Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Kiralanması

ÇEVRE ve Şchircilik Bakanlığı, tarımsal üretim amacıyla kullanılan Hazine arazilerini ecrimisil bedelinin yarısına üreticiye doğrudan 10 yıla kadar kiralıyor. Kira süresinin sonunda yükümlülüklerini yerine getiren ve talepte bulunan kiracılara 10 yıla kadar kiralama veya doğrudan satış imkanı veriliyor. 218 bin üreticinin yararlanmasının beklendiği bu düzenleme için başvurular 19 Kasım’da sona eriyor. Köyden mahalleye dönüşerek belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerdeki Hazine’ye ait tarım arazilerinin hissedarlarına, kiracılarına, kullanıcılarına rayiç bedel üzerinden doğrudan satışı yapılıyor. Beş yıla kadar taksit imkanı verilen bu satışlardan yararlanmak için son başvuru tarihi 5 Aralık 2018. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü ağaçlandırma amacıyla 30 ilde toplam 7 milyon 130.3 bin metrekarelik 140 Hazine arazisini 10 yıla kadar kiraya veriyor.

Kira süresi sonunda taşınmazın projesinde belirtilen teknik esaslara göre ağaçlandırıldığının tespit edilmesi halinde kiracıya, pazarlık usulü ile 10 yıllık süreler halinde yeniden kiralama hakkı tanınıyor. Ayrıca 19 ilde toplam 4 milyon 674.8 bin metrekarelik 111 Hazine arazisi tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri yetiştirmek amacıyla kiraya veriliyor. Çok yıllık bitkiler için 10 yıla, tek yıllık bitkiler için beş yıla kadar kiralamalar yapılabiliyor. İlk yıl kira bedeli, taşınmazın rayiç bedelinin binde l’i olarak belirleniyor. Hem ağaçlandırma hem de tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi için yapılacak kiralamalar için son başvuruların 30 Ekim günü mesai bitimine kadar yapılması gerekiyor. Ayrıca 45 ilde 163 Hazine taşınmazına, hayvansal üretim amacıyla irtifak hakkı veriliyor.

Bu arada 2/B arazilerinin satışında uzatılan başvuru vc ödeme süreleri 30 Kasım’da sona eriyor. Bu düzenlemeden, 2/B arazilerine süresi içinde başvurmayan yaklaşık 63 bin kişi, bedeli süresi içinde ödemeyen yaklaşık 52 bin kişi, ikiden fazla taksitini vadesinde ödemeyen yaklaşık 11 bin kişi olmak üzere, yaklaşık 126 bin kişinin yararlanması bekleniyor.

İHTİLAFLARA ÇÖZÜM

Hazine’ye ait tarım arazilerinin kullanıcılarına doğrudan 10 yıl için kiralanmasına yönelik düzenleme, içeriğinde aslında birçok fırsatı barındırıyor. Bilindiği üzere Hazine’ye ait tarım arazilerinin çiftçiler tarafından sözleşmesiz olarak kullanılması hâlinde, beş yılı geçmemek üzere ecrimisil gönderiliyor. Bu durumda çiftçiler ecrimisil öderken, kullanımları herhangi bir sözleşmeye bağlı olmadığından, tarım sektörüne sağlanan destekler dahil sözleşmeye bağlı birçok haktan mahrum kalıyor.

Yeni düzenlemeyle Hazine’ye ait tarım arazilerinin ecrimisil yerine kira sözleşmesi ile kullanılması sağlanıyor. Böylece çiftçilerin tarımsal üretim destekleri gibi sözleşmeye bağlı haklardan yararlanması sağlanırken, sözleşmesiz kullanımdan kaynaklanan ihtilaflar gideriliyor. Hazine’ye ait tarım arazilerinin yönetiminde ecrimisil uygulaması yerine kiraya geçilmek suretiyle etkinliğin ve verimliliğin artırılması amaçlanıyor.

ECRİMİSİL BORCU OLMAYACAK

İmar planı bulunmayan veya imar planında tarımsal amaca ayrılan, tarımsal amaçla kullanılan Hazine’nin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler, tarımsal amaçlı olarak kiraya verilebiliyor. 31 Aralık 2017 tarihinden önce en az üç yıl süreyle tarımsal amaçla kullanan ve kullanımları halen devam eden vatandaşlar, doğrudan kiralamadan yararlanabiliyor. Hak sahibi olanlara kiralama yapılabilmesi için ecrimisil borcunun bulunmaması veya taksitlendirilmiş olması şartları aranıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre kira bedelleri, cari yıl için belirlenen ecrimisil bedelinin yarısı üzerinden hesaplanacak. Kira bedellerinin tahsilatı hasılat dönemine göre yapılacak. Kira bedeli peşin veya taksitle ödenebilecek. Kira süresi sonunda yükümlülüklerini yerine getirenlere kira süresini yeniden uzatma veya 10 yıl boyunca kullananlara doğrudan satın alma hakkı tanınacak. Bu düzenlemeden, 218 bin çiftçinin yararlanması bekleniyor.

