İşsizlikte düşüş başladı

İşsizlik oranı Şubat döneminde Ocak ve Aralık’a göre bir miktar iyileşme göstererek yüzde 12.6’ya indi. Bu rakam ocak ayında yüzde 13, Aralık ayında ise 12.7 idi. Şubat ayında istihdam Ocak ayına göre 284 bin kişi yükseldi.

Önceki aylarda ise istihdam çok artıyor ya da azalıyordu. Yani, Şubat ayından itibaren istihdamda bir hareketlenme göze çarpıyor. Ancak, işgücüne katılım da hızlı arttığı için henüz işsizlik rakamlarında önemli bir gerileme görülmüyor. Önümüzdeki aylarda istihdam desteklerinin etkisi daha canlı görülebileceğini düşünüyorum. Bu da işsizlik oranında daha güçlü bir gerilemeyi beraberinde getirebilir. Bütçede gevşeme Nisan ayında da devam etti. Bunda ekonomiyi canlandırma amacıyla sağlanan teşviklerin de etkisi olduğu ve kısa dönemde genişlemeci bir maliye politikasının izlerini taşıdığı söylenebilir. Nisan ayında gelirler önceki yılın ayına oranla 3.4 milyar TL kadar artarken harcamalar 11.6 milyar TL arttı. Harcamalardaki artışta ana rolü cari transferler ve bir ölçüde personel giderleri oynadı. Faiz harcamalarında 550 milyon TL’lik bir artış oldu.

Önümüzdeki dönemde bütçenin bir süre daha genişleyici yönde hareket etmesini öngörüyorum. Ancak senenin ikinci yarısında bir sıkılaşma gelebilir.

İstihdam seferberliğinin etkisiyle işsizlik şubat döneminde bir önceki aya göre 0.4 puan azalışla yüzde 12.6ya geriledi. Teşviklerin etkisiyle bütçe açığı geçici olarak arttı. Bütçe nisanda 3 milyar TL açık verdi. Büyüme beklentileri ise yükseldi…

İSTİHDAM seferberliğinin etkisi hissedilmeye başladı. İşsizlik oram şubat döneminde bir önceki aya göre 0.4 puan azalışla yüzde 12.6 oldu. İşgücü piyasalarma bir ayda 197 bin kişinin girdiği şubat döneminde, istihdam bir önceki aya göre 284 bin kişi artarken, işsiz sayısı 85 bin kişi azalışla 3 milyon 900 bin kişiye geriledi. Merkezi yönetim bütçesi, ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın etkilerini azaltmak için atılan teşvik adımlarının etkisiyle nisanda 3 milyar TL, yılın ilk dört ayında 17.9 milyar TL açık verdi. Maliye Bakanı Naci Ağbal, ertelenen sosyal güvenlik primlerinin geçici etkisi dikkate alındığında ilk dört ayda bütçe açığının 11.9 milyar TL seviyesinde olduğunu açıkladı. Ekonomide ortaya çıkan canlanma ve geçici uygulamaların sonra ermesi ile birlikte bütçe açığındaki artış trendinin daha ılımlı bir seviyeye doğru gelişme göstereceğini kaydeden Ağbal, nisan ayında vergi gelirlerinde yaşanan yüzde 14.3’lük artışın üretim, tüketim ve ekonomik aktiviteler-de canlanmaya işaret ettiğini ifade etti. Şubat ayından itibaren istihdamda hareketlenmenin göze çarptığına dikkat çeken uzmanlar, önümüzdeki aylarda istihdam desteklerinin etkisinin daha canlı görüleceği görüşünde.

İŞSİZLİK 0.4 PUAN GERİLEDİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TtJlK), ocak-şubat-mart aylarım kapsayan şubat dönemi işgücü istatistiklerini açıkladı. Buna göre şubat döneminde Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsizlik oram geçen yılın aynı dönemine göre 1.7 puanlık artışla yüzde 12.6, işsiz sayısı ise 676 bin kişi artışla 3 milyon 900 bin kişi oldu. İşsizlik oranı, yüzde 13 olan piyasa beklentilerin altında gerçekleşti. İşsizlik oram şubatta bir önceki aya göre 0.4 puan, işsiz sayısı ise 85 bin kişi azalış gösterdi. İşsizlik oranı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şubat ayında başlattığı istihdam seferberliğinin etkisiyle 2016’nm şubat’mdan bu yana ilk kez gerilemiş oldu. Şubat dönemde tarım dışı işsizlik oram geçen yılın aynı dönemine göre 2.1 puanlık artış ile yüzde 14.8 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta işsizlik oranı 4.7 puanlık artış ile yüzde 23.3 olurken, ne eğitimde ne istihdamda olan geçlerin oranı ise 0.8 puan artışla yüzde 23.9 düzeyinde belirlendi. Şubat döneminde 15-64 yaş grubunda bu oran 1.8 puanlık artış ile yüzde 12.9 olarak gerçekleşti.

