Piyasalar yön bulma çabasında
Temmuzda yüzde 9 sınırına yaklaşan enflasyon son altı ayın zirvesine çıktı. Dış ticaret açığı haziranda 6.5 milyar dolara yükselirken, temmuzda ihracat Ramazan Bayramı tatili nedeniyle yüzde 18.7 azaldı…
DÜNYA ekonomisi kritik bir süreçten geçiyor. Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz artışını ötelemesiyle beraber Brexit sonrasında merkez bankaları parasal genişleme adımları attı. Bu iki gelişme piyasaları rahatlattı. Ancak Avrupa tarafmda işler pek iyi gitmiyor. Bu kez de İtalya euro bölgesinin en zayıf halkası olarak topun ağzında. Öte yandan, petrol fiyatlarının yeniden düşüşe geçmesi küresel ekonomideki yavaşlamanın habercisi. Buna karşın içerde 15 Temmuz sonrası her alanda normale dönme çabası sürüyor.
Ekonominin yaşanan olağanüstü durumdan en az zararla çıkması görmesi için adımlar atılıyor. Bunun için ihracat cephesine ve yabancı yatırımcılara yönelik istikrar mesajları veriliyor. Ekonomi görünümünde bozulma olmasa da S&P’nin not indiriminin ardından Moody’s’in de düşürebileceği mesajını vermesi dalgalanma riski yaratıyor.
ENFLASYON SÜRPRİZ YAPTI
Piyasalar geçen hafta yatay bir seyir izledi. Piyasalar dış gelişmelerden ziyade içerdeki gelişmelerle yön bulmaya çalışıyor. Borsa İstanbul’da toparlanma yaşanırken, döviz ve gösterge faizde baskı sürüyor. Geçen hafta açıklanan temmuz ayı enflasyon rakamı tahminlerin üzerinde gelerek sürpriz yaptı. Temmuzda enflasyon gıda fiyatlarındaki sert artışın etkisiyle hem aylık hem yıllık bazda son altı ayın en yüksek seviyesine çıktı.
Uzmanlar, gıda fiyatlarının olumsuz etkisine dikkat çekerken, Rusya’ya yapılan ihracatın yeniden devreye girecek olmasının yaş meyve ve sebze fiyatlarını baskıladığım belirtiyor. Önümüzdeki aylarda ise bir miktar düzelme bekleyen uzmanlar, petrol fiyatının yeniden düşüşe geçmesinin buna katkıda bulunabileceği görüşünde. Diğer yandan haziranda dış açık 6.5 milyar dolar olurken, temmuz ayında ihracat yüzde 18.7 azaldı.
TEMMUZ ENFLASYONU
TÜlK verilerine göre, enflasyon 2016 yılı Temmuz ayında yüzde 1.16, yıllık bazda ise yüzde 8.79 artış gösterdi. Aylık en yüksek artış yüzde 7.05 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda oldu. Endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 3.15, haberleşmede yüzde 1.38, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.31 ve lokanta ve otellerde yüzde 1.22 artış oldu. Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 4.14 ile giyim ve ayakkabı oldu. Yıllık en fazla artış yüzde 19.36 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşirken, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 12.68, sağlık yüzde 10.58, lokanta ve oteller yüzde 9.96, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 9.69 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
DIŞ AÇIK YÜZDE 5 ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, ihracat 2016 yılı Haziran ayında, 2015 yılının aynı ayına göre yüzde 8.1 artarak 12 milyar 916 milyon dolar, ithalat yüzde 7 artarak 19 milyar 475 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece haziran ayında dış ticaret açığı yüzde 5 artarak 6 milyar 559 milyon dolara yükseldi, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2015 Haziran ayında yüzde 65.7 iken, 2016 Haziran ayında yüzde 66.3’e yükseldi. ihracattaki kan kaybı Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM) tarafmdan geçen hafta açıklanan temmuz rakamlarında iyice belirginleşti. TİM verilerine göre, temmuz ayında ihracat geçen yılın aynı ayma kıyasla yüzde 18.7 azalışla 8 milyar 779 milyon dolar oldu. Geçen ay ihracatta yaşanan gerileme uzmanlar tarafından Ramazan Bayramı etkisi olarak değerlendiriliyor. TİM verilerinde öne çıkan gelişme, Türkiye’nin daha önceki üç büyük ihracat pazarı olan Rusya, Irak ve Libya’ya ihracatının değer bazında yüzde 30 ila 60 arasında azalması oldu.
“ŞİMDİ NORMALE DÖNDÜK”
Temmuz ayı enflasyon rakamlarını değerlendiren Finans Yatırım Başekonomisti Burak Kanlı’ya göre, önceki aylarda enflasyon sadece gıda fiyatlarına bağlı olarak düşüyordu. Gıda fiyatları da Rusya ile yaşanan kriz nedeniyle iç piyasada arz bolluğuyla geriliyordu. Oysa o aylarda çekirdek enflasyon yüksekti. Hizmet fiyatlarında alarm zilleri çalıyordu. Üstelik bu fiyatlar sadece enflasyon için değil ekonomi için önemli gösterge niteliğinde. Burak Kanlı şu anda ise, enflasyonla ilgili olumlu şartların ortadan kalktığını şu sözlerle açıklıyor: “Hava biraz kötü gitti, seradan tarlaya geçilince serada malını düşük fiyattan satmak zorunda kalan üretici tarlaya domates ekmedi. Kabak, domates, salatalık artmış. Bunların özellikleri seradan tarlaya geçişi hassas olan ürünler. Ayrıca Rusya’ya ihracat yeniden devreye girdi. Önceki enflasyon düşüşü tek kalemden kaynaklanıyordu. Genel durumda iyileşme yoktu zaten. Şimdi normale döndük. Enflasyon resmi acı şekilde karşımıza çıktı.”
“KOMİTENİN ÇALIŞMASI ÖNEMLİ”
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, temmuzda gıda fiyatlarındaki yükseliş ile alkol ve tütün fiyatlarındaki ayarlamanın, beklentilerin üzerinde çıkan aylık enflasyon oranında etkili olduğunu belirtiyor, işlenmemiş gıdada yıllık enflasyonun yüzde ll’in üzerine çıktığını hesaplayan Tokalı’ya göre, iki ay önce bu kalem ‘eksi’ bölgedeydi. İşlenmiş gıda enflasyonu ise yüzde 8 civarında kalmaya devam ediyor.
Gıda Komitesi’nin önümüzdeki dönemde fiyatların tekrar kontrol alınması adına yaptığı çalışmaların sonuç vermesi enflasyon görünümü açısından kritik önem taşıyor.
“FAİZ 0.50 PUAN DAHA DÜŞER”
A&T Bank Başekonomisti Ayşe Özden, hizmet fiyatlarının enflasyondaki düşüşe geçmiş yıllarda verdiği desteği artık vermeyeceğini düşünüyor. Özden’e göre, en önemlisi de, temmuz başından itibaren TL’deki değer kaybının ve dalgalanmanın özellikle hizmet sektörü fiyatlarında etkili olması; TL’nin değer kaybına bağlı olarak da enflasyon üzerindeki baskının artacağını belirtiyor. Yılsonu için yüzde 8.4 enflasyon tahmin eden Ayşe Özden, son yaşanan gelişmelerin finansal piyasalarda oynaklığı yol açsa da ülkenin sağlam makro temelleri sayesinde ekonomik aktiviteye etkisinin orta vadede sınırlı kalacağını düşünüyor. Bu nedenle, Merkez Bankası’nın ağustos ayında üst bantta 50 baz puan daha faiz indirimine gitmesini bekliyor.
