Perakende sektöründe rekabet kızışıyor

Migros’un Tesco Kipa’nın alışveriş merkezlerini ve mağazalarını satın almasının ardından gözler perakende sektörüne çevrildi. Rekabetin giderek kızıştığı ve kâr marjlannm gerilediği sektörün önümüzdeki günlerde daha da hareketlenmesi bekleniyor. Yabancılarm payının giderek azaldığı pazarda Migros, Metro, CarrefourSA gibi güçlü oyuncularm hakimiyetinin artması bekleniyor.

Gıda perakendesi 411 milyar TL’ye ulaşan büyüklüğüyle Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri. Son yıllarda büyük bir dönüşüm sürecine giren sektörde modern gıda perakendesinin cirosu ise yaklaşık 95 milyar TL. Yani modem gıda perakendeciliğinin toplam içindeki payı yüzde 23’e denk geliyor.

Türkiye perakende sektörü yüzde 9 civarında büyürken modern gıda perakendesi ise yüzde ll’lik büyüme ivmesiyle dikkat çekiyor. Büyümesiyle yatırımcıların iştahını kabartan sektörde dengeler sürekli değişiyor. 2000’li yıllarda yabancı şirketlerin pazara girmesiyle hareketlenen perakende sektöründe son yıllarda sular tersine dönmüş durumda.

Yabancıların yerli markalan yok etmesi beklenirken son yıllarda yerel markaların da atılımıyla yabancılar birer birer pazardan çekilmeye başladı. Merkezden yönetildiği için hızlı hareket edemeyen ve lokal koşullara uyum sağlamayan pek çok şirket Türkiye’den çıktı. Bunların son örneği ise Tesco Kipa oldu. Migros, Anadolu Grubu satın almasının ardından en önemli atımlarından birini yaparak Tesco Kipa’nın Türkiye’de 21 ilde bulunan 26 AVM ve 168 mağazasını 302 milyon TL’ye satın aldı.

KATI YÖNETİM SIKINTI YARATTI

Tesco’nun çıkışının arkasında pek çok neden var.

Öncelikle şirketin globalde yaşadığı ekonomik sorunların bunda etkili olduğu belirtiliyor. Diğer taraftan uzmanlar Türkiye operasyonunun kendine özgü bir takım sorunlan olduğuna dikkat çekiyor. Tesco’nun Ki-pa’yı satın aldıktan sora ulusal markaya doğru evriltirken de yerel kültürel, sosyal farklılıklara bile özen gösterdiğini söyleyen danışmanlık şirket Management Time’ın kurucusu Hamit Akçay, yaşanan sıkıntılan şu şekilde açıklıyor: “Ancak Tesco aynı uyum konusuna perakende mühendisliği konusunda dikkat etmedi. İngilizler çok katı biçimde tedarik, raf yönetimi, üretim gibi alanlarda katı sistem dayatması içine girdiler. Yıllarca Kipa bu dayatma yüzünden anlamsız ve gereksizce yok satma (out of stock) problemleri yaşadı. Üretim üniteleri hatalı yönetildi.”

MİGROS’U NE BEKLİYOR?

Bu satm almayla birlikte gıda perakende tarafında liderliğini pekiştiren Migros, aynı zamanda AVM tarafında da önemli bir oyuncu haline geldi. Yurtiçinde bin 454 mağazası bulunan şirket, bu satın almayla mağaza sayısını bin 622’ye çıkartırken AVM sayısını ise 30’a çıkartmış olacak. Kuşkusuz bu satın alma Migros’un Ege Bölgesi’ndeki gücünü artırmasını sağlayacak. Diğer taraftan ise Tesco Kipa’nın mağazalannın önemli bir kısmının hipermarket formatında olması Migros için çözülmesi gereken sorunların başında yer alıyor. Türkiye’de 2 bin metrekare ve üstü satış alanı olan en fazla mağazaya sahip olan şirket Tesco Kipa’ydı. Hipermarket konseptinin gerilediği bir dönemde Migros’un bu mağazalara yönelik stratejisi merak edilen konulardan biri. Satın alma sonrası açıklama yapan Migros Genel Müdürü Özgür Tort, önümüzdeki dönemde satın alma fırsatlanna açık olduklarının sinyalini veriyor. Ekomini konseptiyle 2012 yılında discount pazarına giriş yapan Anadolu Grubu’nun odağını Migros’a vermek için bu zinciri satabileceği kulislerde dolaşan bilgiler arasında. Ekomini’nin bin 470 mağazası bulunuyor.

YERELLERİN DÖNEMİ KAPANIYOR MU?

