6 milyon çalışan otomatik BES’lenecek

45 yaş altındaki 6 milyon çalışan 1 Ocak 2017 itibariyle kademeli olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ne “Otomatik Katılım”yapacak. Aylık en düşük 50 TL yatıranlara birinci yılın sonunda devlet toplam 1150 TL katkıda bulunacak…

UZUN süredir gündemden inmeyen “otomatik katılım” uygulaması yeni yılın ilk günü nihayet hayata geçecek. Ana hatları belli olan ancak bazı düzenlemelerle detayları netleşecek olan Otomatik Katılım Sistemi ilk aşamada 6 milyon çalışanı ilgilendiriyor.

Türkiye’de şu anda toplam 17 milyon ücretli çalışan var. 45 yaş altı çalışan sayısı ise yaklaşık 13 milyon. Sistem tüm kesimleri kapsadığında bu 13 milyon kişi Otomatik Katılım Sistemi ile Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olacak. Tabii sisteme otomatik olarak katılanlarm cayma hakkı da var. Yasaya göre ikinci ayın sonunda kişi istemezse yatırdığı parayı nemalanmış olarak geriye alıp sistemden ayrılabilecek.

KİMLER OTOMATİK KATILACAK?

Otomatik Katılım Sistemi ile ilgili yasal düzenlemeler ise yavaş yavaş açıklanıyor. Son gelinen noktada kademeli geçişin nasıl olacağı da duyuruldu. Geçtiğimiz haftalarda Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek uygulama sürecini açıkladı. Buna göre 1 Ocak 2017 itibarıyla binden fazla çalışanı olan firmalar, 1 Nisan 2017 itibarıyla 250-999 arası çalışanı olan firmalar, 1 Temmuz 2017 itibarıyla 100-249 arası çalışanı olan firmalar, 1 Ocak 2018 itibarıyla 50-99 arası çalışanı olan firmalar, 1 Haziran 2018 itibarıyla 10-49 arası çalışanı olan firmalar, 1 Ocak 2019 itibarıyla 5-9 arası çalışanı olan firmalar sisteme dahil olacak. Yani işverenler çalışanları adına Otomatik Katılım Sistemi için kesinti yapıp onlar adına anlaştıkları BES şirketlerine primlerini yatıracak.

EN DÜŞÜK PRİM 50 TL

Peki, kaç lira ödenecek? Aldığınız maaş sizin prim tutarınızı belirleyecek. Yasal düzenlemeye göre işveren 45 yaş altındaki katılımcıların prime esas kazancının yüzde 3’üne karşılık gelen tutarı her ay çalışanı adına BES firmasına aktaracak. Aktarılan tutar kişinin hesabına yatırılıp ne-malandırılacak.

Örneğin, aylık 1.645 TL alanlar yani asgari ücretlilerden her ay 50 TL kesilecek.

Yıllık tasarruf tutarları ise 600 TL olacak. Bu kişilerin maaşları arttıkça aylık prim ödeme tutarları da artacak.

Örneğin, 2 bin TL maaş alan bir kişi aylık 60 TL ödeyecek. Ancak çalışanlardan yapılacak aylık maksimum ödeme tutarı 321 TL ile sınırlı. Yani sizin maaşınız 15 bin TL olsa bile kesilecek maksimum tutar 321 TL ile sınırlandırılmış durumda.

Tabii bu çalışanların ödediği tutar… Buna bir de devlet katkısı eklenecek. Otomatik Katılım Sistemi’nden ikinci ayın sonunda “cayma hakkını” kullanarak çıkmamış olanların hesabına devlet bir kereye mahsus olarak 1.000 TL yatıracak. Ayrıca tıpkı BES’de olduğu gibi yüzde 25’lik devlet katkısı sayesinde birinci yılın sonunda hesabına ekstra 150 TL yatırılmış olacak. Böylece ilk yılın sonunda kişi 60CTTL yatırmasına karşın hesabında 1.750 TL birikecek.

Getiri bununla da sınırlı kalmayacak. Geçen hafta Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek Otomatik Katılım Sistemi kapsamında biriken primlerin ilk yıl ağırlıklı olarak mevduatta değerlendirileceğini duyurdu. Buna göre çalışanın hesabında biriken primler ayrıca yüzde 9-10 civarında faiz getirisine de kavuşacak.

