Devlet katkısı mevzuatı ve fonlar değişti

UZUN süredir BES mevzuatında değişiklikler üzerinde çalışılıyor, ilk değişiklik devlet katkısı mevzuatından geldi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle birlikte Hazine Müsteşarlığının bakanlığa dönüşmesi, mevzuatta yer alan ifadelerde değişiklik zorunluluğu doğurdu. Yeni yönetmelikte, Hazine Müsteşarlığı veya müsteşarlık olan ifadeler, Hazine ve Maliye Bakanlığı veya bakan olarak değiştirildi. Yönetmeliğin uygulama sorumluluğu bakanlığa verildi. Bunun dışında SPK kararı ile gönüllü BES tarafında ve OKS tarafında yer alan standart fonların ismi farklılaştırıldı. Devlet katkısı fonları, standart fonlar, OKS standart fonları ve başlangıç fonlarının yatırım yapabilecekleri varlıklarda değişikliğe gidildi. Yapılan değişiklikleri, aşağıdaki başlıklar altında incelemek mümkün.

ÇALIŞANLAR İÇİN SERTİFİKA

Gönüllü BES tarafında katılımcılar sisteme girerken kendileri bir sözleşme imzalıyor. OKS tarafında işveren de çalışanlar adına bir grup sözleşmesi imzalıyor. Çalışanlar da bu sözleşmeyle sisteme girmiş oluyor. Düzenleme ile çalışanların OKS ile bağını sağlayan resmi evraklar, sertifika olarak adlandırılıyor.

BAŞLANGIÇ DEVLET KATKISI

Başlangıç devlet katkısı konusunda eski ve yeni düzenleme arasındaki en önemli fark bin TL’lik başlangıç devlet katkısı miktarının yönetmelikten çıkarılması olmuş. Ancak halen kanunda bin TL matbu rakam olarak yer alıyor.

SİSTEMDEN CAYAN ÇALIŞANLAR

Diğer taraftan daha önce OKS ile sisteme dahil olan, ancak cayma hakkını kullanarak sistemden çıkan çalışanlar bir daha bin TL’lik başlangıç devlet katkısını hak edemiyordu. Yeni düzenlemede, cayma hakkını kullanarak sistemden ayrılan çalışanlar, eğer kendileri için başlangıç devlet katkısı hiç hesaplanmamış ise, sisteme tekrar dahil olduklarında bu katkıyı hak edebilecekler. Yani çalışanlara başlangıç devlet katkısına hak kazanabilmeleri için bir fırsat daha veriliyor. Ancak daha önce hesaplarına başlangıç devlet katkısı kaydedilmiş olan çalışanlar, sisteme tekrar girseler bile, bir daha bu katkıya hak kazanamayacaklar.

EK DEVLET KATKISI

Ek devlet katkısı, OKS yoluyla sisteme dahil olan çalışanların, emekli olurken kullanabilecekleri bir hak. Sistemde 10 yıl kalma ve 56 yaşını doldurma şartlarım tamamlayan çalışanlar, birikimlerini en az 10 yıllık ‘Yıllık Gelir Sigortası’na aktardıklarında yüzde 5 ek devlet katkısına hak kazanıyorlar. Yeni düzenleme ile ek devlet katkısına hak kazanılabilecek birikim tutarı, o dönemdeki geçerli brüt asgari ücret ile sistemde geçirilen ay sayısının çarpılmasıyla bulunacak tutarı aşamaz, deniliyor. Diyelim ki sistemde 10 yılım yani 120 ayı tamamlamış bir çalışan, bugün geçerli olan 2 bin 029 TL brüt asgari ücret üzerinden ancak 243 bin 480 TL’lik birikimi için yüzde 5 ek devlet katkısına hak kazanabilir. Bunun üstündeki tutarlar için ek devlet katkısı alamaz.

STANDART FONLAR AYRIŞTIRILDI

Daha önce özellikleri farklı olmakla birlikte gönüllü BES tarafında ve OKS tarafında yer alan standart fonlar aynı adla anılıyordu. SPK kararı ile gönüllü BES’te Standart Fon olarak anılan fonlar, OKS tarafında OKS Standart Fon olarak isimlendirilmiş. Böylece fon türleri bazmda yapılan karşılaştırmalarda oluşan karmaşanın önüne geçilmiş.

FONLARA VDMK ALINMASI

Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler (VDMK) bizim sistemimizde daha önce denenmişti. Şimdi yeniden ihracına başlanacak olan bu menkul kıymetlerin, devlet katkısı fonları, başlangıç fonları, standart fonlar ve OKS standart fonların portföylerine alınabilmesi için hem yeni yönetmelikte düzenleme yapılmış hem de SPK kararı alınmış. Tabii burada şunu hatırlamakta fayda var. Bu fonların portföylerinde daha önceden yatırım yapılmış menkul kıymetler mevcut. Bu menkul kıymetler elden çıkarıldıkça ve itfa oldukça yerine VDMK alınabilecek.

DEVLET KATKISI HESAPLARI

Yeni yönetmelikte OKS’ye dahil edilen çalışanlar adına açılacak hesaplar ayrı ayrı tanımlanarak, devlet katkılarının hesaplanma ve takip edilme şekli tanımlanmış. Bilindiği gibi çalışanların devlet katkıları taahhüt hesaplarında takip ediliyor ve aylık TÜFE oranları dikkate alınarak yılda bir kez değerlemeye tabi tutuluyor. Taahhüt edilen devlet katkısı tutarları çalışanın taahhüt hesabında, taahhüt edilen tutarların hak kazanma oranlarına göre nakden ödenecek kısımları ise çalışanın nakit hesabında takip edilecek. Nakit hesabındaki tutarların karşılığında, devletin sisteme aktardığı para, çalışan adına devlet katkısı fonu almak için kullanılacak.

YÜZDE 40 KURALI KALKTI

Bilindiği gibi BES fonlarının kurucusu BES şirketleri. BES şirketleri kurdukları fonların portföy yönetimi işini, ana uğraşısı bu olan portföy yönetim şirketlerine (PYŞ) veriyor. Geçen yıl uygulanmaya başlanan yüzde 40 kuralı ile BES şirketlerinin kurduğu fonların toplam portföyünün, en fazla yüzde 40’ını tek bir PYŞ’nin yönetmesine izin veriliyordu. BES şirketleri fonlarının yönetimi işini en az üç PYŞ’ne paylaştırmıştı. Böylece PYŞ’ler arasındaki rekabet ile fonların daha iyi getiri sağlaması hedefleniyordu. Ancak yeni düzenleme ile bu kural kaldırıldı.

Basma yansıdığına göre Ziraat, Halk ve Vakıf Portföy Yönetim Şirketleri (PYŞ) tek çatı altında birleştirilecek. Böylece toplam emeklilik fonu büyüklüğünün, yaklaşık yüzde 20Tik kısmını yönetecek tek bir şirket ortaya çıkacak. Henüz birleşme işleminin hangi kurumun çatısı altında gerçekleşeceği, yönetim ve ortaklık yapısının nasıl şekilleneceği netlik kazanmadı.

ZEYNEP CANDAN AKTAŞ