Son yıllarda rekabetin giderek kızıştığı sektörde rüzgar büyük şirketlerin lehine dönüyor. Zira son yıllarda büyük bir ivme gösteren yerel perakendeciler bir duraklama dönemine girmiş durumda. Yerel perakendecilerin en büyük sorunu kârsızlık. Büyük zincirler satın alma operasyonlarında, alt yapılannda yaptıkları yeniliklerle verimliliğe odaklanıyor. Yerel zincirlerin başanlı perakendecilik uy-gulamalan olduğunu söyleyen Özdi-lek Perakende Operasyonlan Genel Müdürü Sertaç Ünal’a göre kurumsallaşma konusunda sıkıntılar var. Ayrıca şirketlerin stok yönetimi ve takibi konusunda gelişmeye ihtiyaç duy-duklannı belirten Ünal, “Bunu yapamazsanız kârlılığı sağlamanız da çok zor. Kârsızlık sorunu operasyonel verimliliğin sağlanamamasında ileri geliyor. Tabii bunda olağanüstü oranda artan ücret maliyetlerinin payı da büyük” diyor.

2016’nın zor bir yıl olduğuna dikkat çeken Gıda Perakendecileri Derneği Başkanı Nihat Özdemir ise yerel marketler kanadında pazardan çekilen veya devreden birçok oyuncu olduğuna dikkat çekiyor. Modern kanalın ise sermaye yapısı ve kaynakları bakımından biraz daha sağlam ilerlediğini belirten Özdemir, “Ancak biz-ler de zaten çok düşük olan kâr marjlarımızı koruyabilmek adına operasyon maliyetlerimizi düşürmek ve süreçlerimizi daha verimli hale getirmek için çalışıyoruz” diye konuşuyor.

METRO GROUP FARKLILAŞTI

Elbette Türkiye’de başarılı olan yabancı şirketler de yok değil. Metro Group, Türkiye’de uzun yıllardır istikrarlı bir büyüme ivmesi izliyor. Grup bu başarısını kendini farklılaştırmaya borçlu. 4-5 yıl önce aldığı bir kararla otel, restoran, cafe gibi işletmelere odaklanmaya karar veren şirket, stratejisini bu şekilde belirledi. Mağaza sayısının yanı sıra depo sayısını artırdı ve lojistik operasyonunu geliştirdi. Metro Group, 1.5 yıl önce boşluk gördüğü yazlık bölgeler için bin-bin 500 metrekarelik küçük bir konsept ortaya çıkarttı. Bu konseptle iki mağaza açan şirket, Ayvalık ve Fethiye’de de birer mağaza açmaya hazırlanıyor.

Türkiye’de organize perakendenin toplam içindeki payının düşük olduğuna dikkat çeken Metro Toptancı Market Genel Müdürü Kubilay Özerkan, “Bu nedenle pazar yerli yabancı yatırımcılar için iştah kabartıyor. Ancak Türkiye pazarının kendine özgü koşullan var. Bunlan anlayamayan şirkeüer başarılı olamıyor. Bu noktada yerelleşmek çok önemli. Biz şirket olarak yerelleşmeyi odağımıza aldık” diyor.

“BORSADA YENİDEN GELİŞECEĞİZ”

Sektörde dengeleri etkileyecek önemli bir gelişme de Uyum Marketler tarafında yaşanıyor. 2014 yılında Ankaralı Makro Market’in satın aldığı Uyum Markederi, borsadan çıkmaya hazırlanıyor. Makro, Uyum birleşmesini tamamladıktan sonra 2017’de tekrardan halka arz planlıyor. Ankara merkezli Makro Market’in 15 ilde 252, Uyum Market’in ise 60 mağazası bulunuyor. Hisseleri borsada işlem gören Uyum’un yüzde 30 hissesi halka açık. Halka açık hissenin yüzde 92,23’ü Makro Market’e, yüzde 5,83’ü ise Makro Market’in ortaklarından Şeref Songör’e ait. Kalan yüzde 1,93’lük hisse ise küçük yatırımcının elinde. Önümüzdeki iki aylık süreçte borsadan çıkışın tamamlanacağını söyleyen Makro Market Yönetim Kurulu Başkanı Şeref Songör, “Bu çıkışın ardından üçüncü çeyrek bilançolannda zıplama yapabileceğimizi düşünüyoruz. İki tane şirketin birleşmesi kolay değil. Bu sürecin ardından birleşmeyi tamamlayacağız. 2017’de tekrardan halka arz olmayı planlıyoruz” diyor. 2017’de organik olarak yüzde 10’luk bir büyüme hedeflediklerini söyleyen Songör, yeni satın almalar yapabileceklerinin sinyalini veriyor. Sektörde organik büyümenin yavaşlayacağını söyleyen Songör, iyi bir fırsat çıkması durumunda satın alma yapabileceklerini belirtiyor.