Otomatik Katılım Sistemi uygulanan dünyanın hiçbir ülkesinde kamu sistemi bu kadar desteklemiyor. Bunun en temel sebebi Türkiye’deki tasarruf oranının düşük olması. Türkiye’de halen yurtiçi tasarruf oranı gelişmiş ülkelerin çok altında, yüzde 15’ler seviyesinde seyrediyor. Buna karşın rakamlar nüfusumuzun hızla yaşlandığını, ortalama yaşam süresinin uzadığını ve bu nedenle gelir ihtiyacı olan yaşlı nüfusumuzun giderek artacağım gösteriyor, îşte, bu ihtiyacı gören hükümet Otomatik Katılım Sistemi ile çalışan kesimlerin bir an evvel tasarruf etmesini teşvik etmeyi amaçlıyor.

HEDEF 100 MİLYAR TL

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde halen 6.5 milyon katılımcı var. Toplam fon büyüklüğü ise 58.6 milyar TL. BES şirketleri 2020 yılına kadar Otomatik Katılım Sistemi sayesinde sisteme 8 milyon civarında yeni katılımcının dahil olacağım tahmin ediyor. Bu yeni katılımcıların ise 4-5 yıllık süreçte 40-50 milyar TL civarında yeni fon getireceği öngörülüyor. Bu durumda yine aynı dönem sonunda devlet katkısının ise

10 milyar TL civarına çıkacağı belirtiliyor. Sonuçta, bugün 58 milyar TL’lerin üzerinde bulunan sistemdeki toplam fon büyüklüğünün 100 milyar TL’yi aşacağı tahmin ediliyor. Başka bir deyişle önümüzdeki 4-5 yılın sonunda 100 milyar TL’yi aşan bir tasarrufa ulaşılacak.

İşte, bu büyük pastadan pay almak isteyen BES şirketleri de bugün büyük küçük demeden Türkiye çapında tüm şirketleri kapı kapı dolaşıp Otomatik Katılım Siste-mi’ni anlatıyor ve çalışanlarının tasarruflarını yönetmeye talip oluyor. Son aylarda özellikle teknolojiye ve dijitalleşmeye önemli yatırımlar yapan BES şirketleri öncelikle firmaların IK departmanlarının iş yükünü artırmayacak sistemler üzerinde çalışıyor. İkinci adımda ise, yasal düzenlemesi netleşince otomatik katılıma özel fonlar çıkartacaklar.

2 BİN KURUMLA ÇALIŞIYOR

AvivaSA Otomatik Katılım Sistemi uygulaması için hazırlıklarını tamamladı Ancak sistemin tam olarak oturmasının biraz zaman alacağına dikkat çeken AvivaSA Emeklilik ve Hayat CEO’su Meral Eredenk Kurdaş, “İşleyiş mekanizmasının netleşeceği ikincil mevzuatın ve yönetmeliklerin çıkmasını bekliyoruz. Hazine Müsteşarlığı da bu konuda yoğun mesai harcıyor. Aralık ayının ortasından itibaren, bu yönetmeliklerin ve detayların çıkmasını bekliyoruz. Ama biz mevcut durum üzerinden altyapı hazırlıklarımızı tamamladık. Yüzlerce şirketle görüşüyoruz, çalışmalar yürütüyoruz. Bilgilendirme yapıp eğitimler veriyoruz. Uzman saha ekibimiz var, ayrıca hızlı ve kolay insan kaynakları (İK) çözümleri sunan platformumuz mevcut. Özel kurumsal hizmet merkezimiz ise işverenlerin ve katılımcıların işini kolaylaştırmak için hazır bekliyor” diyor.

Eredenk’in verdiği bilgiye göre, AvivaSA bugün 2 bini aşkın kurumla çalışıyor ve toplam 11.3 milyar TL’lik fon büyüklüğüne ulaşmış durumda. BES’in son birkaç yılda her yıl yaklaşık 1 milyon net yeni katılımcı kazandığını hatırlatan Eredenk, sisteme ilişkin beklentilerini ve global uygulamaları ise şöyle özetliyor:

“2023 yılında bireysel emeklilik pazarının 400 milyar TL’nin üzerinde bir büyüklüğe ulaşacağı öngörülüyor. Biz de bu hedefin büyük oranda gerçekleşeceğine inanıyoruz. Otomatik Katılım Sistemi’nin hayata geçmesi ile birlikte sisteme kademeli olarak 13 milyon kişinin katılması hedefleniyor. Bu düzenlemeyle 10 yıllık dönemde 90 milyar TLlik tasarruf oluşturulması öngörülüyor. Örneğin, İngiltere’nin otomatik katılımı kullanması sonucunda 6.5 milyon kişi daha emeklilik dönemi için birikim yapmaya başladı ve 2010’dan bu yana İngiltere’de açığın düşmesine katkı sağladı.

