Salgınla mücadelede alınan önlemler

VİRÜSLE mücadele için yeni düzenleme geliyor. istihdamı korumaya yönelik tedbirlerin de alındığı kanun teklifi taslağına göre işten çıkarmalar üç ay boyunca yasaklanacak. Cumhurbaşkanı bu yasağı altı aya kadar uzatabilecek. işveren isterse çalışanı ücretsiz izne çıkarabilecek. Ücretsiz izne ayrılan işçilere, işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanamayanlara işsizlik Sigortası Fonu’ndan her gün için 39.24 TL nakdi ücret desteği verilecek. Taslakla, Kamu ihale Kanunu’nun istisnalar kapsamına doğal afetler, kanuni grev, genel salgın hastalık, kısmi veya genel seferberlik gibi mücbir sebep halleri de eklenecek. Salgın hastalıkları da içeren mücbir sebep durumlarında acil ihtiyaç kapsamındaki mal, hizmet ve yapım işlerine ilişkin tedarikler hızlıca gerçekleştirilebilecek.

GEÇİCİ İSTİHDAM GÜVENCESİ

Üzerinde çalışmaların sürdüğü, koronavirüs salgınıyla mücadeleye yönelik önemli düzenlemeler içeren 62 maddelik torba kanun teklifi taslağına göre çalışanlara geçici istihdam güvencesi getiriliyor. Taslak metnine göre, bu Kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, Covid-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle işveren tarafından feshedilemeyecek. işçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulu’nca saptandığı durumlar istisna olacak. Fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilecek. Bu madde kapsamında belirlenen fesih yasağı süresini altı aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Ücretsiz izne çıkarılana, 15 Mart öncesinde işten çıkarılıp işsizlik ödeneğinden yararlanamayanlara “nakdi ücret desteği” geliyor. Taslağa göre ücretsiz izne ayrılan işçilere ve 15 Mart 2020 tarihinden sonra işten çıkarümış olup, Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, belirlenen fesih yasağı süresince Fon’dan her gün için 39.24 TL nakdi ücret desteği verilecek. Ücretsiz izne ayrılarak ücret desteğinden yararlanan işçinin işveren tarafından fiilen çalıştırılmaya devam ettiğinin tespiti halinde idari para cezaları dört katı olarak uygulanacak. Bu madde kapsamında verilecek nakdi ücret desteğinden yararlanma süresini altı ay süreyle uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak geçen hafta yayınladığı video mesajla, ücretsiz izne çıkarılan vatandaşlara maaş desteği müjdesini vermişti. Birinci önceliğin vatandaşların işini kaybetmemesi olduğunu vurgulayan Albayrak, vatandaşların gelirlerini güvence altına almak, kayıplarım telafi etmek için canla başla çalıştıklarını kaydetti. 2.3 milyon dar gelirli aileye daha biner TL yardım yapılacağını belirten Albayrak, toplamda 4.4 milyon aileye nakdi yardım sağlanmış olacağını ifade etti.

“MÜCBİR SEBEP” HAKKI

Taslakla Devlet ihale Kanunu’na “mücbir sebepler” başlığıyla geçici madde eklendi. Devlet İhale Kanunu’nda mücbir sebepler sayılarak süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar çr-dâ dâhil olmak üzere Kanunda yer alan durumlara ilişkin mücbir sebep unsurunun hangi durumlarda geçerli olacağı da belirlendi, s Buna göre doğal afetler (yangın, deprem, su baskını vs.), ülkede genel veya kısmi seferberlik ilanı, genel veya kısmi grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması ve benzeri hâller gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde; süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dâhil olmak üzere, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde müşteri veya müteahhidin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve kusurunun olmadığını yetkili merciler tarafından belgelendirmesi zorunlu olacak.

Taslak metnine göre tarihi ve bedii değeri olanlar hariç, Hâzinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiraya verilmesi, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması ve irtifak hakkı tesisi ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi ve kullanma izni verilmesi işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Bu işlerin ihaleleri elektronik ortamda da yapılabilecek.

