Gıda İhracatında Artış Var

PANDEMİDE eve kapanan dünyaya daha fazla gıda satan Türkiye’nin ilk dokuz aydaki ihracatı yüzde 10.9 azalsa da haziranda başlayan toparlanma sürüyor. Bu toparlanmaya gıda ihracatı da büyük bir destek veriyor, örneğin Türkiye ihracatının yüzde 5’ini sırtlayan hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar alanında ihracatımız Ocak-Eylül döneminde yüzde 8.5 artarken, yaş meyve-sebze ihracatındaki artış yüzde 25’e yaklaştı. Fındık ve fındık mamüllerindeki 9 aylık ihracat artışı ise yüzde 17.8 oldu. Sektör ihracatı artmasa da gıdanın alt alanlarında fasulyeden kekiğe, zeytinden cevize birçok gıda ürününe talep artışı sürüyor.

HUBUBAT İHRACATI İYİ GİDİYOR

Türkiye gıda alanında en çok hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamüllerini ihraç ediyor. Pandeminin olumsuz etkilerine rağmen Ocak-Eylül döneminde yıllık bazda bu ürünlerde ihracat yüzde 8.4 artarak 5 milyar 244 milyon dolar oldu. Eylül ayında ise geçen yılın aynı ayma göre bu alanda ihracatta yüzde 13.4’lük bir artış var.

Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri; kuru baklagiller, hububat, değirmencilik ürünleri, yağlı tohum ve meyveler, bitkisel yağ, şeker ve şeker mamulleri, kakao, pastacılık ürünlerini kapsıyor. Bu yılın ilk 9 ayında en çok dış satım, ‘pastacılık’ ürünleri olarak adlandırılan makarna, tatlı bisküvi, gofret, bulgur ve diğer pastacılık ürünlerinde yapıldı. Pastacılık sektörünün ihracatı yılın 3 çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12.2 artarak 1 milyar 490 milyon dolara ulaştı.

Ocak-eylül dönemindeki makarna ihracatı ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 23.7 artarak 558.2 milyon doları buldu. Söz konusu dönemde tatlı bisküvi ve gofret ihracatı 501.6 milyon dolar, bulgur ihracatı 96.7 milyon dolar ve diğer pastacılık ürünleri ihracatı 333.8 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Fasulye, nohut, mercimek gibi kuru baklagillerin ihracatı Ocak-Eylül döneminde yüzde 51 artarak 280.1 milyon dolara ulaştı.

“MAKARNAYA İLGİ ARTTI”

Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkam Abdülkadir Külahçıoğlu, dünyada etkili olan Covid-19 sürecinin, uzun raf ömrü, kolay saklanabilmesi, besleyici özelliği ve uygun fiyatı nedeniyle makarnaya olan ilgiyi artırdığını söylüyor. Bu yıl yurt içi talebin yüzde 30 arttığını be-» lirten Külahçıoğlu, ihracattaki talebin de sürdüğünü vurguluyor. Türkiye’deki makarna firmalarının 2 milyon 300 bin ton üretim kapasitesine sahip oluğunu ve eri dünyadaki 160 ülkenin sofralarına ulaştırdıklarını dile getiren Külahçıoğlu şöyle konuşuyor: “Bu yıl mahsul, geçen yıla göre daha iyi ve verimli. Dolayısıyla miktar olarak herhangi bir problemimiz yok. İç tüketimi fazlasıyla karşılayacak kadar stoklar mevcut. Aynı zamanda artan makarnalık buğday ve stoklarla ihracatımızı yine artırabilmemiz mümkün olacak. Sektörümüz, herhangi bir sıkıntı yaşamamak için geçen yıllarda olduğu gibi bu yıl da ihracata yönelik ithalat bağlantılarını gerçekleştirdi. Hazırlıklı bir şekilde sezonu tamamlamayı bekliyoruz. 160 ülkeye ürünlerimizi ulaştırıyoruz.”

