Bes otomatik katılımda detaylar
1 OCAK 2017 tarihinde uygulamaya geçmiş olan otomatik katılım ile ilgili çalışmalar halen devam ediyor. Ancak, Hazine Müsteşarlığı merak edilen sorulara yanıt niteliğinde bazı açıklamalar yaptı. Özellikle işveren tarafından işlerin nasıl yürüyeceğine dair açıklamaların bulunduğu bu duyuruda, kimlerin otomatik katılım kapsamına alınacağı, kapsam içindeki işyerinin otomatik kapsam dışına çıkması durumunda ne olacağı, fon tercihleri, masraf ve giderler ile işverenin kurallara uymaması halinde yaptırımlar konusunda detaylar mevcut.
Bir işyerinde otomatik katılım kapsamına alınmasını gerektirecek asgari çalışan sayısı, henüz netleşmemekle birlikte T.C. vatandaşı ve 45 yaş altındaki tüm çalışanlar (Emekli olup çalışanlar dahil) kapsam içine alınıyor. İşverenin birden fazla işyeri var ise çalışan sayısının hesaplanmasında bütün işyerlerinde çalışanların toplamı göz önüne alınıyor. Bir holding çatısı altındaki her bir şirket ise ayrı işveren olarak değerlendirilecek.
BES’i olan da otomatik katılacak
Peki, birden fazla işyerinde çalışanlar ne olacak? Her bir işyeri, çalışan için ayrı ayrı otomatik katılım sözleşmesi düzenleyecek. Ancak, çalışan dilerse ‘cayma hakkını’ kullanarak otomatik katılım kapsamındaki sözleşmelerinin birini veya hepsini sonlandırabilir. Halen yürürlükte olan gönüllü BES uygulamasına dahil olanlar da otomatik katılım kapsamında. Yani “Benim zaten BES’im var. Ben katılmayayım” denilemeyecek. Ancak gönüllü BES sözleşmesi olan çalışan isterse, otomatik katılım sözleşmesinin başlangıcından itibaren iki ay sonra ‘cayma hakkı’nı kullanarak sistemden çıkabilecek.
Diyelim ki, bir işyeri çalışan sayısı açısından otomatik katılım kap-sammdayken, ilerleyen zamanlarda çalışan sayısı azaldı ve otomatik katılım kapsamından çıktı. Sistem bu durumda bir kez otomatik katılım kapsamına alman işyerlerinin bu kapsamda devam edeceğini öngörüyor. Yani bir işyeri otomatik katılım kapsamına alındı ise bu, işyeri açık kaldığı sürece devam edecek. Peki, otomatik katılım kapsamında bir işyerinde çalışanlar, buradan ayrıldığında ne olacak?
Eğer çalışan tekrar otomatik katılım kapsamında bir işyerinde işe başlarsa, yeni işyerindeki otomatik katılım planına geçiş yapabilir. Bu durumda birikimleri bu yeni şirketteki hesaba aktarılır. Eğer yeni işyerinde otomatik katılım uygulaması yok ise isterse eski işyerindeki plan dahilinde ödemelerine devam edebilir. Eğer işten ayrıldıktan sonra çalışmayacak ise, isterse emeklilik şirketindeki plan ve hesaplarını kendi takip ederek ödemelerine dışandan devam edebilir ya da sözleşmesini sonlan-dırabilir. Ancak sözleşmesini sonlandırma-sı durumunda devlet katkısı için, gönüllü BES uygulamasındaki ‘hak ediş’ süreleri ve tutarları uygulanacak. Yani çalışan 0-3 yıl arası otomatik katılım sisteminden ayrılırsa devlet katkısı hak edemeyecek. (Otomatik katılım sisteminde de devlet katkısı ve onun getirilerinin tamamın hak edebilmek için aynen gönüllü BES sistemindeki gibi, sistemde en az 10 yıl kalmak ve 56 yaşını tamamlayarak emekli olmak gerekiyor. Sistemde 10 yıl kalmasına rağmen 56 yaş şartını taşımayanlar ayrılmak istediklerinde devlet katkısının ancak yüzde 60’ını alabilir.)
Çalışana en az 2 plan sunulacak
Otomatik katılım kapsamındaki işverenler çalışanlarına biri faizli, biri faizsiz olmak üzere en az iki plan sunmak zorunda. Çalışanların fon tercihinde bulunmaması halinde 2 aylık süre boyunca katkı payları öncelikle faizsiz fonlarda değerlendirilecek, ikinci aydan sonra standart fonlarla yatırıma devam edilecek. Otomatik katılım kapsamında çalışanların birikimlerinden ‘fon işletim gider kesintisi’ dışında herhangi bir gider veya masraf alınmayacak.
Daha önce gönüllü BES kapsamında katkı payı ödeyenler, otomatik katılım kapsamına da girdiğinde devlet katkısı tutarı her iki hesap için ayrı ayrı takip edilecek. Yani çalışan isterse hem otomatik katılım hesabında hem de gönüllü BES hesabında azami devlet katkısı tutarını hak edecek miktarda katkı payı ödeyebilecek. Otomatik katılım kapsamındaki işveren, çalışanlardan kesilen katkı payınm emeklilik şirketine zamanında aktarılmasından yükümlü. Katkı paylarını zamanında aktarmamak, eksik aktarmak, çalışanlarını sisteme dahil etmemek gibi uygulamalar cezai müeyyideye tabi. Bu durumda işveren, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan-lığı’na 100 TL para cezası ödemek zorunda.