Kiralama için son başvuru tarihi 19 Kasım olarak belirlenirken, başvuruların taşınmazların bulunduğu yerdeki Çevre ve Şehircilik 11 Müdürlüğü’ne ve Milli Emlak birimlerine yapılması gerekecek. Bu arada kira sözleşmeleri devredilemeyecek (kiracının şirket olması halinde hisse devirleri hariç), sözleşmelere ortak alınamayacak.

TARIM ARAZİLERİNİN SATIŞI

Köyden mahalleye dönüşerek belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerdeki Hazine’ye ait tarım arazilerinin hissedarlarına, kiracılarına, kullanıcılarına satışı gerçekleştiriliyor. Rayiç bedel üzerinden yapılacak doğrudan satışta beş yıla kadar taksit imkanı veriliyor. Bu satışa 26 Nisan 2012 itibarıyla belediye ve mücavir alan sınırları içinde yer alan ve imar planı bulunmayan, imar planında tarımsal amaca ayrılan taşınmazlar, kamu hizmetine tahsis edilmeyen veya fiilen bu amaçla kullanılmayanlar, deniz kıyı kenar çizgisine 5 bin metre, tabii ve suni göllerin kıyı kenar çizgisine 500 metre mesafenin dışında bulunan, içme suyu amaçlı barajların mutlak ve kısa mesafeli koruma alanları dışında kalan, satış tarihi itibarıyla arazi toplulaştırılması yapılmayacak olan, özel kanunlar kapsamında kalmayan ile kadastrosu yapılanlar konu edilebilecek. Tarım arazilerinin satın alma hakkından belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hazine’ye ait tarım arazilerini 30 Mart 2014 tarihi itibarıyla en az üç yıldan beri kiralayan ve kira sözleşmesi halen devam eden kiracılar, 30 Mart 2014 tarihi itibarıyla en az 3 yıldan beri tarımsal amaçla kullanan ve kullanımı devan eden kullanıcılar ile hissedarları yararlanabilecek.

Söz konusu hak sahipleri; süresi içinde başvuru yapmaları ve idare tarafından tespit ve tebliğ edilen satış bedelini itiraz ve dava etmeksizin kabul etmeleri koşuluyla doğrudan satın alma haklarını kullanabilecek. Tarım arazilerinin satışı için son başvuru tarihi 5 Aralık olacak. Başvurular Çevre ve Şehircilik 11 Müdürlüğü’ne (Emlak Müdürlükleri, Milli Emlak Müdürlükleri, Milli Emlak Şeflikleri) yapılacak. Başvuru sırasında T.C. kimlik numarası, varsa ecrimisil ihbarnamesi veya ecrimisilin ödendiğine ilişkin belge örneği, varsa satın alma önceli olan hak sahiplerinden alman noter onaylı muvafakatname, tüzel kişiler için ayrıca, taşınmazın tasarrufuna yetkili olduğu ve temsilcisini gösterir yetki belgesi ile imza sirküleri istenilecek.

Hatırlanacağı üzere Hazine’ye ait tarım arazilerine ilişkin olarak vatandaşlardan gelen yoğun satın alma talepleri üzerine 2012 yılında yapılan yasal düzenleme ile belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki tarım arazilerinin satış işlemlerine başlandı. Ancak 2014 yılındaki bazı il ve ilçelerdeki belediye ve mücavir alan sınırlığı değişikliğinden dolayı birçok kişi bu satın alma hakkından yararlanamamıştı.

BEŞ YILDA 10 TAKSİTTE ÖDENECEK

Satış bedeli taşınmazın rayiç bedelinin tamamı olacak. Satış bedeli peşin veya taksitle ödenmesi halinde, bu bedelin yüzde 20’si yapılacak yazılı tebligat tarihinden itibaren en geç üç ay içinde ödenecek. Kalan ödeme ise en fazla beş yılda 10 eşit taksitte kanuni faiziyle birlikte yapılacak. Taksit dönemleri, hak sahiplerinin talebi dikkate alınarak belirlenecek ve taksitli satış sözleşmesi düzenlenecek. Taksit süresinin sonuna kadar ödenmek kaydıyla taksitlerden ikisinin vadesinde ödenmemesi yükümlülüklerin ihlali anlamına gelmeyecek. Vadesinde ödenmeyen taksit tutarlarına gecikme zammı uygulanacak. Ödemeler defterdarlık muhasebe müdürlükleri, mal müdürlükleri ve belirlenen bankalara yapılacak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan edinilen bilgiye göre mücavir alan sınırları içindeki tarım arazileri ve hak sahiplerinin belirleme çalışmaları devam ediyor.