Bugün Otomatik Katılım Sistemi, ABD, İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya gibi birçok ülkede uygulanıyor ve üstelik hiçbir ülkede, yüzde 25 gibi yüksek bir devlet katkı payı bir defaya mahsus 1.000 TL’lik kcftkıda bulunmuyor. Ancak bu ülkelerde kurum katkısı var. İnşallah bizim de önümüzdeki dönemde kurum katkımız olacak. Ancak kişisel olarak önümüzdeki dönemde bunu bekliyorum. Fakat bütün dünya böyle ise, bizde de olmalı.”

Eredenk’e göre Otomatik Katılım Sistemi’nde tutundurma yani sistemden ayrılışın azaltılması da çok önemli. Bunun içinse hükümetin sisteme girmeye teşvik eden ve çıkışları engelleyen tedbirler alması gerekiyor.

DEVLETTEN ÇİFTE DESTEK

Anadolu Hayat Emeklilik Otomatik Katılım Sistemi’ne katılması beklenen yaklaşık 6 milyon çalışanın yüzde 20’sine ulaşmayı hedef- t liyor. Halen başta otomatik katılım kapsamına giren şirketler olmak üzere çok sayıda kurumla bire bir iletişime geçerek uygulama esasları ve şirketlerin yükümlülükleri hakkında bilgilendirme yaptıklarını söyleyen Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan, “Hem katılımcılarımızın hem de işverenlerin hayatlarım kolaylaştırmak üzere hizmete sunacağımız kurumsal hizmet merkezimiz ve kurumsal internet şubemizle bu alandaki pazarlama ve satış faaliyetlerimizi yoğun biçimde sürdüreceğiz. Gelecek yıl otomatik katılım ile toplamda yaklaşık 6 milyon kişinin sisteme katılmasını bekliyoruz. Anadolu Hayat Emeklilik olarak bu kişilerin yüzde 20’sine ulaşmayı hedefliyoruz. 2017 sonunda ise sistemdeki toplam katılımcı sayısının 10-11 milyon kişiye ulaşması bekleniyor” diyor.

Erkan, Otomatik Katılım ve Bireysel Emeklilik Sistemi’nin katılımcılar için çifte kazanç fırsatı yarattığına dikkat çekiyor. Otomatik Katılım Sistemi’nin Bireysel Emeklilik Siste-mi’nden bağımsız olarak devlet katkısı kazandıracağına vurgu yapan Erkan, bu konuda şu bilgiyi veriyor:

“Başka bir deyişle, otomatik katılım kapsamındaki sözleşmeler için devlet katkısı üst smırı ile bireysel emeklilik sözleşmelerinin devlet katkısı limiti ayrı tutuluyor. Örneğin, 2016 yılı için mevcut BES sözleşmeleri için azami 4.941 TL devlet katkısı hesaplanırken, otomatik katılım kapsamındaki sözleşmeler için de ayrıca 4.941 TL devlet katkısı alabilecekler.

Otomatik Katılım Sistemi’nin başlamasıyla, hali hazırda BES sözleşmesi bulunan çalışanlar, ayrıca devlet katkısı kazanmaya devam edecek ve buradaki tüm hakları aynen korunacak. Söz konusu çalışanların, otomatik katılım hesabının yanı sıra, mevcut BES hesabına da katkı payı ödemeye devam etmesi oldukça avantajlı olacak. Böylece daha fazla devlet katkısı alıp, daha yüksek bir emeklilik birikimine ulaşılabilecekler.”

Otomatik katılımın yürürlüğe girmesiyle, çalışanlar prime esas kazançlarının yüzde 3’ü oranında katkı payı ödeyecek. Buna karşın ilk yıl sonunda çalışanların ödediği tutarın üç katı tutarında kazanç elde edeceğini vurgulayan Uğur Erkan, “Örnek vermek gerekirse, asgari ücretli bir çalışanın sisteme dahil olarak bir yıl boyunca katkı payı ödemesi halinde hesabındaki birikim, 1.000 TL ilave ve yüzde 25 devlet katkısı teşvikleriyle birlikte, getiri dahi eklenmeden, sadece bir yılın sonunda ödediği tutarın yaklaşık üç katı büyüklüğe ulaşacak” diyor.