“YENİ ALICILAR ARIYORUZ”

Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mustafa Terci, pandemi döneminde en çok tercih edilen ürünlerin bitkisel yağlar, mercimek, nohut, fasulye, bezelye, bulgur, makarna ve un olduğunu belirterek sözlerine başlıyor. Birliklerinin Ocak-Eylül dönemi ihracat rakamlarının da yüzde 37.8’lik artışla yaklaşık 390 milyon dolara çıktığını belirten Terci, son bir yıllık ihracatlarının ise 600 milyon doları aştığını ifade ediyor. Başkan Terci, “Kasım ayında düzenleyeceğimiz sanal gıda fuarı Fource ile yabancı alıcılara ulaşmak istiyoruz. Bu fuarın çok önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum. Fuarla birlikte ihracat rakamlarımızı daha yukarılara taşıyacağımıza inanıyoruz” şeklinde konuşuyor.

ANGOLA VE BENİN’E UN SATTIK

Türkiye’nin bu yıl buğday üretimi geçen yıla göre yüzde 8 artarak 20.5 milyon tona ulaştı. Yetiştirilen buğdayın 16.75 milyon tonu ekmeklik, 3.75 milyon tonu makarnalık olarak kullanıldı. Eylül ayı sonu itibariyle de Türkiye’nin buğday unu ihracatı, 717.8 milyon doları buldu. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Yönetim Kurulu Başkanı Eren Günhan Ulusoy, Covid 19 salgınının yoğun etkisini kaybetmeye başladığı haziran, temmuz ve ağustos aylarında un ihracatının tekrar yükselişe geçtiğini belirterek, “Geçtiğimiz yıla göre bir miktar gerileme olsa da bu yıl yapılan un ihracatı 2 milyon ton seviyesine ulaştı. Bu süreçte en önemli pazarımız olan Irak bu sene de en üst basamakta yer alırken, geçtiğimiz yıla göre düşüş yaşansa da Yemen en çok un ihracatı yaptığımız ikinci pazarımız durumunda. Buna ek olarak, Angola, Venezuela ve Benin 2020 yılında ön plana çıkan pazarlar” değerlendirmesinde bulunuyor.

REKOLTELER BİR MİKTAR DÜŞTÜ

Türkiye kuru üzüm, kuru incir ve kuru kayısı ihracatında dünya lideri. Türkiye, 2020/21 sezonunda çekirdeksiz kuru üzümde 271 bin ton, kuru incirde 85 bin 500 ton ve kuru kayısıda 78 bin ton rekolte bekliyor. Ancak bu yıl iklim koşulları nedeniyle ürünlerde rekolte düştüğü için geçen yılki gelirlere ulaşmak mümkün görünmüyor. Türkiye kuru meyvede yıllık 1.5 milyar dolar ihracat yapıyor. Türkiye’nin kuru meyve ve mamülleri ihracatı Ocak-Eylül döneminde yüzde 2.7 düşerek 927.7 milyon dolar oldu. Ancak bu düşüş kuru incir, kuru üzüm gibi ağırlıklı ürün ihracatlarındaki i düşüşlerden kaynaklansa da badem, ceviz, Antep fıstığı, çam fıstığı gibi ürünlerin ihracatları ciddi oranlarda arttı, örneğin Eylül ayında ceviz ihracatı yüzde 207 artarak 4.5 milyon dolara, Antep fıstığı ihracatı yüzde 116 artarak 15.5 milyon dolara, çam fıstığı ihracatı ise yüzde 106 artarak 5.7 milyon dolara çıktı. Kuru meyve sektörünün ihracat performansını özetleyen Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Birol Celep, şöyle konuşuyor: “Kuru meyve sektörümüz yıllık 1.5 milyar dolar ihracatı ülkemize kazandırıyor. Dünya Sağlık örgütü’nün sağlıklı ürünler listesinde yer alan kuru meyve sektörünün lokomotif ürünleri çekirdeksiz kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incirde, 2019/20 sezonunu 1 milyar 5 milyon dolar ihracat rakamıyla geride bıraktık. Bağışıklık sistemini güçlendiren kuru meyve ürünlerinin ihracatının artacağına inanıyoruz. Ayrıca yıllık 740 milyar dolarlık gıda ürünleri tüketen ABD pazarını radarımıza aldık. Bu ülkeye 1 milyar dolar seviyesinde olan gıda ürünleri ihracatımızı, 2023 yılında 2 milyar dolara taşımak istiyoruz. Pandemi sonrasında sağlıklı gıda ürünlerine talep artışı bizi bu konuda motive ediyor. Anadolu topraklarında yetişen dünyanın en kaliteli gıda ürünlerini ABD’li tüketicilerle buluşturmayı hedefliyoruz.”