TARİM DIŞI AMACA AYRILIRSA

Satılan taşınmazların satış tarihinden 20 yıl içerisinde imar planında tarım dışı amaca ayrılması halinde idarece belirlenen güncel rayiç bedel ile satış bedelinin Yl-ÜFE oranında artırılması sonucu bulunan bedel arasındaki fark, peşin veya taksitle en son kayıt malikinden tahsil edilecek. Bu tahsilatın yapılabilmesi için satılan Hazine’ye ait tarım arazilerinin tapu kütüğüne “bu taşınmazın satış tarihinden itibaren 20 yıl içerisinde imar planında tarım dışı amaca ayrılması halinde taşınmazın güncel rayiç bedeli ile satış tarihinden itibaren Yİ-ÜFE (bir önceki yılın aynı ayma göre değişim) oranında artırılarak güncellenen rayiç bedeli arasındaki fark, en son kayıt malikinden tahsil edilir” şeklinde belirtme konulacak.

Bu taşınmazların satış tarihinden itibaren 20 yıl geçmesi veya belirtilen mali yükümlülüklerin taşınmazın en son kayıt maliki tarafından yerine getirilmesi halinde, tapu kütüğüne konulan belirtme idarece kaldırılacak.

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ilaç ve kozmetik sektöründe yoğun olarak kullanılan ve lavanta, gül, adaçayı, kekik, çörekotu başta olmak üzere 131 çeşit tıbbi ve aromatik bitki ile süs bitkilerinin yerli üretimini arttırmak amacıyla Hazine taşınmazlarını uygun koşullarla kiraya veriyor. Bu çerçevede son olarak 19 ildeki toplam büyüklüğü 4 milyon 674.8 bin metrekarelik 111 taşınmaz kiraya verilecek. 111 taşınmazın yıllık kira bedeli toplam 60 bin 895 TL olarak öngörüldü. Söz konusu Hazine taşınmazları üzerinde tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri yetiştirmek isteyen gerçek veya tüzel kişilerin 30 Ekim günü mesai saati bitimine kadar idareye başvurmaları gerekecek. (Çevre ve Şchircilik İl Müdürlüğü, Emlak-Milli Emlak Müdürlüğü, ilçe Milli Emlak Müdürlüğü, Milli Emlak Şefliği.)

İlan edilen Hazine taşınmazı için sadece bir başvurunun olması durumunda, teknik uygunluk değerlendirmesi yapılarak başvuranın hak sahibi olup olmadığı belirlenecek. Taşınmaz için birden fazla başvuru olması halinde kiralama başvurusunda bulunanlar arasında seçim yapılırken belli kriterler üzerinden puanlama yapılacak ve en yüksek puanı alan hak sahibi ile sözleşme imzalanacak. Çevre Bakanlığından alınan bilgiye göre bu puanlama sisteminde örneğin kadın girişimci veya 18-40 yaş arası genç çiftçiler, ziraat mühendisi ya da teknisyenleri, taşınmazın bulunduğu yerde ikamet eden ya da kayıtlı olanlar, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı tıbbi aromatik/süs bitkisi yetiştiricileri, tarımsal amaçlı birlik kooperatif vb. gibi üretici örgütleri artı puan alarak kiralamada öncelik hakkına sahip olabilecek.

KİRA BEDELİ RAYİÇ BEDELİN BİNDE BİRİ

İlk yıl tahmini kira bedeli, taşınmazın rayiç bedelinin binde biri olacak. Örneğin, değeri 100 bin TL olan bir tarla yıllık 100 TL üzerinden kiralanacak. Kira bedelinin dörtte biri ilk yıl ihalenin onaylanmasına ilişkin kararın tebliğ edilmesinden itibaren 15 gün içinde peşin olarak, kalanı üçer aylık dönemler halinde üç eşit taksitte ödenecek. Müteakip kira bedellerinin ödemesi ise üçer aylık dönemler halinde dört eşit taksitte gerçekleştirilecek. Talep edilmesi halinde peşinatın dışında kalan kira bedelleri, aynı yıl kira dönemi içinde olmak kaydıyla, dönemin son ayında vc tek seferde ödenebilecek. Hazine taşınmazları, çok yıllık bitkiler için 10 yıla, tek yıllık bitkiler için ise beş yıla kadar kiraya verilebilecek.

