İşveren kapsama girdi, çalışan OKS’ye giremedi

OKS’nin en son fazında 10-49 aralığında çalışanı olan işletmeler de sistemin kapsama alanına girdi. Ne var ki, çok sayıda işveren, çalışanlarını sisteme dahil etmedi. Bu durumun nedenleri muhtelif…

TEMMUZ 2018 itibariyle 10-49 aralığında çalışanı olan işverenler OKS’nin kapsama alanına girdi. SGK verilerine göre (24 Eylül itibariyle) 10-49 çalışanı olan işverenlerin sayısı 131.446. Bu işverenlerin hepsi bir bireysel emeklilik şirketiyle anlaşarak çalışanlarını OKS’ye dahil etmeliydi. Ancak değişik sebeplerle işverenlerin bir kısmı sistemin kapsama alanına girdikleri halde, çalışanlarını sisteme dahil etmediler. 131.446 işverenin yüzde 64’ü , bir BES şirketiyle anlaşarak çalışanlarından katkı payı kesti ve BES şirketine yatırdı. Kalan yüzde 36’lık kesim ise çalışanlarım sisteme dahil etmedi. Temmuz 2018 itibariyle OKS’ye dahil olması beklenen çalışan sayısı 3.190.534 idi. Ancak OKS’ye dahil olan çalışan sayısı 1.601.019 olurken, giriş oranı yüzde 50 olarak gerçekleşti.

Peki, neden böyle bir sonuçla karşılaşıldı? Neden işverenler çalışanlarını sisteme dahil etmedi? Üstelik bunun cezai bir müeyyidesi var iken…

İŞVEREN SAYISI ÇOK

Birincisi Temmuz 2018 fazı sisteme dahil olan işveren sayısının en yüksek olduğu faz. Daha önceki fazlarda 20-30 bin işveren sisteme dahil olurken, ilk defa 130 binin üstünde işveren sisteme dahil oldu. Önceki fazlarda BES şirketleri işverenlere ulaşmak için rekabet ederken, bu kez işverenlerin çoğunun bireysel emeklilik şirketlerine ulaşmasını beklediler. Ancak alman sonuçlara bakıldığında, işverenler bireysel emeklilik şirketlerine ulaşmamış veya ulaşamamış.

İkincisi, özellikle aile işletmelerindeki işverenler, çalışanları sisteme girmek istemediğinden bireysel emeklilik şirketiyle anlaşmamış olabilir. Böylece sorumluluktan kurtulduklarını düşünebilirler. Halbuki 10-49 çalışanı olan işverenler, çalışanlarını sisteme dahil etmek zorunda. Çalışanlar da eğer istiyorlar ise, cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılabilir. İşveren çalışanı sisteme dahil etmeden kendisine yüklenmiş olan sorumluluktan kurtulamaz.

PERSONEL HAREKETLİLİĞİ FAZLA

Üçüncü olarak, çoğu işyerinde personel hareketliliği çok fazla. Gerek mevsimlik çalışanlar, gerek taşeron çalışanlar ve gerekse yarı zamanlı veya sözleşmeli çalışanlar nedeniyle işverenler, OKS kapsama alanına girip-girmediklerinin ayırdına varamıyor olabilirler. Buradan bir kez daha hatırlatmış olalım, 1 Temmuz 2018 itibariyle SGK bildirgesine göre en az 10 en fazla 49 çalışanı olan işverenler, çalışanlar içinde T.C. vatandaşı ve 45 yaş altında kaç personeli var ise, onların brüt ücreti üzerinden yüzde 3 kesinti yaparak, bireysel emeklilik şirketine yatırmak zorundadır. Burada önemli olan SGK bildirgesindeki personel sayısıdır, mevsimlik olması, yarı zamanlı veya taşeron olması önemli değildir.

Dördüncü olarak, pek çok işveren BES ve OKS’den haberdar olmayabilir, özellikle kırsal bölgelerde, aile işletmelerinde veya tarım sektörü gibi alanlarda işverenlerin bilgilendirme eksikliği olabilir.

Beşinci olarak da OKS’ye dahil olan çalışanların katkı payları özel bireysel emeklilik şirketlerine yatırıldığı için işverenler bunun zorunlu bir uygulama olduğunun farkında olmayabilir. Bizim iş anlayışımızda zorunlu yapılan işler ve işlemlerin içinde mutlaka bir yerde devlet vardır. Burada devlet taraf olmadığına göre zorunluluk da yoktur varsayımı işverenleri yanıltabilir.

Bunların dışında, bizim aklımıza gelmeyen veya tamamen işletmeye özel nedenler söz konusu olabilir. Neden ne olursa olsun, yapılması gereken bu işverenlere ulaşarak, çalışanlarım sisteme dahil etmeleri gerektiği konusunda hatırlatmalarda bulunmak ve yol göstermek.

Mustafa AKMAZ / Emeklilik Gözetim Merkezi Genel Müdürü
“İşverenler çalışanlarını OKS’ye dahil etmek zorunda”

4632 no’lu Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun Ek Madde 2 ve Geçici Madde 2 hükümleri gereği, Türk vatandaşı veya mavi kartlı olup 45 yaşını doldurmamış ve kamu ve Özel sektör çalışanları, bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak işverenleri tarafından dahil edilmektedir. İlgili Yönetmelik uyarınca işverenlerin çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemine (OKS) kademeli olarak dahil edeceği hüküm altına alınmış durumda. Bu kapsamda, çalışan sayısı 10-49 arasında olan işverenler Temmuz 2018 ayında çalışanlarını OKS’ye dahi! etmek zorunda.

Kanununun Ek Madde 2, “İşverenler bu madde kapsamındaki yükümlülükleri bakımından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenir. İşverenin bu madde kapsamındaki yükümlülüklerine ve bu madde uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere uymaması hâlinde, her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 100 TL idari para cezası uygulanır” hükmü kapsamında işverenlerin sisteme girme yükümlülüğünü yerine getirmesi durumu T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından denetlenir. Diğer yandan, geçtiğimiz günlerde açıklanan Yeni Ekonomi Programı (YEP) -OVP 2019-2021’de “Çalışanların işverenleri aracılığıyla bireysel emeklilik sistemine otomatik olarak katılması uygulaması yeniden yapılandırılarak daha sürdürülebilir hale getirilecektir” hükmüne yer veriliyor. Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından gerekli çalışmalar yapılmakta olup, sektörün görüş ve önerileri de talep edilmiş durumda.

ZEYNEP CANDAN AKTAŞ