ZEYTİNE TALEP VAR

Dünyada yıllık 3.2 milyon ton zeytinyağı üretimi yapıldığı biliniyor. Türkiye’nin yıllık ortalama 450 bin tonluk sofralık zeytin üretimiyle dünyada ikinci, yıllık 200 bin tonluk zeytinyağı üretimiyle de dördüncü sırada yer alıyor. Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı ihracatı haziranda yüzde 21’lik artışla bu yıla iyi başlarken, eylülde ise geçen yılm aynı ayma göre yüzde 6.3’lük artış yakaladı. Zeytinyağından ziyade son iki ayda zeytin talebinde artış var. Örneğin eylül ayında zeytin ihracatı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 30.5 artarak 13.6 milyon dolar oldu.

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkam Davut Er, pandemi döneminde talep artışını şöyle anlatıyor:

“Son iki ayda zeytinyağından ziyade zeytine talep olduğunu rakamlar gösteriyor. Bu da zeytin ve zeytinyağının antioksidan özelliğinden kaynaklanıyor. İçinde B, B1 vitaminleri, magnezyum, çinko bulunan zeytin ve zeytinyağı doğal bir ürün olduğu için ilgi görüyor, insanlar sağlıklarına bu dönemde daha çok özen gösteriyorlar, önümüzdeki dönemde ihracatın daha da artacağını düşünüyorum. Lojistikte sıkıntılar var, konteyner bulmakta zorlanıyoruz ama tüm bunlara rağmen ihracatın geçen yılki rakamı geçeceğini düşünüyorum.”

DAHA İYİ RAKAMLAR BEKLENİYOR

Su ve su ürünleri ihracatında yılın ilk 9 ayında yüzde 7.8’lik bir düşüş olsa da eylüldeki yüzde 3.5’lik artış gelecek adına ümit veriyor. Eylülde sezonun açılmasıyla birlikte bundan sonra ihracatın daha da hızlanması bekleniyor. İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Ürünler İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Sagun, “Bundan sonra ihracatımızda fark kapanır.

Sezonun verdiği imkanlarla daha iyi rakamlar görebiliriz. Zaten balığa kışın örneğin geçen hafta Amerika’ya ilk kez palamut gönderdik. Türk Hava Yolları’nın uçuş kısıtlaması ihracatımıza olumsuz yansıdı. Eskiden her noktaya gidebiliyorduk” şeklinde konuşuyor.

Jak ESKİNAZİ / Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı
“Gıda ve tarımın ne kadar stratejik olduğu görüldü”

Covid-19 salgını yaşamın her alanındaki köklü değişiklikleri beraberinde getirdi. Günlük hayat sekteye uğrarken küresel ticaret de durma noktasına geldi. Küresel ölçekte yaşanılan bu salgın, gıda ve tarım sektörlerinin ne kadar stratejik bir öneme sahip olduğu gösterdi.

Pandemi sonrasında Türkiye’nin ihracatı 2020 Ocak-Eylül döneminde yüzde 10.9 düşerken, tarım ürünleri ihracatı aynı dönemde yüzde 4.8 artış gösterdi. Türkiye’nin ihracatını gıda ve tarım sektörleri ayakta tuttu. Birlik olarak, Türkiye’nin ilk sanal gıda fuarı The Fource’u 23-27 Kasım 2020 tarihleri arasında düzenleyeceğiz.

Bu fuar, pandemi döneminde Türk ihracatını ayakta tutan gıda sektörünün ihracatındaki artışın devamlılığını hedefliyor.

