Latin Amerikada İş Yapmak

Güney Amerika ülkeleri içinde Türkiye ile serbest ticaret anlaşması imzalayan tek ülke Şili. Üstelik vize de yok. Transpasifik Ortaklık Anlaşması üyesi olan Şili sayesinde Latin Amerika pazarlarına da girmek çok kolay…

LATİN Amerika pazarı, bir süredir Türk ihracatçıların gündeminde yer alan bir bölge. Ancak coğrafi uzaklık nedeniyle Türk firmaları bu ülkelerde şimdiye kadar bir türlü istedikleri başarıyı yakalayamadı. Aslında Latin Amerika pazarına girmek sanıldığı kadar zor değil. Çünkü bu bölgede Türkiye ile siyasi ve ekonomik ilişkileri son derece sıcak olan dost bir ülke var. Dost diyoruz çünkü Türkiye ile Şili arasında ta 1926 yılında imzalanmış bir dostluk anlaşması var. Türkiye Cumhuriyeti’ni tanıyan ilk Latin Amerika ülkesi de yine Şili olmuş. Türkiye’ye vize uygulamayan Şili, Türkiye ile ekonomik ilişkilerini de geliştirmek niyetinde. Nitekim Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalayan tek Güney Amerika ülkesi. İki ülke arasında 2009 yılında imzalanan STA, 1 Mart 2011 tarihinden bu yana yürürlükte. Bu anlaşma sayesinde birçok Türk ihracat ürünü sıfır gümrük vergisiyle bu ülkeye giriyor.

DIŞ TİCARET HACMİ ARTIYOR

Türkiye’nin 1980’lerden sonra bakır ithal etmesiyle birlikte iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler canlanmaya başladı. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi henüz istenen düzeyde olmasa da özellikle STA’nm imzalanmasından sonra belli bir ilerleme gösteriyor. Geçen yıl Türkiye Şili’ye 188 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Bu ülkeden yapılan ithalatın tutarı ise 283 milyon dolar. Bunun yaklaşık 200 milyon dolarlık kısmım bakır ithalatı oluşturuyor. Bunun yanında çeşitli kimyasal hammaddeler, somon ve ceviz de ithal ediyoruz. Türkiye ise Şili’ye eşya taşımaya uygun motorlu taşıtlar, inşaat demiri, profil, traktör, hah ve yer kaplama malzemeleri ihraç ediyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki hafta çıktığı Tatin Amerika gezisi kapsamında Peru ve Ekvador’la birlikte ziyaret ettiği Şili’yi mercek altına aldık. Akacama Çölü nedeniyle topraklarının bir kısmına yıllarca yağmur damlası düşmeyen. And Dağlan ile Büyük Okyanus arasında 4 bin 400 kilometre boyunca bir şerit gibi uzanan Latin Amerika’nın bu egzotik ülkesi kuzeyden Peru, kuzeydoğusundan Bolivya, doğusundan ise Arjantin’le çevrili.

DÜNYANIN BAKIR ÜRETİCİSİ

Şili’de madencilik, balıkçılık ve ormancılık sektörleri oldukça gelişmiş durumda. Aynı zamanda kimya, selüloz, meyve, somon, ağaç ürünleri, şarapçılık, denizyolu taşımacılığı ve turizm sektörlerinin de ülke ekonomisinde önemli payı var. Dünya bakır rezervlerinin üçte birine sahip olan Şili, dünyanm en büyük bakır üreticisi. İhracat gelirlerinin yüzde 40’ını madencilikten, mili gelirinin ise üçte birini bakırdan elde ediyor. 10.5 milyon hektarlık doğal ormana sahip olması sayesinde dünya selüloz üretiminin yıllık 4.8 milyon tonla yüzde 10’unu da tek başına Şili karşılıyor. Aynı zamanda petrol üreticisi olan Şili’de; gümüş, manganez, çinko, mermer, kireç taşı, sodyum nitrat, iyot gibi madenler de üretiliyor.