Mevcut düzenlemelere göre hak sahibi olarak belirlenenlere, aynı ilçe sınırları içerisinde tıbbi ve aromatik bitkiler için en fazla 1 milyon metrekareye kadar, süs bitkileri için en fazla 2 milyon metrekareye kadar Hazine taşınmazı kiraya verilebiliyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığından edinilen bilgiye göre, bu düzenleme kapsamında, 2018 yılı içerisinde 3.5 milyon metrekare yüzölçümlü taşınmaz ilana çıkarılmış olup, 1.2 milyon metrekare yüzölçümlü taşınmazların kiralama işlemleri tamamlandı.

AĞAÇLANDIRMA İLANINA ÇIKARILANLAR

Milli Emlak Genel Müdürlüğü, çok düşük bedelle 30 ilde toplam 7 milyon 130.3 bin metrekarelik 140 Hazine arazisini ağaçlandırma amaçlı kiralıyor. Bilindiği üzere kavak, kızılağaç, okaliptüs, badem, antepfıstığı, zeytin, ceviz, fıstıkçamı, kı-zılçam, sedir, göknar, ladin, akasya vb. türlerin yetiştirilmesini teşvik etmek amacıyla, belediye ve belediye mücavir alan sınırları dışında kalan Hazine taşınmazlar üzerinde 10 yıla kadar ağaçlandırma izni veriliyor. Ağaçlandırma yapılması amacıyla ilan edilen taşınmazlara başvuran kişilerden hak sahipleri, birinci ve ikinci grupta yer alan gerçek ve tüzel kişiler arasından seçiliyor, öncelikle birinci gruptakilerin, daha sonra ikinci gruptakilerin talepleri karşılanıyor. Her iki grupta da birden fazla başvuru olması halinde ise ilgili gruptaki başvurular arasında başvuru bedeli üzerinden yarıştırılıyor ve en yüksek bedeli veren hak sahibi olarak belirleniyor. Belirlenen hak sahibine de proje hazırlatılmak üzere ön izin veriliyor. Başvuru bedeli 2018 yılı için birinci grup için 335 TL, ikinci grup için 3 bin 350 TL olarak ödeniyor.

Bu noktada birinci ve ikinci gruplara ilişkin şu bilgileri paylaşmakta fayda var:

“Birinci grup: Taşınmazın bulunduğu köyün nüfusuna kayıtlı olan ve o köyde oturan, köyün nüfusuna kayıtlı olup o köyde oturmayan, köyün nüfusuna kayıtlı olmamakla birlikte o köyde oturan gerçek kişiler 100 bin metrekareye kadar (100 bin metrekare dahil) taşınmaz için hak sahibi olarak belirlenir.

İkinci grup: Tüzel kişiler; taşınmazın bulunduğu köyün nüfusuna kayıth olmayan ve o köyde oturmayan gerçek kişilere 3 milyon metrekareye kadar (3 milyon metrekare dahil) taşınmaz için hak sahibi olarak belirlenebilir.”

KİRALAMALAR 10 YILA KADAR

Ağaçlandırma amaçlı kiralamalarda süre 10 yıla kadar olacak. Kira bedeli Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’nce fidan türleri ve arazi verim sınıfları dikkate alınarak her yıl yeniden bedel üzerinden alınacak. Kira bedeli ilk beş yıl için yüzde 50 indirim uygulanarak tahsil edilecek. 2018 yılında dönemi başına alınacak kira bedelleri şöyle olacak:

“Kavak, kestane, ceviz ve badem gibi odıın dışı (meyveli) orman ürünü veren ve hızlı gelişen türlere ait ağaç ve ağaççıklarda ilk beş yıl için 4.50 TL, altıncı yıldan proje sonuna kadar 9 TL olacak. Kira bedeli çam türleri, sedir, göknar, kayın ve söğüt gibi asli orman ürünü veren yapraklılarda ilk beş yıl için 1.80 TL, altı yıldan proje sonuna kadar 3.60 TL olarak uygulanacak. Ayrıca varsa taşınmazın üzerindeki muhdesat için tespit ve takdir edilen bedel kiracı tarafından peşin olarak idareye ödenecek.”

