Tüketici duygusal, üretici gerçekçi
Ağustosta tüketici güveni arttı. Reel kesim güveni ve kapasite kullanımı ise düştü. Uzmanlar, tüketici beklentisini duygusal sebeplere bağlıyor. Reel kesim güveninin ise daha gerçekçi olduğu görüşündeler…
KÜRESEL piyasalar geçen hafta Amerika Merkez Bankası FED’den gelen mesajlarla yön buldu. Bu yıl faiz artırımıyla ilgili farklı beklentiler var. Avrupa tarafında veriler bir miktar toparlanmaya işaret etse de istenilen noktanın uzağında olunması ek önlemleri gündeme getirebilir. Bu ortamda gelişen ülkelere yönelik risk iştahı artıyor. Gelişen ülke piyasalarına yönelik fon akımının süreceği öngörülüyor. İçerde ise geçen hafta Suriye’ye yönelik Cerablus operasyonu piyasalarda bir miktar tansiyonu yükseltti. Ancak uluslararası toplumdan gelen destek mesajları nedeniyle piyasalar normal seyrine döndü.
15 Temmuz darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL kapsamında birçok önemli karar almıyor. Ekonominin bu süreci en az hasarla atlatması hedefleniyor. Geçen hafta açıklanan Ağustos Ayı Tüketici Güven Endeksi 15 Temmuz sonrası geleceğe yönelik güvenin arttığını gösterirken, reel kesimde geçen üç ay ve gelecek üç ay için durum ve beklentilerin bir miktar bozulduğunu gösterdi.
Yine ağustos ayında Kapasite Kullanım Oranı (KKO) da Reel Kesim Güven En-deksi’ne (RKGE) paralel bir seyir gösterdi. RKGE hem manşet veri hem de mevsimsel etkilerden arındırılmış veri olarak düşüş gösterdi. Ekonomistler ekonomik durumu en gerçekçi şekilde göstermesi açısından RKGE’yi daha fazla önemsiyor. Keza iş dünyasının içinde bulunduğu durumu gösteren endeks hem iç talep hem ihracattaki gelişmeler hakkında gerçekçi fikir veriyor. Buna karşın uzmanlara göre, tüketici güveninin ağustosta yüksek çıkmasının önümüzdeki aylarda reel kesim güvenine yansıması pozitif olabilir. Yani tüketimin artması sayesinde iç talebin düzelmesiyle reel sektörde satışlar canlanabilir.
TÜKETİCİ GÜVENİ YÜZDE 11 ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan Tüketici Güven Endeksi, ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 11.1 oranında arttı. Temmuz ayında 67.03 olan endeks değeri ağustos ayında 74.44 oldu. Endeksi oluşturan alt bileşenlerden hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 6.6 oranında artarak 94.19 oldu. Genel Ekonomik Durum Beklentisi Endeksi önceki aya göre yüzde 13.5 artarak 101.9 değerine yükseldi. İşsiz Sayısı Beklentisi Endeksi de yüzde 12.7 artarak 77.01’e yükseldi.
REEL KESİM GÜVENİ GERİLEDİ
Merkez Bankası tarafından ağustos ayına ilişkin İktisadi Yönelim Anketi ve RKGE açıklandı. Buna göre, ağustos ayında RKGE, bir önceki aya kıyasla 4.4 puan azalarak 103.6’ya geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış RKGE de bir önceki aya göre 3.3 puan azalarak 103 puan seviyesinde gerçekleşti. Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi ve iç piyasa sipariş miktadarında artış bildirenler lehine olan seyir bir önceki aya göre zayıfladı. İhracat sipariş miktarında azalış bildirenler lehine olan seyir ise güçlenerek devam etti.
KAPASİTE KULLANIMI GERİLEDİ
2016 yılı ağustos ayında imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, bir önceki aya göre 0.5 puan azalarak yüzde 75.2 seviyesinde gerçekleşti. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamaya göre, imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0.3 puan azalarak yüzde 74.5 seviyesinde geldi.
Ağustosta mal gruplarına göre kapasite kullanım oranları değerlendirildiğinde, ara mallarında değişim görülmezken, gıda ve içecekler, dayanıksız tüketim malları, dayanık lı tüketim malları ve yatırım mallarında azalış gözlendi.
‘TÜKETİM, REEL KESİME YANSIYACAK”
Piri Reis Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, tüketici güveni ile üretici güveni arasında görünürde bir çelişki olmasına karşın bunun zaman farkından kaynaklandığı görüşünde. As-lanoğlu’na göre, tüketici güveni gelecek
12 aylık beklentileri yansıtıyor. Buna karşın reel kesim güveni geçmiş üç aylık durumu ve gelecek üç aylık beklentiyi ortaya koyuyor. Tüketici güveni ağustosta olduğu gibi pozitif kalmaya devam ederse reel kesim güveni de planlamasını ona göre yapacaktır. Reel kesimdeki düşüş bir süre sonra toparlanabilir. Normal koşullarda son üç aya giderken eylülde artış beklenebilir. Önümüzde bayram var. Tüketici güveninin nasıl gittiği önemli. Üretici talebe bakacak. Reel kesimdeki düşüş geçici olabilir.
“TÜKETİCİ DUYGUSAL OLABİLİYOR”
Finans Yatırım Başekonomisti Burak Kanlı, tüketici güvenindeki artışa temkinli yaklaşıyor. Kanlı’ya göre, tüketici güveni reel durumu çoğu zaman yansıtmıyor. Tüketici anketindeki sorular gelecek 12 aylık beklentiyi kapsıyor. 15 Temmuz sonrası ortaya çıkan duygusal ortam nedeniyle tüketiciler duygusal olarak aşın iyimser olabilir. tç talepte dayanıksız tüketim malının sürekli ağırlıkta olduğunu da unutmamak lazım. Reel kesim güveninin ağustosta düşmesini ekonomide yavaşlama sinyali olarak değerlendiren Kanlı, bu sinyallerin uzun süredir geldiğini söylüyor. Kapasite kullanımında ise iki aydır düşüş olduğuna dikkat çeken Kanlı, ekonomik faaliyette yavaşlama olduğunu buna karşı kamunun harcamalar yoluyla ekonomiyi canlandırmak için gaza basıldığını dile getiriyor.
“BOŞ KADROLAR İYİMSERLİK SEBEBİ”
XTB Menkul Değerler Araştırma Müdürü Arzu Toktay, ağustosta kredi kuruluşlarının olumsuz değerlendirmesi, büyüme tahminlerinin aşağı revize edilmesi ve enflasyon gibi olumsuz gelişmelere karşın tüketici güveninin artmasını şaşırtıcı buluyor. Toktay bunu işsizlikle ilgili son dönemde ortaya çıkan iyimserliğe bağlıyor.
İyimserliğin sebebi ise Toktay’a göre, kamu da 15 Temmuz sonrası büyük işten çıkar-malar. Boşalan kadroların yeni işe alımlarla doldurulacağı beklentisi işsizlikle ilgili beklentileri düzeltiyor. Ayrıca 45 yaş altı çalışanların zorunlu olarak bireysel emeklilik sistemine dahil olması ve tasarruf eğiliminin artırılmasına yönelik çalışma tüketici güvenini olumlu etkiledi. Buna karşın reel kesim güveni ve kapasite kullanımındaki düşüş 2016 yılı büyümesiyle ilgili beklentileri daha gerçekçi yansıtıyor.