BELEDİYELERE YÖNELİK TEDBİRLER

Taslakla, Belediye Kanunu’na ek madde eklenerek doğal afet ve salgın hastalık gibi mücbir sebep hallerinde belediye meclisi, encümen veya ihtisas komisyonları toplantıları, bilişim ve teknik altyapısı yeterli olan belediyelerde gerekli tedbirler alınarak sesli, görüntülü ve anlık iletişim teknolojileri vasıtasıyla yapılabilecek. Bu usulle de yapılamayan toplantıları, mücbir sebebin ortadan kalkmasına kadar ertelemeye Çevre ve Şehircilik Bakanı yetkili olacak.

Belediye, doğal afet ve salgın hastalık gibi toplu taşıma hizmetlerinin kesintisiz olarak sürdürülebilirliğine etki edecek olağanüstü durumların gerçekleşmesi halinde, kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan gerçek ve tüzel kişilere, olağanüstü durumlar ve alman tedbirler nedeniyle toplu taşıma hizmetinin aksayan yönlerinin giderilmesi ve kesintisiz olarak yürütülebilmesiyle sınırlı olacak şekilde belediye meclisi kararıyla gelir desteği ödemesi yapabilecek; belirlenen döneme tekabül eden borçlarını (ruhsat, izin, hat kirası vb.) faizsiz olarak erteleyebilecek

ELEKTRİK BORCUNA YAPILANDIRMA

Taslakla, vatandaşların TEDAŞ’a olan geçmiş dönem elektrik tüketiminden kaynaklanan borçlarına ilişkin yapılandırma imkanı sağlanarak tarımsal, ticari ve sınai faaliyetlerin canlandırılması hedefleniyor. Taslak metnine göre TEDAŞ’ın elektrik tüketiminden kaynaklanan alacaklarından vadesi 1 Şubat 2020 tarihi itibarıyla geldiği hâlde bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ödenmemiş ve yapılandırılmamış olanlar için 2021 Eylül sonuna kadar TEDAŞ’a iletilmek üzere dağıtım/perakende satış şirketlerine veya TEDAŞ’a yazılı başvuruda bulunulması halinde bu alacaklar yapılandırılacak. Bu fıkra kapsamında yapılandırılan alacakların ilk taksiti 2021 Ekim ayının son gününe kadar ödenmek üzere ve her yıl ilk taksitin tekabül ettiği ayda toplam üç eşit taksitte ödenecek.

Taslağa göre Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında alınmış mevcut üretim veya otoprodüktör önlisanslarını, lisanslarını ya da lisans başvurularını sonlandırmak isteyen tüzel kişilerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde EPDK’ya başvurmâları hâlinde önlisansları, lisansları veya lisans başvuruları son-landırılarak teminatları iade edilecek. Türkiye Kömür işletmeleri Kurumu’nun Termik Santral Kurulum Şartlı Rodövans ihaleleri neticesinde yapılan ancak bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kurulumu tamamlanmayan sözleşmeler özelleştirme ihaleleri neticesinde yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla devam eden yenilenebilir enerji kaynakları veya yerli kömüre dayalı elektrik üretim tesisi kurulması amacıyla yapılmış devir sözleşmeleri ve elektrik satış anlaşmaları bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden iki ay içerisinde idareye başvurulması halinde feshedilip tasfiye edilecek.

ADRES BİLDİRİMİ E-DEVLET’TEN

Taslağa göre adres bildirimi, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde şahsen veya e-devlet kapısı üzerinden yapılacak.

Taslakla, bankalar ve müşteriler, kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri, faktoring ve finansman şirketleriyle müşteriler arasındaki sözleşmelerin şekli düzenleniyor. Bu kapsamda, sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli olarak ya da Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek diğer yöntemler yoluyla kurulabilmesi öngörülüyor.

Doğal afetler ve yaygın hastalıklar gibi mücbir sebep sayılabilecek durumların ortaya çıkması halinde Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin, teknoloji geliştirme bölgelerinin, bölge sınırlarında yapılması gereken faaliyetlerinin, bölge dışında yapılmasına Cumhurbaşkanı tarafından izin verilebilecek.