Nejat SIN / Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı
“Zamanında tedbir aldık, başarıya ulaştık”

Covid-19 salgını tarımsal üretimin küresel ekonomide ne derece kritik önem taşıdığını ortaya koydu. Ülkeler için ürünlerin sağlıklı, ucuz ve güvenilir olmasının yanında tedarikinde de sürdürülebilirliğin önemi daha da anlaşılır oldu. Ülkemizin Covid-19 salgını çerçevesinde tedarik zincirinde aksama yaşanmaması için gereken tedbirlerin zamanında alınması ve temassız ihracat uygulamasıyla bu zorlu dönemi başarıyla aştık. Yılın ilk 9 ayında yaş meyve ihracatımız 914 bin 183 ton miktar ve 835.5 milyon dolar değere ulaştı. Yaş meyvede artış oranımız yüzde 31 oldu. Aynı dönemde 819 bin 822 ton yaş sebze ihraç ederek ülkemize

469.1 milyon dolar gelir sağladık. Yaş sebzede yüzde 9’luk artış elde ettik. Söz konusu dönemde en fazla ihracat artışı yakaladığımız ürünlere baktığımızda ise yüzde 103 artış ve 65.3 milyon dolar değer ile portakal birinci, yüzde 99 artış ve 26.2 milyon dolar ile armut ikinci, yüzde 81 artış ve 27.8 milyon dolar değer ile erik üçüncü sırada yer aldı. Sırasıyla en çok ihracat yaptığımız ülkeler, Rusya, Almanya ve Romanya oldu. Yılın üçüncü çeyreğinde en fazla ihracat artışı yakaladığımız ülkelere baktığımızda yüzde 151 artış ve 15.9 milyon dolar değer ile İtalya ve yüzde 116 artış ve 41.5 milyon dolar değer ile Polonya oldu.

Cahit Doğan YAĞCI / Ege Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı
“Antioksidan zengini ürünlere talep var”

Pandemi döneminde antioksidan zengini sağlıklı gıda ürünlerine olan talep artışı başta kekik, defne, adaçayı, biberiye gibi odun dışı orman ürünleri ihracatımızı olumlu etkiledi. Ege Bölgesi, odun dışı orman ürünleri ihracatında lider konumda. 2020 yılının Ocak-Eylül döneminde odun dışı orman ürünleri ihracatımız yüzde 19’luk artışla 97.7 milyon dolardan 116 milyon 100 bin dolara yükseldi.

En çok ihraç ettiğimiz ürünler ise kekik, defne, adaçayı oldu. Odun dışı orman ürünleri ihracatında 2020 yılı sonunda 200 milyon doları hedefliyoruz.

Kekiğin, antioksidan özelliği nedeniyle talep artışının devam edeceğini öngörüyoruz. Bu nedenle, Tarım ve Orman Bakanlığı ile işbirliği yaparak kekik üretim alanlarını genişletmek istiyoruz. İlk etapta 25 bin ton, sonrasında 40 bin ton kekik üretim altyapısına kavuşmak istiyoruz.

Gıdadaki dış ticaret dengesi ihracat lehine artıyor

Türkiye Gıda Dernekleri Federasyonu [TDGF], TÜİK’in dış ticaret verilerinden yola çıkarak Türkiye’nin gıda dış ticaretini analiz etti. Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Djjital Veri Paneli’ne göre 2020 yılının ilk 8 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 12.77 milyar dolar ihracat, 10.64 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 2020’nin ilk 8 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 33.1 arttı. Araştırmaya göre, 2020 yılı ilk 8 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla fındık içi, un ve makarna olurken, bu ürünler toplam ihracatın yüzde 14.3’ünü oluşturdu. En çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla buğday, soya fasulyesi ve ayçiçeği yağı oldu. Bu ürünler toplam ithalatın yüzde 23.5’ini oluşturdu. Hayvan yemi, bitkisel yağ, un, nişasta ve kakao-çikolata sektörleri ise aynı dönemde en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2020 yılı ilk 8 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 1.946 milyon dolar ile Rusya, 1.079 milyon dolar ile Brezilya ve 639 milyon dolar ile ABD oldu. Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği olurken; Brezilya’dan soya fasulyesi, kahve, tütün; ABD’den yapılan ithalatta ise etilen glikol, DDGS [kurutulmuş damıtık tahıl ve çözünür maddeleri] ve badem içi ürünleri öne çıktı.

RAHİME BAŞ UÇAR