Orman İdaresi’nce tespit edilmesi kaydıyla ve kiracı tarafından idareye bilgi verilmesi koşuluyla tıbbi, aromatik, yumrulu ve soğanlı bitkiler ile her türlü tek yıllık (arpa, buğday, yulaf, mercimek gibi) tarım ürünleri (ara tarım) projesinde belirtilen süre kadar yetiştirilebilecek. Ara tarım bedeli rayiç kira bedelleri dikkate alınarak belirlenecek ve peşin veya dört eşit taksitle tahsil edilecek. Kiraya verilen Hazine taşınmazları üzerinde İdare tarafından onaylanan projeye uygun olmak ve projesinde yer almak kaydıyla; proje sahası alanının binde l’ine kadar sabit olmayan, sökülüp takılabilir elemanlarla yapılan prefabrik yapı gibi geçici nitelikteki yapılaşmaya izin verilebilecek. Ancak bu nitelikteki yapılaşma alanı 3 bin metrekareyi geçemeyecek. Bu şartlara aykırı yapılmanın olduğunun tespit edilmesi halinde kira sözleşmesi feshedilecek.

YENİDEN KİRALANABİLECEK

Kira süresinin bitiminde taşınmazın projesinde belirtilen teknik esaslara göre ağaçlandırıldığının tespit edilmesi, yetkili idarenin olumlu görüşlerinin alınması, projesinde belirlenen süreyle sınırlı olması kaydıyla kiracısına, pazarlık usulü ile 10 yıllık süreler halinde yeniden kiraya verilcbilccek.

Kiracının yeni ortak alabilmesi için saha teslim tarihinden itibaren 2 yıl geçmesi, onaylı uygulama projesinde belirtilen teknik esaslara ve iş programına uygun olarak sahada yapılan çalışmanın başarılı olması gerekiyor.

Kiracı tarafından sözleşmenin üçüncü kişilere devredilebilmesi için ise saha kesiminden itibaren üç yıl geçmesi, onaylı uygulama projesinde ve iş programına uygun olarak sahada yapılan çalışmanın başarılı olması gcrekecek. Ortaklar arası devir işleminde süre şartı aranmayacak.

2/B ARAZİLERİ İÇİN SON GÜNLER

2/B arazilerinin satışında uzatılan başvuru ve ödeme süreleri 30 Kasım’da sona eriyor. 2/B arazilerinin satışı için süresi içinde başvuru yapamayanlar, satış bedelini süresi içinde ödeyemeyenler, ikiden fazla taksitini vadesinde ödeyemeyenler başvuruda bulunabilecek. Başvurular, taşınmazların bulunduğu yerdeki Çevre ve Şehircilik II Müdürlüğü’nc (Emlak Müdürlükleri, Milli Emlak Müdürlükleri) yapılacak.

Hatırlanacağı üzere kamuoyunda 2/B yasası olarak bilinen ve devlet ile vatandaşlar arasında yıllardır süregelen mülkiyet sorunlarını çözmek ve hak sahiplerinin uzun yıllardır kullanıcısı oldukları bu taşınmazlarda malik olmalarını sağlamak amacıyla 26 Nisan 2012 tarihinde 6292 sayılı Kanun çıkarılmıştı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alman bilgiye göre bu Kanun kapsamında, Orman Kanunu’nun 2. maddesinin (b) fıkrası kapsamındaki taşınmazlardan 2018 Ekim ayı itibarıyla 748 bin hak sahibine yaklaşık 531 bin taşınmaz satılmış olup, bu satışların toplam değeri yaklaşık 11 milyar TL’ye ulaştı.

Bu bedelin 7.8 milyar TL’si tahsil edilirken, geri kalan kısmı ise taksitler halinde ödeniyor. Bu son düzenlemeden, süresi içinde başvurmayan yaklaşık 63 bin kişi, bedeli süresi içinde ödemeyen yaklaşık 52 bin kişi, ikiden fazla taksitini vadesinde ödemeyen yaklaşık 11 bin kişi olmak üzere, yaklaşık 126 bin vatandaşın yararlanması bekleniyor.

İRTİFAK HAKKI VERİLECEK

Hazine taşınmazları yatırımların desteklenmesinde de kullanılıyor. Hazine taşınmazları, taşınmaz üzerinde sabit tesis yapma imkanı sağlayan ve uzun süreli bir kiralama yöntemi olan irtifak hakkı tesisi yöntemiyle yatırımcılara sunuluyor. Bu kapsamda eğitim, sağlık, sanayi, enerji, turizm, tarım ve hayvancılık gibi pek çok sektörde yatırım yapmak isteyen yatırımcılar lehine Hazine taşınmazları üzerinde 30 yıla kadar irtifak hakkı tesis ediliyor. Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün, son olarak internet sitesinde 45 ilde 163 taşınmazın hayvancılık amaçlı irtifak hakkı verilmesi için yayınladığı bir liste bulunuyor. İrtifak hakkı tesisinde ön izinde dört yıla kadar süre, bedelde yüzde 80’e kadar indirim, ön izin sonrası 30 yıla kadar süre, bedelde ilk üç yıl yüzde 70 indirim imkanı veriliyor.