Taslakla Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanunu’nun işletme belgeleriyle ilgili maddesinde yer alan “İşletme belgeleri devredilemez” hükmü değiştiriliyor. Taslağa göre işletme belgesi bir işletmeye mahsus olmak üzere tüzel kişilere verilecek, işletme belgesi acente unvanından bağımsız olarak başka bir tüzel kişiliğe devredilebilecek.

SOSYAL MEDYA DÜZENLEMESİ

Taslak metin sosyal medya sağlayıcılarına yönelik düzenlemeleri de içeriyor. Buna göre, Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar, en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirleyecek. Temsilci belirlemeyen sosyal ağın ilk etapta internet trafiği bant genişliği yüzde 50 daraltılacak. Yine temsilci atanmaması halinde daraltma oranı yüzde 95’e çıkarılacak. Sosyal ağ sağlayıcı, içerik şikayetlerine 72 saatte yanıt verecek. Aksi halde 100 bin TL ile 1 milyon TL arasında ceza uygulanacak. Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurtiçi veya dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırmakla yükümlü olacak.

Kâr payı dağıtımına erteleme

Taslakla, ihtiyatlılık politikası gereği olarak, şirket kaynaklarının nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması için düzenlemeye gidiliyor. Taslağa göre, sermaye şirketlerinin, 31 Aralık 2020 tarihine kadar dağıtabilecekleri nakit kâr payı tutarı 2019 net dönem kârının yüzde 25’ini aşamayacak. Genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecek. Genel kurulca 2019 dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödenmemişse veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 net dönem kârının yüzde 25’ini aşan kısma ilişkin ödemeler 31 Aralık 2020’ye kadar ertelenecek.

Esnaf ve sanatkarın yükü hafifletilecek

Taslak metnine göre tarım satış kooperatifleri birliklerinin yeniden yapılandırılan ve yılda bir taksit olmak üzere ödenen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu [DFİF) kaynaklı kredi borçlarının 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021 yılına ertelenecek. 2021 dahil daha sonraki yıllarda ödenecek taksit tutarları da faizsiz olarak birer yıl ötelenecek. Taslakla esnaf ve sanatkarın yükünü hafifletecek düzenlemelere gidilmesi de öngörüldü. Buna göre daha önce en az asgari ücretin onda birinden az olmayacak şekilde alman üye sicil kayıt ücreti, yıllık aidatı asgari ücretin yirmide birinden az olmayacak. Esnaf ve sanatkârların sicile kayıt ve tescil harçlarının tutarı yüzde 50’den yüzde 25’e indirilecek.

Fahiş fiyat ve stokçuluk yasaklanacak

Perakende Ticaret Yasası’na ek hükümler getiren taslakla, üretim ve tedarik zincirinin tüm aşamaları ile nihai tüketiciye yapılan satışlarda, girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi haklı bir gerekçe olmaksızın makul olmayan fiyat artışları yasaklanıyor. Taslağa göre üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi haklı bir gerekçe olmaksızın bir mal veya hizmetin satış fiyatında aşırı artış yapılamayacak. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından fiyat artışı beklentisi veya benzeri sebeplerle mal satışından kaçınılamayacak; piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacak. Taslakla, borçlunun büyük ölçekli işletme olduğu durumlarda, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen hızlı tüketim malları ile birlikte et ve süt ürünleri için de ödeme süresi 30 günü aşmayacak. 30 günlük ödeme sürecinde alıcının küçük ölçekte olması kuralı kaldırılacak.

Yaşlı ve dezavantajlılara bakım aksamayacak

Taslakta, salgın nedeniyle yaşlılar ve dezavantajlı gruplara yönelik bakım ve hizmetlerin aksamaması için düzenlemelere yer verildi. Taslağa göre salgın hastalıklar, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hallerde ve acil durumlarda, gelir ölçütleri dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan yaşlılara bakım hizmet verilebilecek ve bakım ücreti ödemesi yapılacak. Aynı şekilde gelir ölçütleri ve engellilik durumları dikkate alınmadan bakım hizmetlerine ihtiyaç duyanlara bakım hizmeti verilebilecek, bakım ücreti ve sosyal yardım ödemesi yapılabilecek.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA