Milli Uçan Araba Cezeri
İSTANBUL’DA 17-22 Eylül’de düzenlenen ve toplam ziyaretçi sayısının 500 bine ulaşması beklenen Teknofest’in yıldızı, Baykar Grup’un şemsiyesi altında kurulan Cezeri Robot şirketinin geliştirdiği ilk milli uçan araba Cezeri oldu. Baykar Teknik Müdürü ve Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı Mütevelli Heyeti Başkam Selçuk Bayraktar’ın özel çabası ve Baykar Grup’un savunma sanayindeki deneyimini aktârarak yaklaşık 50 kişilik bir ekiple geliştirdiği Cezeri, festival ziyaretçilerin en çok merak ettiği araç oldu.
Bir anne, 7-8 yaşlarındaki kızının fotoğrafını çekerken dile getirdiği, “Geç kızım, önünde poz ver. Türkiye’den bir şey çıkmaz diyenlere gösterelim” sözleri, Türk halkının Cezeri’ye olan ilgisini gösteriyordu… Bu nedenle bu yılki Teknofest etkinliğinde en çok yorulanlardan biri, ilk kez kamuoyuna sunulan Cezeri Robot’un proje yöneticisi Ozan Yağcı oldu. Elektrikli uçan araba Cezeri’nin yanında halkın sorularını cevaplayan Yağcı, “Uluslararası Dikey Uçuş Topluluğu üyeleri prototipimizi merak ediyor. Nasıl bir araç olduğunu öğrenmek istiyor” sözleriyle heyecanını dört gün boyunca festival ziyaretçileriyle paylaştı.
13’üncü yüzyıl mucidi, sibernetiğin kurucusu Cezeri’den ismini alan bu elektrikli uçan otomobil aralarında Boeing, Bell, Rolls-Royce gibi dev hava-kara taşımacılığı firmalarının, Uber gibi ride-sharing’in önde gelen isimlerinin ve temelinde bir ÎHA teknolojisi olması nedeniyle Amazon gibi kargo şirketlerinin bulunduğu bir dizi projeye dahil oldu. Yarış büyük. Report Consultant tarafından 2026’da 90 milyar dolar olacağı öngörüsünde bulunulan uçan otomobil pazarının, yakın geleceğin en büyük yatırımlarından biri olması bekleniyor. Son olarak 14 Eylül’de Almanya’nın Volocopter markası projesini tamamladı ve uçuş testini başarıyla gerçekleştirdi. Peki, Türkiye bu yarışın neresinde?
BATARYA ÖNEMLİ
Yağcı, Türkiye’nin uçuş testlerine çok yakın olduğunu, Teknofest’ten sonra uçuş testlerine konsantre olacaklarını belirterek, “Trendi takip eden değil, belirleyen durumdayız. Bizim bir süredir havacılıkla ilgili ciddi deneyimimiz oluştu. Bayraktar TB2 insansız hava aracımız 150 bin saat civarı uçuş yaptı. Hem yazılım, hem de donanım anlamında oldukça gelişmiş teknolojilerimiz var. Havacılıkta şöyle bir kural vardır: Bir hava aracına güvenilir demek için 30 bin saat uçmuş olması gerek. Pek çok uluslararası marka sadece saat mertebesinde uçuş yaptı. Biz binlerce saat yaptık. Bu nedenle kendini ispat etmiş uçuş algoritmaları kullanıyoruz. Bu aracın kritik birleşenleri, tüm uçuş kontrol sistemi, sensör, yapısal sistemi bize ait” diyor.
ABD ve Avrupa’da çoğu elektrikli, bazılarıyla hibrit ve hatta hidrojen yakıtla çalışan projelerini hatırlattığımda Yağcı şunu söylüyor: “İnsan taşımak istiyorsanız araç hibrit veya elektrikli olmak zorunda. Hibrit daha uzun süre havada kalıyor ama bir karbon salımı var. Sonuçta herkes elektriğe dönmek zorunda ama şu bir gerçek ki batarya teknolojisinde çok ciddi bir sıçrama yapılması gerek.”
SİVİL HAVACILIK KURALLARI
Yük taşımada belirleyici olan batarya teknolojisinin yanı sıra, sivil toplum taşımasıyla ilgili düzenlemelerin öncelikli olduğuna işaret eden Yağcı, bunun zor bir iş olduğuna değiniyor: “Bu araçlardan onlarca-sının havada uçmasından önce her şeyin çok nizami bir şekilde tanımlanması gerek. Düşünülmesi gereken çok fazla ayrıntı var. Çok zor bir iş. Bu işin uluslararası bir standardı da yok.
Çünkü herkes yeni. Havacılık sektöründeki boşlukların kapatüması zaman alacak. ABD ve Avrupa da bu konu üzerine yeni çalışıyor. Biz uçuş testlerine başlarken, diğer yandan da bu sivil havacılık kuralları üzerinde çalışacağız.” Bir sonraki aşamada hava araçlarına daha üstün havacılık sistemlerini entegre etmek istediklerini belirten Yağcı, hava aracının etrafında olup bitenleri üç boyutlu biçimde görüntülenmesini sağlayan, kısaca radarm lazer sistemleriyle çalışması olarak tanımlayabileceğimiz LIDAR sensör teknolojisini kullanacaklarını belirtiyor. Bu teknoloji, tıpkı otonom araçlarda olduğu gibi hava aracının önündeki engelleri algılayıp kaçınmasını sağlıyor.