TRANSPASİFİK ORTAKLIK ANLAŞMASI ÜYESİ

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Şili îş Konseyi Başkanı Bahadır Balkır, Şili’yle karşılıklı ticaret hacmimizin artmış olmasına rağmen bu rakamların iki ülkenin gerçek potansiyelini yansıtmadığını belirtiyor. Söz konusu STA’nın Türkiye’nin 2006 yılında uygulamaya koyduğu ‘Latin Amerika Ülkeleri ile Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi” çerçevesinde sonuçlandırdığı ilk STA olduğunu söyleyen Balkır, “2014 yılında Şili, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde ihracat yaptığımız beşinci, ithalat yaptığımız dördüncü ülke iken 2015 yılı 11 aylık rakamlara göre, hem ihracatımızda, hem de ithalatımızda dördüncü sıraya yükseldi” diyor. Şi-li’nin Transpasifik Ortaklık Anlaşması üyesi olduğunu hatırlatan Balkır, Şili üzerinden diğer Latin Amerika ülkelerine de girilebileceğinin altını çiziyor.

Şili’de tekstil, hediyelik eşya ve restoran işletmeciliği yapan bir kaç Türk girişimci bulunuyor. Buna karşılık Türkiye’de sekiz Şilili firma faaliyet gösteriyor.

Ne satabiliriz?

Bisküvi, şekerli ve çikolatalı mamuller, zeytinyağı, zeytin, maya, kuru kayısı, inşaat demiri, inşaat malzemeleri, elektrikli ısıtıcılar, güneş panelleri, plazma televizyon, buzdolabı,jeneratör, otomotiv yedek parçaları, traktör, tarım araç gereçleri, ev tekstili, halı, hazır giyim, iş makineleri ve akşamları.

Martin SANFORD / Şili İzmir Fahri Konsolosu
İki ülke firmaları ortaklık kurabilir

Şili, Çin dahil dünyanın yüzde 85’iyle STA imzalamış durumda. Türk firmalar Şili üzerinden Latin Amerika pazarına, Şilili firmalar ise Türkiye üzerinden Türk Cumhuriyetleri ve Ortadoğu ülkelerine girebilir. İki ülke birbirini tamamlar özelliklere sahip. Tarım ürünleri ve meyvecilikte işbirliği yapılabilir. Çünkü Türkiye’de yaz iken, Şili’de kış yaşanıyor. Örneğin Türkiye’de kiraz bittiği zaman Şili’de yeni çıkıyor. Bu ürünler tüm yıl üçüncü ülkelere ihraç edilebilir.

Türkiye Şili’den ceviz ve deniz ürünleri alıp, bunu çevre ülkelere ihraç edebilir. Şili bugüne kadar 330 milyar dolar yabancı sermaye çekti. Yerli ve yabancı yatırımcı arasında yasal olarak hiçbir fark yok. Şili’de karayolları, oteller, limanlar yapılacak. İnşaat firmaları için potansiyel çok yüksek. Enerji sektöründe de benzer fırsatlar var.

Direkt uçuş için THY ile görüşmeler sürüyor

Türkiye’den Şili’ye henüz direkt uçuş bulunmuyor. Şu anda Türk Hava Yolları ile Brezilya’nın Sao Paulo şehrine, oradan da aktarmalı olarak yerel havayolları ile Şili’nin başkenti Santiago’ya gidilebiliyor. Ancak THY’nin Santiago’ya direkt sefer yapması konusunda görüşmeler sürüyor. Bahadır Balkır, THY’nin Santiago uçuşunun olması durumunda iki ülke arasındaki turizmin katlanacağını vurguluyor. Balkır, “Direkt uçuş olması halinde Güney Amerika ülkeleri arasında Serbest Ticaret Anlaşması yaptığımız tek ülke olan Şili’ye işadamlarımız daha rahat seyahat edebilecekler. Böylece iki ülke arasındaki ticaret hacminin kısa sürede artması söz konusu olabilecek. Bu konuda THY yetkilileriyle görüşme halindeyiz” diye konuşuyor.