Kentsel Dönüşüm Yasası ile Türkiye genelinde ağırlıklı olarak İstanbul, İzmir, Ankara gibi kentlerde kentsel dönüşüm çakşmaları başlatıldı. Bu çalışmaların bir kısmı belediyelerin desteği ile sürüyor. İstanbul’daki çahşmalarda Anadolu Yakası’nda Ataşelıir, Kartal ve Ümraniye, Avrupa Yakası’nda ise Beyoğlu, Küçükçekmece, Esenler ve Gaziosmanpaşa belediyeleri öne çıkıyor.

Kentsel Dönüşüm Yasası’mn çıkarılmasının ardından başta İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinde yaklaşık 6 milyon çürük yapının yenilenmesi için çalışmalara başlandı. Çalışmaların büyük kısmı özel sektör kanalıyla yapılırken kimi semtlerde de belediyelerin desteğiyle yürütülüyor. Kentsel dönüşümde Ümraniye, Küçükçekmece, Esenler ve Beyoğlu belediyeleri öne çıkarken, İstanbul genelinde yenilenmeye ihtiyaç duyan Sarıyer gibi birçok belediye ise geride kalıyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Marmara depreminin yıldönümünde toplam 46 ilde aynı anda üçüncü büyük kentsel dönüşüm hamlesini başlatıp, 87 bin 628 konutun kentsel dönüşüm kapsamında yenilenmesi için düğmeye basmıştı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın da katıldığı törenle, Bursa, Van, Ankara, Kayseri, İstanbul ve Erzurum gibi kentlerde çürük binalar yıkılmıştı.

Biz de her an büyük bir depremin beklendiği İstanbul’da ilçe belediyelerinin kentsel dönüşüm konusunda yaptıkları ve yapmayı planladıkları çalışmaları araştırdık. İstanbul genelindeki 12 belediyenin çalışmalarını mercek altına aldığımız araştırmaya göre, Esenler, Ümraniye, Küçükçekmece ve Beyoğlu belediyeleri yaptıkları çalışmalarla öne çıkarken, birçok belediye ise kentsel yenilenme konusunda somut adım atmıyor.

DÖNÜŞÜMDE AKTİF OLANLAR

Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında, İstanbul’un Anadolu Yaka-sı’nda, Ataşehir, Kartal ve Ümraniye belediyeleri öne çıkarken, Avrupa yakasında ise Beyoğlu, Küçükçekmece, Esenler ve Gaziosmanpaşa belediyeleri aktif görünüyor.

Ataşehir Belediyesi, yaptığı çalışmalarla Emekevler Bölgesi’nde 30 yıldır süren mülkiyet sorununu çözümleyip 380 gecekondunun yıkılmasını sağladı. Kadıköy Belediyesi ile TOKİ arasında imzalanan protokol gereği, TOKÎ tarafından 1/1000 ölçekli uygulama imar planı yapıldı. Yapılan çalışmaya göre, Emekevler ve Barbaros Mahallesi’nde bulunan gecekondu sahipleri, çekilecek kura ile 115 m2’lik dairelere, daire teslimleri yapıldıktan sonra 20 yıl vadeli olarak 80 TL ile 150 TL arasında değişen taksitlerle sahip olacak.

Yenişehir Mahallesi’nde bin 250 dairelik İmar ve İskan Konutları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TOKİ ve Emlak Konut ile Ataşehir Belediyesi arasında bir protokol imzalandığını belirten Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgezdi, “Toplam 130 dönümlük bu arazide yeni, depreme dayanıklı ve modern yapılardan oluşan bir yaşam alanı kurulacak. Planları TOKİ ve Emlak Konut tarafından yapılacak bu projede vatandaşa mevcut 56 m2’lik dairelere karşılık 105 m2’lik daireler verilecek” diyor.

ÜMRANİYE’NİN YARISI YENİLENDİ

Ümraniye’de son dokuz yılda 36 bin civarında bağımsız bölümün yıkılıp yenisinin yapıldığına işaret eden Ümraniye Belediye Başkanı Haşan Can, “Burada 250 bin bağımsız bölüm bulunurken bunun 125 bini yenilendi. Ümraniye’deki yapı stokunun yüzde 50’si ise yeni binalardan oluşuyor. Geri kalan eski binaların yenilenmesi için de çalışmalar planlıyoruz” diyor.

Kentsel dönüşümde Anadolu Yakası’nın öne çıkan bir diğer merkezi olan Kartal, Kadıköy-Kartal Metro hattı, Adliye Sarayı gibi yatırımlar ve ticaret alanlarının yoğunlaşmasının etkisiyle son dönemde ön plana çıktı. Ulaşımının kolaylaşması ile Anadolu Yakası’nın yeni çekini merkezi haline gelen semt, çürük yapı stokunun en hızlı yenilendiği yerlerden biri.

Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok Öz, kentsel dönüşüm çalışmalarına destek vermek üzere Dap Yapı’dan Dumankaya’ya ve Ege Yapı Group’a kadar gayrimenkul sektörünün önde gelen isimlerini bir araya toplayarak bölgede yapılabilecek çalışmaları mercek altına almıştı.

Ağustos ayında başlayan kentsel dönüşümün üçüncü dalgasıyla, bölgedeki çalışmaların hızlandırıldığına dikkat çeken Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok Öz, Kartal’ın değişen çehresi ile daha da değerli hale geldiğini, önümüzdeki dönemde dönüşüm çalışmalarının süreceğini ve Kartal’ın dünya standartlarında bir ilçe haline getirilmesinin planlandığını vurguluyor.