DİĞER TAŞINMAZ SATIŞLARI

Milli Emlak Genel Müdürlüğü, yatırımlara uygun taşınmazların piyasa rayicine göre satışını sürdürüyor. Hazine taşınmazlarının satışında alıcılara taksitlendirme ve vergiden muaf tutma kolaylıkları sağlanıyor. Hazine taşınmazlarının ihale ile satış işlemlerinde düzenlenen belgelere vergi, resim ve harç alınmıyor. Satış yapılan taşınmaza beş yıl süreyle emlak vergisinden muafiyet tanınıyor. Satışı yapılan taşınmazlara katma değer vergisi muafiyeti, dörtte biri peşin alınan taşınmazın satış bedelinin geriye kalan kısmının azami iki yıl içerisinde ve üçer aylık dönemler itibarıyla sekiz eşit taksitle ödenebiliyor. Hazine’nin özel mülkiyetindeki taşınmazlar, ihaleye çıkarılırken tespit edilen tahmini bedel, taşınmazın bulunduğu yerdeki piyasa alım satım rayici dikkate alınarak tespit ve takdir ediliyor. Geçici teminat miktarı; taşınmazın niteliğine göre idarece ihaleye çıkarılacak taşınmaz için belirlenen tahmini bedelin, yüzde 10’undan aşağı olmamak üzere yüzde 30’una kadar alınabiliyor. Milli Emlak’ın 26 Ekim itibarıyla ihaleye çıkardığı 426 taşınmaz bulunuyor, 6 bin 590 taşınmazı ise satışa hazırlanıyor. Kurumun aynı tarih itibarıyla kiralama ihalesine çıkardığı 43 taşınmaz bulunuyor, 313 taşınmaz ise kiralanmaya hazırlanıyor. Bilindiği üzere Hazine arazilerinin kiralama işlemlerinde yatırımcılara sabit tesis yapılmadan 10 yıla kadar kiralama süresi, KDV’siz ödeme, kullanıcılarına tarım arazilerinin doğrudan kiralanması, ağaçlandırma amaçlı kiralamalarda ilk beş yıl yüzde 50 indirim fırsatları sunuluyor.

YATIRIM YERİ TEŞVİKİ

Hazine’ye ait taşınmazlar, tarımsal, hayvancılık, eğitim, turizm ve diğer yatırımlar çerçevesinde yatırımcılara sunuluyor. Yatırım yeri tahsisi teşvikinden, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca verilmiş yatırım teşvik belgesi sahibi olan veya yatırımın karakteristik değerlerini içerecek şekilde yatırım yeri tahsis edileceğine ilişkin yazı verilmiş olan gerçek ve tüzel kişiler yararlanabiliyor. Bu çerçevede teşvik belgeli yatırımlarda Hazine taşınmazları 49 yıl süre, bedelsiz ön izin, hasılattan pay alınmaması, emlak vergi değeri üzerinden hesaplanacak yıllık bedel, ilk üç yıl yüzde 70 indirim, bir dilekçe ile başvuru, doğrudan satın alma fırsatlarıyla ihale ediliyor. Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 26 Ekim itibarıyla yatırım teşvik çerçevesinde 49 taşınmaz başvuruya açılırken, 252 taşınmaz yatırım teşvike hazırlanıyor.

Milli Emlak Genel Müdürlüğü, “Tekli Eğitime Geçiş” uygulaması ile arsa (Hazine taşınmazları) karşılığında okul yapımını destekliyor. Bu çerçevede okul ihaleleri işlemlerinde KDV’siz Hazine taşmmazı edinimi, banka teminat mektubu ile hemen teslim, harçsız tapu fırsatı veriliyor. 26 Ekim itibarıyla tekli eğitime geçişle ilgili olarak Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde Elazığ Merkez’de yer alan bir Hazine arazisinin ilanı bulunuyor.

Nihat ÇELİK / Türkiye Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği Genel Başkanı
“Üreticiye öncelik verilmeli”

Yetiştiriciler olarak Hazine arazilerinin tarıma ve üretime açılmasını destekliyoruz. Bu uygulamayı verimli tarım arazilerinin atıl kalmaması, ülke ekonomisine katma değer yaratması noktasında önemsiyoruz.

