Beyaz et fiyatları daha hızlı artıyor

Herkes kırmızı et fiyatlarına odaklandı, oysa beyaz et fiyatları daha hızlı artıyor. Yaz sezonunda tavuk kanat ve pirzola talebiyle fiyatlar yüzde 50’nin üzerinde arttı. Arz talebi karşılamıyor…

GEÇTİĞİMİZ ay basında en çok konuşulan piyasa haberlerinin başında kırmızı et fiyatlarındaki artış geldi. Hatta fiyatları kontrol altında tutmak için kesimlik canlı hayvan ithalatında gümrük vergisi yüzde 26’ya, karkas ette yüzde 40’a düşürüldü. Özetle, kamuoyunun dikkati kırmızı et fiyatlarına çevrilmiş durumda. Oysa kırmızı etin en önemli rakibi beyaz etin fiyatlarında da ciddi artışlar var. Tavuk eti fiyatları son zamanlarda sessiz sedasız tırmanışa geçti.

Tavuk fiyatlarında bir standart olduğunu söylemek oldukça zor. Yaptığımız pazar araştırması sonucunda mahalle kasaplarından aldığımız bilgiler, fiyatların geçen seneye göre bütün tavukta 2-3 TL arttığı yönünde. Büyük market zincirlerinde ise fiyat artışlarının yüzde 50 seviyelerinin üzerinde olduğu yönünde satış temsilcilerinin yorumları var. Şehirden şehre, hatta semtten semte fiyalarda fark var, yine de geçtiğimiz yıl ortalama 14-15 TL olan tavuk kanadı fiyatının bu yıl 22-25 TL düzeyinde seyrettiğini söyleyebiliriz. Bazı tezgahlarda 28 TL’lik fiyat etiketi bile görülüyor.

Mahalle kasapları, piknik sezonu nedeniyle özellikle tavuk kanadına yönelik talebin arttığına dikkat çekiyorlar. Piknik sezonunun açılması insanların pirzola ve kanat ürünlerine olan talebini artırırken fiyatların da yükselmesine yol açmış görünüyor. Peki, bu fiyat artışının sebebi ne? Pek çok tavuk firması sorularımızı cevaplamaktan kaçınırken, bir kısmı da isminin yayınlamasını istemeden piyasaya dair değerlendirmelerde bulundu.

“FİYAT ARTIŞI NORMAL”

Piyasa uzmanları piyasada her alanda görülen fiyat artışının tavuk etine de yansıdığını ifade ediyorlar. Doların yükselmesine bağlı olarak hammadde fiyatlarındaki yükseliş tavuk fiyatlarına da yansıyor. Özellikle, yurtdışmdan gelen yem fiyatlarının yüzde 30-35 oranında zamlanması, işçi maliyetlerinin ve akaryakıt fiyatlarının artması tavuk üretim maliyetlerine yansıyor. Piyasada kırmızı etin yılbaşından bu yana yüzde 15-20 oranında pahalanması ve balık mevsiminin bitmiş olması da kanatlı piliç grubuna talebi artıran bir diğer etken olarak gösteriliyor.

Tavuk üretimi maliyetini yüzde 70-75 oranında yem oluşturuyor. Firmaların yetkilileri yem fiyatlarındaki yükselişi tavuk fiyatlarındaki zamlanmanm temel sebebi olarak gösteriyor. Ayrıca sezonluk olarak tavuk ihracatının artması da fiyatlandırmayı artıran bir faktör olarak belirtiliyor.

ÜRETİM DE TALEP DE ARTIYOR

Arzın talebi karşılayamaması da tavuk fiyatlarında artışın nedenlerinden.

Rakamlar da bu durumu açıkça gösteriyor. Türkiye’de kişi başı kanatlı piliç tüketimi yıldan yıla artış gösteriyor. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği’nin yayınladığı istatistiklere göre, 2014 yılında kişi başı yaklaşık 20 kilogram tavuk eti tüketilirken geçtiğimiz yıl kişi başı 21 kilo tavuk tüketimi gerçekleşti.

Üretimde ise her geçen yıl belli oranlarda artış trendi görülürken tek istisna geçtiğimiz yıl yaşandı. 2015’te 1 milyon 974 bin ton tavuk üretimi yapılırken, bu rakam 2016 yılında 1 milyon 958 bin tonda kaldı.

Sektör analistlerine göre, arzın talebi karşılamamasmm nedeni geçtiğimiz dönemde tavuk üreten bazı firmaların zarar edip küçülmeleri ve bazılarının da pazardan çekilmesi. Tavuk sektöründe görülen küçülmeler, iflaslar ve bazı şirketlerin yabancı gruplara satılması üretimin düşmesinin sebebi olarak gösteriliyor. Sektörde yaşanan konsolidasyon ve el değiştirmeler piyasada tavuğun az olmasına bu da fiyatların şişmesine neden oluyor.

ÜÇ YILDAN SONRA GELEN KÂR

Tavuk üreticileri fiyat artışlarını farklı bir şekilde yorumluyor ve gelişmeleri “normal” olarak nitelendiriyorlar. Fiyat artışlarının enflasyon rakamlarıyla aynı düzeyde seyrettiğini söylüyor ve yeni fiyatlandırmaların “fiyat artışı anlamına gelmeyeceğini” savunuyorlar. Ürünlerin fabrika çıkış fiyatlarında geçen yıla göre fazla bir artış olmadığını, market raflarına, dolayısıyla nihai tüketiciye ulaşana kadar fiyatların yükseldiğini belirtiyorlar.

As Piliç Yönetim Kurulu Başkam Naci Kaplan, “Tavuk grubunda bütün piliç olarak bir fiyat artışı yok, ürün bazında kanat ve pirzola grubunda artışlar söz konusu olabilir. Bütün pilicin fabrikadan çıkışı 6 TL. Marketlerde kanat ve pirzolalarda artış var. Bütün pilicin market satışı 7.5-8 TL arası. Diğer gruplardaki fiyat artışları da yine bu oranda. Baktığımızda geçtiğimiz üç yıl zarar ettik. Bu yıl zarar etmiyoruz. İhracatta dengemiz yoktu, turizmde ülke olarak sekteye uğramıştık. Fakat bu yıl toparlanma trendi var” diye konuşuyor.

SUÇLU İTHAL YEM FİYATLARI

Tavuk fiyatlarının eski düzeyine düşüp düşmeyeceği konusunda ise iki farklı görüş var. Bir taraf, bu durumun sezonluk olduğunu, sezon bittiğinde eski düzeyine gerileyeceğini savunurken, diğerleri bu durumun kalıcı olduğunu söylüyor. Tavukta eski fiyatlara geri dönüş olursa üreticilerin sıkıntı yaşayacağını düşünenler fiyatların kalıcı olduğu vurgusunu yapıyor.

Adını açıklamak istemeyen bir firma yetkilisi, Türkiye’nin tavuk yemi konusunda bir süre öncesine kadar kendi kendine yeterli olduğunu, ama artık bu durumun değiştiğini ve yem hammaddelerin bir kısmının artık ithal edildiğini söylüyor.

“KURBAN BAYRAMI’NDA DÜŞER”

Diğer bir görüş ise, Kurban Bayramı’na kadar ] fiyatların bu şekilde artacağı, bayramdan sonra ise fiyatlarda net bir düşüş olacağı yönünde. Sektör yetkilileri, bayram sonrasında tüketimin otomatik olarak yarı yarıya düşeceğini ve bunun da fiyatlara yansıyacağını belirtiyor.

Keskinoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mehmet Keskinoğlu, yaz ve sonbahar mevsiminde fiyatlarda yükselmelerin 1 olacağını ancak daha sonra eski fiyatlara geri dönüleceğini vurguluyor. Keskinoğlu görüşlerini, “Tavuk ürünlerinin Türkiye’deki satış fiyatları dünya ortalamasının altında seyrediyor. Fiyat artışları hala maliyet artışlarım karşılar seviyeye ulaşmadı. Şu anki fiyat artışlarını kalıcı değil sezonsal artışlar olarak değerlendirmek gerekiyor. Mangal sezonu nedeniyle tüketici talebindeki yükseliş yoğun tercih edilen bazı ürün fiyatlarının yüzde 7-10 seviyesinde artmasına neden olabiliyor. Fiyatların genel düzeyinin arttığım söyleyebiliriz ancak poşetli bütün piliç, kanat, baget, üst but, göğüs gibi tüm ürünlerin parametrelerine baktığımızda, ortalama kilogram fiyatlarının önceki yıla göre artsa da yine de eski fiyatlara yakın olduğunu söyleyebiliriz” şeklinde ifade ediyor.

“KIRMIZI ETİN YÜZDE 15’İ KADAR”

Keskinoğlu, tavuk etinin içerdiği zengin protein oranı, besin değeri ve en yoğun şekilde denetlenebilir hayvansal gıda üretimi olmasına rağmen pazarda henüz hak ettiği konuma gelmediğini savunuyor. Son yıllarda bilimsel dayanağı bulunmayan karalama kampanyalarına maruz kalan tavukçuluk sektörünün iç pazarda hak ettiği fiyat düzeyine ulaşamadığını belirten Keskinoğlu, “İşte bu nedenle sektörümüz küresel pazarda rekabet gücünü artırmak için fiyat dengelemesi yapmak durumunda” diyor. Keskinoğlu’nun tavuk etini kırmızı et ile karşılaştırırken dikkat çektiği nokta ise çok çarpıcı. Keskinoğlu, “Kilogram fiyatı olarak düşündüğümüzde, tavuk etinin fiyatı hala kırmızı etin yüzde 15’i kadar” diyor.