PROJE ÜRETENLERE DESTEK

İstanbul genelinde Sarıyer Belediyesi gibi kimi belediyeler de kentsel dönüşüm konusunda somut çalışmalar yapmamakla birlikte prensip olarak yapılan çalışmalara destek veriyor. Örneğin Sarıyer’de afet riskli alan olarak ilan edilen Fatih Sultan Mehmet Mahallesi (FSM) ve Derbent de halk dernekler kurup belediye ile birlikte hareket ediyor.

Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç, halkı yerinden etmeden bir dönüşüm yapılması gerektiğini savunuyor. Genç, “Kentsel dönüşümde yık yap yerine sosyal dönüşümü de içine alan ve sosyal donatı alanları da olan bir kentsel dönüşümden yanayız. Bu iyi bir fırsat. Ancak olay gecekondu yenilemenin ötesine geçmiyor. Oysa trafik sorununu da çözecek çözümler geliştirilmeli” diyor.

Kentsel dönüşümde özellikle parsel bazında yenilenmeler ön plana çıkıyor. İstanbul’un merkezi lokasyonlarında yer alan Kağıthane’de parsel bazında yenilenmeler yapılıyor.

Kağıthane Belediyesi de parsel bazında yenilenmelerin büyük parseller halinde yapılmasını ve parsellerin birleştirilmesini teşvik için, parsel birleştirmelerine daha yüksek emsal vererek destek oluyor. Bu yolla bina bazlı yenilemenin önüne geçilmesi ve daha nitelikli yenileme yapılması hedefleniyor.

EN HIZLI BELEDİYE

İlk kentsel yenileme çalışmasını 2004’te kentsel dönüşüm yasası çıkmadan önce başlatan belediye olan Küçükçekmece Belediyesi’nin Ayaz-ma-Tepeüstü Kent ve Yenileme -21’inci Yüzyıl Kent Vizyonu Projesi ile 1,5 yıl gibi kısa bir sürede 2 bin 640 adet konut yapılıp ailelere teslim etti. Proje, Haziran 2004’te TOKİ, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Küçükçekmece Belediyesi arasında imzalanan üçlü protokol ile gerçekleştirilmişti.

Son olarak, ilçe sınırlarında toplam 20 adet bölge kentsel dönüşüm alanı olarak belirlendi. Bu alanların 15 yıl içinde dönüştürülmesi hedeflenirken, beşer yıllık üç ayrı zaman diliminde üç etap halinde dönüşümün gerçekleşmesi öngörülüyor. Birinci etapta dokuz, ikinci etapta dört, üçüncü etapta yedi kentsel dönüşüm alanı bükmüyor.

Küçükçekmece Belediye Başkanı Aziz Yeniay, kentsel dönüşümün kentsel yenilenme olduğunu, beraberinde sosyal dönüşümü ve gelişimi de sağladığını söylüyor.

HAYATI YENİLİYOR

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın törenle Türkiye’deki kentsel dönüşüm seferberliğini başlattığı Esenler’deki dönüşüm çalışmaları “Esenler’de hayatı yeniliyoruz” sloganıyla yürütülüyor.

İlçedeki ilk dönüşüm konutlarının teslim edildiğini, ayrıca altı ayrı noktada yürütülen çalışmalarla da toplam 10 bin 234 konutun üretime girdiğini belirten Esenler Belediye Başkanı M. Tevfik Göksu, 10 yıl içinde ilçedeki konutların yüzde 30’unun yenilemeyi planladıklarını belirtiyor.

Turgutreis Mahallesi’nde toplam 8 bin 800 m2 alan içerisinde, Esenler Belediyesi ile KİPTAŞ’ın ortaklaşa yürüttüğü projenin ilk etabında 282 konutta vatandaşlar oturmaya başladı. Şimdi projenin ikinci etabı için kazma vuruldu, yıkımlar tamamlandı ve hafriyat kaldmmı sürüyor.

Yaklaşık 72 bin m2 alanda 2 bin 900 konut yapmak üzere yürütülen dönüşüm çalışmaları Esenler Belediyesi ile TOKİ işbirliğinde devam ediyor. Projenin ilk etabındaki 262 konutun inşaatı tamamlanmak üzere. Bu konutların tesliminden sonra proje ikinci etapla devam edecek.

YEŞİL ALAN BÜYÜKLÜĞÜ

Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye’de ilk “riskli alan” ilan edilen mahallelerden birisi olan Havaalanı Mahallesi’ndeki projede, yüzde 35 yapılaşma ve yüzde 65 yeşil alan olacak. Projede inşaat başladıktan sonra 24 ay içinde konutlar hak sahiplerine teslim edilecek. Riskli alan ilan edilen Tuna Mahallesi’nde ise 77 binada 350 bağımsız bölüm yıkılacak ve 25 bin m2’lik alana toplam 800 konut inşa edilecek.

Esenler’in zemin itibariyle sağlam fakat konut stoku açısından son derece sıkıntılı olduğunu belirten Göksu, “Esenler’de yaklaşık 27 bin bina var. Ancak bunların 15 bininin imar dosyası bile yok. 146 bin bağımsız bölümden yaklaşık 100 bininin ivedilikle dönüştürülmesi gerek. Van depremi öncesinde çalışmalara başladık. Vatandaşlarla konuşurken çok büyük zorluklar çektik. Van depremi adeta kentsel dönüşüm çalışmaları için milat oldu” diyor.