı. Daha 10 gün önce üretim bölgelerindeki fiyatın 80 kuruş seviyelerinde olduğunu belirtelim. İstanbul halinde ise fiyatlar 2.5 TL’yi gördü. Geçen yıl patateste yaşanan benzer bir hareketlilik bu yıl soğanda görülüyor. Fiyatlardaki bu aşırı hareketi görünce soğan pazarını masaya yatıralım istedik. Üretici, halci, ziraat odası gibi çeşitli taraflarla görüşerek hem yeni sezon hazırlıklarını hem de fiyatlardaki yükselişin ne kadar devam edeceğini sorguladık. Sonuç ne mi çıktı? Nisan sonuna kadar yüksek fiyatlar yüksek seyredecek görünüyor.

HASADI İKİ DÖNEMDE

Türkiye’de geçen yıl 1 milyon 700 bin ton kuru soğan üretimi gerçekleşti. 150 bin ton civarında da taze soğan üretiliyor. Kuru soğan deyince eskiden ilk akla Bursa’nm Karacabey ilçesi gelirdi. Ancak bu tablo değişmiş durumda. Kuru soğan üretiminde Ankara’nın PolatlI ilçesi, Amasya’nın Suluova ve Merzifon ilçeleri, Tokat, Çorum, Hatay ve Adana illeri öne çıkıyor.

Soğanda iki dönem hasat yapılıyor. Biri nisan sonu, diğeri ise eylül ayında. Nisan sonunda Adana ve Flatay’da erkenci soğan diye tabir edilen türler sofralarımıza geliyor. Bursa, Amasya ve Tokat’ta ise eylülde hasat yapılıyor. Geç soğanm erkenciye göre daha dayanıklı olduğunu belirtelim. Arpacık diye tabir edilen tohumla ekilen geç soğan, küçük tohumdan ekilene göre daha dayanıklı oluyor.

AĞUSTOSTAKİ YAĞMUR ZARAR VERDİ

Soğan üretiminde son yıllarda Ankara’nın Polatlı ilçesi öne çıkıyor. Buğdayın da önemli bir üretim merkezi olan Polatlı’da soğan üretimi her geçen yıl artıyor. Yaklaşık 70 bin dekar alanda 350 bin ton kuru soğan üretimi yapılıyor. Ancak geçen yıl bu rakam neredeyse yarı yarıya azalmış.

Polatlı Ziraat Odası Başkanı Zekai Köse-oğlu’nun verdiği bilgiye göre, Ağustos ayında zamansız yağan yağışlar soğana zarar vermiş. Köseoğlu, “Tam olgunlaşma döneminde yağan yağmurlar ürüne zarar verdi. Gelişimini tamamlayamadı. Verim yarı yarıya düştü. Böyle olunca da elde kum soğan kalmadı. Üzerine bir de ağır geçen kış şartları eklenince fiyat artışları beklentilerin üzerinde oldu” diyor.

Elinde kuru soğanı olan Polatlılı üreticilerin bugün 1.6 TL’den satış yaptığını belirten Köseoğlu, bu yıl ekim alanlarında artış yaşanacağını söylüyor. Köseoğlu, “Bu noktada soğan üreticisi dikkatli olmalı. Fiyatlar yükseldi diye herkes soğan ekmemeli. Aksi halde seneye üretici hüsran yaşar” diyor. Köseoğlu, bu noktada planlı üretimin önemine vurgu yapıyor.

Polatlı’da yeni dönem ekimler mart sonu gibi başlıyor. Hasat da en erken ağustos ya da eylül başında yapılıyor. Dolayısıyla PolatlI’dan yakın gelecekte fiyat düşürücü bir hareket beklemek zor.

ADANA’DA EKİMLER BAŞLIYOR

Adana Seyhan Ziraat Odası Başkanı Süleyman Girmen ise fiyat artışlarının gereğinden fazla olduğunu söylüyor. Girmen, “Bizim bölgede üretimde çok düşüş yok. Hava şartları nedeniyle fiyatların yükseldiğini düşünüyorum. Yeni mahsullerle birlikte fiyatlar tekrar geriler” diyor.

Üretici ile tüketici arasındaki fiyat makasından dert yanan Girmen, “Kuru soğan üreticiden 1.5 TL’ye çıkıp tüketiciye 4 TL’ye varıyor ise bunu sorgulamak lazım. Tarım ürünlerinin tüketiciye daha uygun şartlarda ulaşmasını arzu ediyoruz” diyor.

“BİR MİKTAR DAHA ARTABİLİR”

İMESKOM (İstanbul Meyve Sebze Komisyoncu ve Tüccarları Derneği) Başkanı Burhan Er ise, fiyat artışının yaşanacağı uyarısını Aralık başında yaptıklarını söylüyor. Er, “Bunu tecrübelerime dayanarak, sahayı gezen, üretimi bilen biri olarak söyledim” diyor. Türkiye’nin dört mevsimi dolu dolu yaşadığını söyleyen Er, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Şu anda sezon sonundayız. Bir miktar üretimde de gerileme var. Fiyat artışı bekleniyordu ama bu kadar değil. Nisan – mayıs ayı gibi Hatay bölgesinden erkenci kuru soğanlar gelmeye başlar. Bu tarihe kadar fiyatların düşmesini beklemek doğru olmaz.

Hatta bir miktar daha yükselebilir. Bu fiyat artışlarından üretici bir şey kazanmıyor. Ürünün büyük kısmı zaten tüccarın eline geçmiş durumda. TMO gibi kuruluşlara ihtiyaç var. Hem planlayacak, hem regüle edecek…”

HASTALIK ÜRÜNÜ ÇÜRÜTTÜ

Amasya. 400 bin tonla soğan üretiminde liderliğe oynayan bölgelerden. Bu bölgede de üretim neredeyse yarı yarıya düşmüş. Bu düşüşte ürünün hastalığı etkili olmuş. Soğanlar yakalandıkları hastalık nedeniyle içten içe çürümüş. Amasya Suluova Soğan Üreticileri Birliği eski Başkanı Haydar Karaca, “Fiyat artışmda hastalık ve hava şartları etkili oldu. Daha önce böyle bir hastalık yoktu. Son iki yıldır yayılma eğiliminde. Soğanın içini çürütüyor. Mantari bir hastalık olduğu için çürüme, tarladan sonra depoda da devam ediyor. Geçen yıl ucuz olduğu için ekim azalmıştı. Yeni sezon ürünün çıkmasına daha üç ay var. Bu süre zarfında depolardaki ürünün ihtiyacı karşılaması zor, dolayısıyla fiyat artışı devam eder. Bu sene stokçuda da mal yok, dolayısıyla fiyat artışında spekülasyon olduğunu düşünmüyorum” diyor.