Romanya Türk şirketlerinin ihracat üssü oldu

Romanya, Türk şirketleri için ‘bölgesel üs’ konumuna geldi. Bu ülkede üretim yapan şirketler Avrupa Birliği pazarına kotasız ihracat şansı yakalıyor. Romanya’daki Türk şirketlerinin sayısı 18 bini buluyor. Pek çok şirket de Romanya’daki fırsatları takip ediyor.

Soğuk savaş döneminde ‘Demir Perde’ olarak anılan ve 30 yıl kadar önce SSCB’nin dağılmasıyla kapitalist ekonomiye geçiş yapan Doğu Avrupa ülkeleri, aradan geçen süre zarfında Kıta Avrupası’nın cazip üretim merkezi haline geldi.

Doğu Avrupa’nın gözde ekonomisi Romanya ise 2007 yılında Avrupa .Birliği (AB) üyesi olmasıyla birlikte ^başlattığı sanayi hamlesiyle bölge-‘nin merkez üssü oldu. Her geçen yıl giderek daha fazla dünyaya açılan Türk şirketleri de Romanya’daki üretim ve ihracat fırsatlarını kaçırmadı. Son yıllarda istikrarlı biçimde Romanya’ya yatırım yapan Türk şirketleri, gıdadan beyaz eşyaya, otomotivden perakendeye kadar pek çok sektörde ülkenin en büyük üreticileri arasında yer alıyor. Romanya’nın hem gelişmiş AB pazarlarına hem de Rusya’dan Orta Asya ülkelerine kadar geniş bir pazara hitap etmesi, nitelikli ve ucuz işgücü ve AB ile uyumlu yatırımcı dostu mevzuatı yeni dönemde de Romanya’ya olan yatırımcı ilgisinin süreceğini gösteriyor.

18 BİN TÜRK ŞİRKETİ VAR

Romanya’nın Türkiye ile ticaret hacmi 2018 yılı verilerine göre yaklaşık 5,5 milyar dolar. Romanya’daki Türk yatırımları üçüncü ülkeler üzerinden gelenlerle beraber 6 milyar doları aşıyor. Bu ülkede faaliyet gösteren Türkiye merkezli şirket sayısı 15 bini buluyor.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Romanya İş Konseyi Başkanı Ömer Süsli, Romanya’nın 28 AB üyesi ülke içerisinde Türkiye’ye ve Türk şirketlerine en pozitif bakan ülke olduğunu söylüyor. Süsli, Türkiye’nin Romanya’nın hem NATO’ya hem de AB’ye girişinde büyük destek verdiğini ve bu desteğin gerek Romanya devleti gerekse Romanya halkı tarafından unutulmadığını vurguluyor.

Ömer Süsli, Romanya’da 15 bin Türkiye merkezli şirketin yanında 3 bin de Romanya vatandaşlığına geçmiş Türklerin şirketi olduğunu söylüyor. Böylece Romanya’da toplamda 18 bin Türk şirketi bulunuyor. Süsli, Romanya’da yaşayan Türk kökenlilerinin neredeyse tamamının iş dünyasında faaliyet gösterdiğini kaydediyor. Ömer Süsli, “Yani Almanya, Fransa gibi buraya çalışmaya gelmiş göçmenlerden değil, şirket kurup istihdam sağlayan iş insanlarından oluşan bir nüfusumuz var” diyor.

DEİK, Romanya Ticaret ve Sanayi Odası (CCIR) ve Türk Romen İşadamları Derneği (TİAD) işbirliğiyle Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve beraberindeki heyet, şubat başında Romanya’nın başkenti Bükreş’e resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret kapsamında Roman-ya-Türkiye iş Forumu da yapıldı. Yeni dönemde karşılıklı iş fırsatlarının geliştirilmesi planlanıyor.

GAYRİMENKUL FIRSATI

Ömer Süsli, Romanya’da son dönemde sanayi sektörleri haricinde AVM ve ofis yatırımlarının da cazip hale geldiğine işaret ediyor. Bu tür yatırımların bölgesine göre 7-12 yıl arasında bir geri dönüşüm sağladığını da kaydediyor. Türkiye ile Romanya arasında imzalanan Mal Varlığı Garantisi Anlaşması ile tüm gayrimenkul yatırımlarına devlet garantisi var. Süsli, “Yeni dönemde Türk yatırımcıların Romanya’daki gayrimenkul yatırımlarına hız vereceğini düşünüyorum” diye konuşuyor.

Romanya’nın gelişen sanayisi ülkeyi özellikle otomotiv sanayi alanında ‘bölgesel üs’ haline getirmiş durumda. Ülke şu anda Renault ve Ford’un AB pazarı için üretim yaptığı en büyük tesislere sahip. Romanya pazarı Türk otomotiv sektörünün ise en fazla ihracat yaptığı 11’inci ülke konumunda. Öte yandan son yıllarda Romanya’da doğrudan yatırım yapan ve üretime geçen Türkiye merkezli otomotiv tedarik sanayi şirketlerinin sayısı da hızla arıyor. Bugün itibariyle Orhan Holding, Kar Plastik, Beyçelik ve Martur gibi şirketler Romanya’da küresel otomotiv devlerine yönelik üretim yapıyor. Romanya makamları çok daha fazla Türk otomotiv tedarik sanayi şirketini ülkeye getirmek istiyor.

Romanya, 550 milyonluk nüfusa ürünlerini kotasız bir şekilde satabiliyor. Ömer Süsli, “Bu nedenle başta otomotiv şirketlerimiz olmak üzere, tekstil, gıda, makine gibi alanlarda çok önemli fırsatlar Türk şirketlerini bekliyor” şeklinde konuşuyor.

YAKINDAN TAKİP EDİLİYOR

Romanya’nın önemli cazibelerinden biri de petrol ve doğal gaz üreticisi olması. Aslında ülkede doğal gaz üretimi yıllar içinde azaldı ve başta Rusya’dan olmak üzere doğal gaz ithalatı toplam tüketimin yüzde 30’luk kısmına ulaştı. Ancak son 25 yılda üretimde yaşanan azalmaya rağmen hala Merkezi ve Doğu Avrupa’nın en büyük petrol üreticisi konumunda bulunuyor.

Romanya pek çok Türk şirketi tarafından da yakından izleniyor. Mesela Alarko Holding Genel Koordinatörü Ayhan Yavrucu, Romanya’yı yakından takip ettiklerini söylüyor. Yavrucu, “Çünkü Romanya AB’den önemli mali kaynaklar alacak. Bu mali destekler ülkede büyük projelerin oluşmasına imkan yaratacak” diye konuşuyor.

BARAN ÇELİK OTOMOTİV İHRACATÇILARI BİRLİĞİ BAIKANI
“Otomotiv ihracatı rekor kıracak”

“Romanya otomotiv endüstrisinde en fazla ihracat yapılan ülkeler arasında yer alıyor ve otomotiv ihracatımızda önemi giderek artıyor.

Son beş yılda Romanya’ya yönelik otomotiv ihracatımız iki kat arttı ve 2018 yılında 893 milyon dolar olarak gerçekleşti. Romanya’ya yönelik otomotiv ihracatımızda tedarik endüstrisi 587 milyon dolar ile ilk sırada yer alıyor. 2019 yılının ilk iki ayında da yüksek oranlı artışlar yaşandı. Romanya’ya yönelik ihracatın 2019 yılında ilk kez 1 milyar dolara ulaşması beklenebilir.”

ROMANYA’DAKİ TÜRK YATIRIMLARI

Bera Holding: Kombassan’ın 2000 yılında bünyesine kattığı Rulmenti, 2 bin 500 çalışanıyla ürünlerinin yüzde 95’ini 81 ülkeye ihraç ediyor.

Beyçelik Holding: Bölgenin otomotiv merkezi Piteşti’de, presli ve kaynaklı sac parça ve komponent üretimi yapan bir tesisin çoğunluk hissesini satın aldı.

Dosso Dosso Holding: Salça ve ketçap fabrikası ile Avusturya, Polonya, Rusya, Macaristan ve Ukrayna’ya ihracat yapıyor.

Ekol Lojistik: 2013’te Romanya’dan Almanya taşımalarına başladı. Bükreş ve Timisoara’da tesisleri, 350’den fazla çalışanı ve 227 adet aracı var.

Fiba Holding: 2000’lerin başında başkent Bükreş’te ülkenin ilk alışveriş merkezini açan holdingin Romanya’da 400 milyon Euro’yu aşan yatırımı bulunuyor.

Haksan: Otomotive yönelik kauçuk parça üretmek için Romanya’ya yatırım yapıyor. Ülkede üretimi olan Honda’ya yönelik çalışacak.

Kar Plastik: Romanya Kar Plastik SRL fabrikası 2010’da kuruldu. Avrupa’da üretim yapan dev otomotiv fabrikalarına yönelik faaliyet gösteriyor.

Kastamonu Entegre: Reghin Bölgesi’nde kurduğu yonga levha tesisi, ülkedeki ikinci fabrikası oldu. İhracat odaklı ve yaklaşık 800 kişiyi istihdam ediyor.

Koç Holding: Arctic markasıyla Dambotiva kentinde 105 milyon Euro yatırımla çamaşır makinesi fabrikası kuracak.

Martur Sünger: 2015’ten beri Catanele/Oarja’da koltuk üretim
ve Koltuk tesisi var. Renault – Dacia araç modelleri için üretim yapıyor.

Orhan Holding: Nobel Automotive şirketiyle Campulung bölgesinde akışkan transfer sistemleri üretimi yapan bir tesisi var.

Tosmur Holding: 2019’da faaliyete geçecek üretim tesisi ile glikoz, früktoz şurupları, mısır nişastası gibi gıdanın yan alanlarına yönelik ürünler üretecek.

Trakya Cam: Bağlı ortaklığı Glass Corp’un 55 milyon Euro yatırımla kurduğu otomotiv camları fabrikasının açılışını 2014 yılında yaptı.

Yıldız Entegr:e Maglaj kentinde toplam 510 bin metrekare alanda selüloz, kağıt, mukavva ve kutu üretimi yapıyor.

Yıldız Holding: 23 milyon dolarlık yatırımla hayata geçirilen Ülker Romanya fabrikası, AB üyeliği öncesi yapılan ilk büyük yatırımlardan biri oldu.

ARAM EKİN DURAN