Hazine arazilerinin kiralanması ve satışında üreticiye öncelik verilmesi, bu arazilerin amacına uygun kullanılmasının sağlanması, üreticiden alınacak ecrimisil ücretlerinin daha da düşürülmesi gerektiğini düşünüyorum. Tarımsal amaçlı Hazine arazilerinde başka amaçla faaliyet yürütülmesi mümkün değil. Ancak birileri ‘elimin altında bulunsun, yatırım olsun’ diye alıyor. Arazilerde üretim yapılmıyor. Bu uygulamaların da artık sona ermesini istiyoruz. Bu arazilerin işlenmesi, değirmenin suyunun akması lazım. Üretmemiz lazım.

Yoksa kaynaklar kurur. Hazine arazileri uygun şekilde değerlendirilmeli, tarım arazileri başka amaçlarla kullanılmamalı.

Dr. Mehmet Fethi GÜVEN / TZOB Teknik Hizmetler Kurulu Başkan Vekili
“Araziler iyi değerlendirilmeli”

Türkiye’de tarım işletmelerinin yüzde 90‘dan fazlası verimli ancak işletmecilik yapılamayacak kadar küçük ve parçalı. Arazilerin daha fazla bölünmesinin önüne geçilmeli, toplulaştırma çalışmaları tamamlanmalı.

Ülkemizde 14.3 milyon hektar olan toplulaştırma yapılabilecek alanın 6.1 milyon hektarı toplulaştırılmıştır. Kalan 8.2 milyon hektar alandaki toplulaştırma çalışmaları hızlı tamamlanmalı. Çiftçi Kayıt Sistemine [ÇKS] kayıt yaptırılamayan veya yaptırılmayan arazi alanı 8.57 milyon hektar. Bu arazilerin yüzde 30’unu ecrimisil arazileri oluşturuyor. Hazine arazilerinde ecrimisil ödeyerek tarımsal üretim yaptığı halde desteklerden yararlanamayan yüzbinlerce çiftçinin yıllardır bekleyen ve yılan hikâyesine dönen sorunu TZOB’un girişimleriyle çözüldü. Yapılan düzenlemeyle, Hazine’ye ait arazilerini ecrimisil ödeyerek tarımsal amaçla geriye dönük en az üç yıl kullandığı, 31 Aralık 2017 tarihinden önce tespit edilen çiftçilerimiz, bu imkanlardan yararlanabilecekler.

Bülent AYMEN / Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
“Birçok aileye iş imkanı sağlıyor”

Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretiminin desteklenmesi bizim için çok önemli. Tıbbı ve aromatik bitkilerin dünya pazarında her geçen gün önemi artıyor. Türkiye’de de bu alanda büyük bir kaynak var. Ancak biz bu kaynağı doğru biçimde bugüne kadar kullanamadık, yeterli desteği de alamadık.

Şu anda Türkiye’nin 70-75 milyon dolar civarında ihracatta orman tali ürün diye tabir ettiğimiz, tıbbi ve aromatik bitki ihracatı var. Bu ihracat düzeyi, Türkiye’nin sahip olduğu kaynaklara göre yetersiz. Yeteri kadar destek olmadığı için biz hala eski usullerle üretim ve ihracat yapmaya çalışıyoruz. Şu anda dünya organik üretime yöneliyor. Türkiye’de de organik üretim yapılan yerler var. Bu ürünlerin fiyatları epey pahalı. Dünya pazarında büyük talep gören, Türkiye’de yetişen bazı ürünler var. Bu konuda ilgili bakanlıklarla ortak çalışma yapılması gerekiyor. Yıllardır bunun mücadelesini veriyorum. Ara ara teşvikler çıkıyor ve yeteri kadar kullanılmıyor. Hazine arazilerinin bu tür üretimlere açılması, tetikleyici unsur olur. Bu ürünlerin yetişmesinin ve ihracat pazarının önü açılır. Türkiye’nin tıbbi ve aromatik bitkilerde, hızlı bir şekilde artırılacak potansiyel var. İtikleyici güç lazım. Bu ürünlerin bir kısmı bilinmediği için çiftçi tarafından zehirleniyor ya da yerinde çürüyor. Değerlendirilmiyor.

Bu ürünlerle ilgili çalışmalar yapılması gerekiyor. Bu konuda köylüden başlamak üzere bilinçlenme kampanyaları başlatılması lazım. Bunlar istihdam artırıcı üretimler. Birçok aileye iş imkan sağlıyor. Bu ürünlerin üretimi dünyada nasıl yapılıyorsa, Türkiye’de bunun sistemli bir şekilde yapılması, belli standartlarda üretilmesi lazım.