İSTİHDAM ORANI YÜZDE 45.3

Şubat itibarıyla son bir yılda işgücü piyasasına 1 milyon 175 bin kişi girerken, bu dönemde istihdam edilenlerin sayısı 500 bin kişi artışla 26 milyon 956 bin kişiye yükseldi. İstihdam oranı ise değişim göstermeyerek yüzde 45.3 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 160 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 340 bin kişi arttı, istihdam edilenlerin yüzde 18.7’si tarım, yüzde 19.5’i sanayi, yüzde 6.7’si inşaat, yüzde 55.2’si ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0.3 puan, hizmet sektörünün payı 0.2 puan artarken, sanayi sektörünün payı 0.4 puan azaldı, inşaat sektörünün payı ise değişim göstermedi.

Şubatta mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 143 bin kişi artarak 27 milyon 699 bin kişi olarak tahmin edilirken, istihdam oranı 0.2 puanlık artış ile yüzde 46.5 oldu. Bu dönemde işsiz sayısı 15 bin kişi azalarak 3 milyon 674 bin kişiye, işsizlik oranı 0.1 puan azalışla yüzde 11.7’ye geriledi.

Şubat dönemi işgücü verilerini değerlendiren Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, işsizlik oranlarının önümüzdeki ay kesinlikle yüzde 12’nin altında geleceğini belirterek, 2017’de tek haneli rakamlara inileceğim vurguladı. Müezzinoğlu, istihdam seferberliğinde 1 milyon 77 bin 367 kişiye istihdam alanı oluşturulduğunu kaydetti.

BÜTÇE AÇIĞI 3 MİLYAR TL

2017 yılı nisan aymda merkezi yönetim bütçesi 3 milyar TL açık, 267 milyon TL faiz dışı fazla verdi. Nisanda bütçe gelirleri geçen yılın aynı ayma göre yüzde 6.7 oranında artışla 53 milyar TL olurken, bütçe giderleri yüzde 26.3 artışla 56 milyar TL olarak gerçekleşti. Nisanda vergi gelirleri geçen yılın aynı ayma göre yüzde 14.3 oranında artışla 37.1 milyar TL, faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 26.7 oranında artarak 52.8 milyar TL oldu.

2016 yılının ilk dört aymda 5.4 milyar TL fazla veren bütçe, 2017 aynı döneminde 17.9 milyar TL açık verdi. Ocak-nisan döneminde faiz dışı fazla 4.2 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. 2017’nin yılının ilk dört aymda bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artışla 197.8 milyar TL olurken, bütçe giderleri ise yüzde 22.5 artışla 215.7 milyar TL olarak gerçekleşti. Ocak-nisan döneminde vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.6 artarak 158.7 milyar TL olarak gerçekleşti. Faiz hariç bütçe giderleri ise yüzde 234 artarak 193.6 milyar TL’ye ulaştı.

Cari transfer harcamalarındaki artış dikkat çekti. Nisanda cari transferler geçen yılın aynı ayma göre yüzde 44.9 oranında artarak 25.5 milyar TL, yılın ilk dört ayında yüzde 34.9 artışla 97 milyar TL’ye ulaştı.

Yılın ilk dört aymda geçen yılın aynı dönemine göre kurumlar vergisi tahsilatı yüzde 22.2, ithalde alman katma değer vergisi tahsilatı yüzde 18.9, banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) tahsilatı yüzde 16.6, özel tüketim vergisi tahsilatı yüzde 13.1 arttı. Bu dönemde damga vergisi tahsilatı yüzde 9.9, gelir vergisi tahsilatı yüzde 8.3, dahilde alman KDV tahsilatı yüzde 7, harçlar tahsilatı yüzde 5.5 artış gösterdi.

