Sanayi hızlı toparlandı

15 Temmuz sonrası dibe vuran sanayi üretimi ağustosta hızlı toparlandı. Cari açık ise düşen turizm gelirleriyle bir miktar genişledi. Ekonomistlere göre, artan güven sanayi üretimini artırabilir…

DÜNYA ekonomisinin gündeminde faiz artışı ve zayıf büyüme endişeleri var. ABD ekonomisiyle ilgili veriler ve Merkez Bankası FED’in faiz artışıyla ilgili mesajları piyasalar tarafından dikkatle takip ediliyor, tçerde ise dış politika konuları gündemi belirliyor. Geçen hafta Dünya Enerji Kongresi için İstanbul’a gelen Rusya lideri Putin ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında imzalanan anlaşmalar ilişkilerde yeniden ve daha da sıkı işbirliğini öngörüyor. Rusya ile yakınlaşma piyasalara da moral veriyor. Moral derken geçen hafta açıklanan makro veriler ılımlı bir duruş sergiledi. 15 Temmuz darbe girişiminin olumsuz etkisiyle adeta dibe vuran sanayi üretimi ağustosta hızlı toparlandı. Düzelme eğilimindeki cari denge ise azalan turizm gelirlerinin baskısıyla ağustosta kısmi genişleme gösterdi.

CARİ AÇIKTA KISMİ ARTIŞ

Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerine göre, cari işlemler dengesi ağustos ayında 1 milyar 776 milyon dolar açık verdi. Geçen yılın aynı döneminde 256 milyon dolar fazla vermişti. Bu yıl ağustos itibariyle yıllık bazda cari açık rakamı ise 31 milyar 19 milyon dolara çıktı. Önceki ay yıllık bazda cari açık 28.9 milyar dolar olmuştu.

Ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı ayma göre 169 milyon dolar azalarak 3 milyar 529 milyon dolara düştü. Ancak, hizmetler dengesi fazlasının 1.818 milyon dolar azalarak 2.547 milyon dolara gerilemesi ve birincil gelir dengesi açığının 341 milyon dolar artarak 848 milyon dolara yükselmesi, cari işlemler hesabının açık vermesinde etkili oldu.

Parasal olmayan altın kaleminde, bir önceki yılın ağustos ayında 260 milyon dolar net ithalat gerçekleşmişken, bu yılın aynı ayında 82 milyon dolar net ihracat kaydedildi.

SANAYİDE DALGALI SEYİR

Son aylarda düşük seyreden temmuz sonrası negatif bölgeye düşen sanayi üretimi ağustosta hızlı bir yükseliş gösterdi. TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 9.4 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 2.2 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek artış yüzde 32.6 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en fazla azalış ise yüzde 6.4 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında gerçekleşti.

CARİ AÇIĞA DİKKAT

Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı, cari açıkta düşüş eğiliminin sonuna gelindiğini ve yıllık açığın yükseliş gösterebileceğini daha önce dile getirdiğini hatırlatıyor. Nitekim Tokalı’ya göre, zayıf turizm gelirleri, enerji maliyetinin azalan katkısı ve dış borç faiz ödemelerindeki yükseliş eğiliminin yanı sıra, geçen yılın düşük baz etkisi göz önüne alındığında, yıllık açıktaki artış özellikle birkaç ay boyunca devam edecek. Tokalı’nın 2016 yılsonu cari açık tahmini 33.5 milyar dolar. Sanayi üretimiyle ilgili olarak da Tokalı, yatırım eğilimini yansıtan sermaye malları imalatında devam eden yavaşlamaya dikkat çekiyor. Üretimin ağırlıklı gerçekleştiği ara mallarında ise ılımlı görünüm korunuyor. Dayanıksız tüketim malları imalatının ise bir miktar yükseliş kaydettiği görülüyor.

“GÜVEN, ÜRETİMİ ARTIRABİLİR”

A&T Bank Başekonomisti Ayşe Özden, son dönemde artan tüketici güven endeksine bağlı olarak yılın son çeyreğinde sanayi üretiminde bir toparlanma bekliyor. Buna karşın Özden’e göre, sektörel bazda dayanıksız tüketim ve enerji mallarındaki güçlü sonuçlar beklentiyi güçlen-dirse de sürdürülebilirlik konusunda soru işaretlerinin tam olarak ortadan kalktığı söylenemez.

Özden, bu yıl cari açık tarafında takip edilen en önemli kalemlerden birinin turizm gelirleri olduğunu ve bu kalemin ağustosta yıllık bazda yüzde 41.2 gerilediğini söylüyor. Buna karşın hükümetin 2016-2019 Orta Vadeli Program’da öngördüğü tedbirler sayesinde cari açığın yılsonu için 32 milyar dolar civarında kalacağını öngörüyor.

“BÜYÜMEDE RİSKLER DENGELİ”

Bu yıl üçüncü çeyrekteki görünümün büyümeyi aşağı çekeceğini belirten Kapital FX Araştırma Uzmanı Enver Erkan’a göre, bu da yıl genelinde iktisadi büyümenin yüzde 3 civarlarına doğru baskılanmasmda etkili olacak. Bu bağlamda da tüketim harcamalarını artırmak ve iç talep yönünden büyüme desteklenmeye çalışılıyor. Büyüme için aşağı yönlü risklerin bir adım önde olduğu bir dönemden geçildi. Artık resmi beklentilerin de aşağı yönlü revize edilmesiyle beraber aşağı ve yukarı yönlü riskler dengeli hale geldi.

Cari açıkla ilgili ise Erkan biraz karamsar. Keza Erkan’ın hesabına göre, petrol fiyatlarında her 10 dolarlık oynama cari açığı da yıllık bazda yaklaşık olarak 4.4 milyar dolar tutarında artırıyor. 2016 yılında ortalama petrol fiyatının 2015’e göre fazla bir oynaması söz konusu olmayacak. Ancak artık bu olumlu hikayenin sonuna gelindi. Bu noktada 2016 cari açık beklentilerini 37 milyar dolar olarak güncelliyor.

‘TEMMUZDAKİ KAYBI KAPATMADI”

Garanti Bankası Başekonomisti Uğur Küçük, ağustosta üretim ve tüketim verilerinin hafif bir toparlanmaya işaret ettiğini söylüyor. Ancak Küçük’e göre, bu düzeltme temmuz ayındaki zayıflığı telafi etmek için yeterli değil. Eylül ayı için elimizdeki öncü veriler temmuz ayına benzer bir zayıflığa işaret ediyor. Böylelikle, aylık milli gelir modelimiz üçüncü çeyrekte ekonominin beklentilerden daha belirgin yavaşladığına işaret ediyor. Bu verileri ele alarak Küçük, 2016 yılı büyümesinin yüzde 2.5-3 bandında gerçekleşeceğini tahmin ediyor.

Hem arz hem de talep verileri üçüncü çeyrekte belirgin yavaşlamaya işaret ediyor. İki aylık döneme göre, sanayi üretimindeki daralma dayanıksız mallar dışında kalan tüm imalat sanayi alt kalemlerinde görülen zayıflamadan kaynaklanıyor.