Özden GÜNGÖR / TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı
“Tarıma katkı yapacak her girişim desteklenmelidir”

Tarımsal üretime katkı yapacak her türlü girişim önemlidir, desteklenmelidir. Buradaki temel ölçüt desteğin şeffaf ve herkese eşit şekilde uygulanması olmalıdır. Siyasi, ekonomik veya başka aidiyetler göz önüne alınarak yapılacak bir uygulamadan kaçınılmalı, kamu yararı ve kamu çıkarının korunması esas alınmalıdır. Hâzineye ait tarım arazileri hak sahiplerinin talepleri dikkate alınmak suretiyle on yıla kadar doğrudan kiralanması, ayrıca Hazine’ye ait tarım arazilerinin talep edilmesi halinde kiracılarına doğrudan satılmasını, geniş bir perspektiften değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum. Bakanlık tarafından yapılacak bu uygulamayı destekliyorum. Ancak Türkiye’nin tarım yapılabilen toprakları Arazi Kullanım Yetenek Sınıflandırmasına göre sınıflandırdığında birinci sınıf arazi miktarı 4.8 milyon hektar, ikinci sınıf arazi miktarı 5.9 milyon hektar, üçüncü sınıf arazi 6.2 milyon hektar ve dördüncü sınıf arazi miktarı ise 4.6 milyon hektardır. Bakanlık tarafından vatandaşa kiralanacak Hazine arazileri hangi sınıfa aittir? Çiftçi kendisine ait tapulu birinci ve ikinci sınıf tarım arazilerini ekmekten neden vazgeçti? Bu araziler kimlere kiraya verilecek veya satılacak?

Tarım topraklarımız son 16 yılda neden 26.5 milyon hektardan 23.2 milyon hektara, mera alanlarımız 16.5 milyon hektardan 10.5 milyon hektara düştü? Bu yerler amacı dışına çıkarılmadı mı? ZMO olarak bizler bu topraklarımızı korumak adına son beş yılda 150’ye yakın dava açtık. Bunların iyice değerlendirilmesi gerekir. Türkiye’de yerli üretimin artırılmasının yolu üreticiyi desteklemekten geçer. Kırsal nüfus oranı 2007’de yüzde 29.52 iken 2017’de yüzde 7.49’a kadar düştü. Toplam istihdam içerisinde tarım sektörünün payı ise 2002’de yüzde 35.4 iken 2017’de yüzde 19.3 oldu. 2007 ve 2017 yıllarında ÇKS’de kayıtlı çiftçi sayısı yüzde 18 oranında azaldı. Destek ve teşvikler artırılarak doğru tarım politikaları uygulanırsa kırsal nüfusun kentlere göçü önlenerek, üretim artırılabilir.

Gökhan KARDEŞ / Başkardeşler Tarım Ortağı
“Kullanım amacına iyi bakılmalı”

Hükümet, Hazine arazilerini üretime açarak, orta vadede ekonomiye hayat gücü vermeye, kazanç sağlamaya çalışıyor. Yapılan iş özünde doğru. Hazine arazilerinin tarıma ve ekonomiye kazandırılması önemli. Ama bu taşınmazların nerelere gideceği, hangi amaçlarla kullanılacağına çok iyi bakılmalı. Özellikle çok iyi konumdaki yerlerin rant amaçlı alınması önlenmeli. Bugün tarım arazisi olarak alınıp, yarın ranta açılabilir. Ağaçlandırma çalışmaları yapılması, atıl durumda bulunan arazilerin üretime kazandırılması çok güzel.

Hüseyin DEMİRTAŞ / Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı
“Küçük üreticilerin gücü yok”

Tarımsal amaçlı Hazine arazilerinin üreticiye kiralanması, kırsaldan kente göçü önleme noktasında cazip görünüyor. Ancak vatandaşın kırsalda kalması, üretim yapması için üretimin desteklenmesi, doğru tarım politikalarının devreye sokulması lazım. Bugün mazotundan gübresine, tarım ilaçlarından hayvansal yemine tarım sektöründe girdiler pahalı, bu durum üretim maliyetlerini yükseltiyor. Çiftçi kar etmeyince üretimden vazgeçiyor. Bugün 4 milyon hektar alan ekilemiyor. Hazine arazilerini kiralayacak çiftçinin elinde ne parası var, ne de tarımsal üretim yapabilecek gücü. Hazine arazilerinin üreticiye kiralanması, 10 yılın sonunda satın alma hakkı verilmesi kulağa hoş geliyor. Ancak küçük üreticilerin bu alanları kiralama ve satın alma gücü yok.

Bu arazilerin deniz kenarında, turizme yakın yerlerine büyükler ilgi duyacak. Bu da tarımda tekelleşmeyi getiriyor.