ÖZEL SEKTÖRÜN KREDİ BORCU

Özel sektörün yurtdışmdan sağladığı toplam kredi borcu Mart 2017 itibarıyla 2016 yılı sonuna göre yüzde 0.9 oranında artışla 219 milyar dolara ulaştı. Özel sektörün yurtdışmdan sağladığı toplam kredi borcu, Mart sonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, bir yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplam 65.7 milyar dolar tutarında olduğu gözlendi.

Merkez Bankası geçen hafta kısa vadeli dış borç verilerini de açıkladı. 2017 Mart sonu itibarıyla kısa vadeli dış borç stoku 2016 yılsonuna göre yüzde 4.2 artışla 102.1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 4.5 artışla 60 milyar dolar, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 3.8 artışla 42.1 milyar dolar oldu. Mart sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borç stoku, 163.7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu stokun 20.8 milyar dolarlık kısmı, Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün, yurtdışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluştu. Toplam stok içinde kamu yüzde 16.4, Merkez Bankası yüzde 0.5, özel sektör ise yüzde 83.1 paya sahip.

BÜYÜME BEKLENTİSİ ARTTI

Merkez Bankası’nm finansal ve reel sektörde karar alıcı, uzman kişiler ve profesyoneller ile yabancı finans kuruluşlarının uzmanlan arasından seçilen 69 katılımcı ile gerçekleştirdiği beklenti anketine göre yılsonu büyüme beklentisi artarken, cari açık beklentisi azaldı. Buna göre bir önceki anket döneminde yüzde 3 düzeyinde olan yılsonu büyüme beklentisi, mayısta yüzde 3.2’ye yükseldi. 2018 yılı sonu büyüme beklentisi ise değişmeyerek yüzde 3.7 oldu.

2017 yılı cari işlemler açığı beklentisi mayısta 35.7 milyar dolardan 35.6 milyar dolara, 2018 yılı cari işlemler açığı beklentisi 38.5 milyar dolardan 38.3 milyar dolara geriledi. 2017 yılı sonu TÜFE beklentisi yüzde 9.28’den yüzde 9.53’e yükseldi. 12 ay ve 24 ay sonrası TÜFE beklentileri ise sırasıyla yüzde 8.41 ve yüzde 7.93 olarak tahmin edildi. Mayıs ayı tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket dönemine göre yüzde 0.60’dan yüzde 0.59’a, haziran beklentisi yüzde 0.24’ten yüzde 0.22’ye düşerken, temmuz için yüzde 0.35 oldu.

Bir önceki anket döneminde 3,84 olan 2017 yılsonu döviz kum beklentisi mayıs döneminde 3,80 TL olarak tahmin edildi. TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti beklentisi ise bir önceki anket döneminde yüzde 11.49 iken, mayısta yüzde 11.96 olarak gerçekleşti.

Hikmet BAYDAR / 3. Göz Danışmanlık CEO’su
Sanayi sektörü nüfus artış hızına ayak uyduramadı

Bütçe verileri, yönetimin ekonomiyi canlandırmak için hem gelir artışını hem de daha fazlasını mümkün olduğunca ekonomiye aktarmaya çalıştığını gösteriyor. Durgunluk dönemlerinde bütçe açığı verilerek ekonomilere destek çıkılır. Bu doğru bir politikadır. Aksi halde hem işsizlik daha da artardı hem de sanayi sektöründe önemli sorunlar yaşanabilirdi. Devlet piyasaya kaynak aktararak durgunluk riskini azaltmaya çalışıyor gibi görünüyor. Şubat dönemi itibarıyla bir yıl içerisinde 500 bin kişiye ek istihdam sağlandığı halde daha fazla artan nüfus nedeniyle işsizlik oranını düşürememiş görünüyoruz. 15-24 arası yaşlardaki gençlerimizde işsizlik oranında önemli bîr artış var. İşsizlik oranı da yüzde 23.3 seviyelerine gelmiş. Bu sosyal risk oluşturabilecek bir veri. Sanayi istihdamının toplam istihdam İçerisindeki payının düşmesi sanayi sektörünün nüfus artış hızına ayak uyduramadığını gösteriyor. Tarım dışı işsizliğin yüzde 14.8 seviyesine gelmesi ise düşündürücü. Mevcut büyüme oranının nüfus artışına istihdam sağlamaya yetmediği açıkça görülüyor. 15 yaş ve üzeri işsizlerin 676 milyon artarak 3.9 milyona ulaşması ciddi riskler barındırıyor. Bu olayın ekonomik boyutundan ziyade sosyal boyutu son derece önemli.