Drone pilotluğu yeni gözde meslekler arasına girmiş durumda

SON yılların popüler teknolojilerin birisi drone’lar. Drone’lar birçok farklı sektörde karşımıza çıkıyor. Tarım, lojistik, ulaşım, eğlence gibi farklı sektörlerde oldukça sık kullanılıyor. Bir süredir dünyada revaçta olan ve ülkemizde de ilgi görmeye başlayan drone şovları şu sıralar popülerliğini artırdı. Havai fişek kullanımının tehlikeli görülmesi, hava kirliliği yaratması ve hayvan ölümlerine sebep olmasıyla birlikte drone ışık gösterilerine ilgi arttı.

Ülkemizde de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında gerçekleştirilen gösteri çok beğenildi. Dünyada bu işin öncüsü, mikro-işlemci endüstrisinin önde gelen firması Intel. Büyük festivaller ve etkinliklerde drone ışık gösterileri yapan firma, bir performansta 2 bin 66 drone ile bir gösteride kullanılan en fazla insansız hava aracı sayısı ile 2018’de Guinness Dünya Rekoru kitabına girmişti, Eylül ayında, Çin’deki bir drone ışık gösterisi bu rekoru 3 bin 51 drone ile kırdı. Drone ışık gösterilerine ilgi artarken, drone pilotluğu da yeni gözde meslekler arasına girmiş durumda.

YARIŞLAR DÜZENLENİYOR

Tech Drone League (TDL), drone ışık gösterileri yapmasının yanı sıra drone eğitimleri, robotik, kodlama ve yapay zekâ eğitimleri veren bir firma.

Firmanın Kurucu Ortağı Can Tayfun, “2012’de etkinliklerimizde ilk defa drone kullandık. Özellikle Formula l’e rakip olarak lanse edilen drone yarışları ilgimizi çekti” diyor. 1.5 saniyede O’dan 200 kilometreye ulaşan drone’ların dünyanın en hızlı makineleri olduğunu söyleyen Tayfun, “Bu spor dünyada 200’den fazla ülkede düzenlenen iki binden fazla yarış ile hem teknolojik olarak hem de görsel olarak öne çıktı. 2016 yılında TDL markasını oluşturduk. Ülkemizde drone ve drone’a bağlı teknolojileri yaygınlaştırmayı hedefledik” açıklamasını yapıyor.

Son yıllarda havai fişeklerin yasaklanması ile gündeme gelen ışıklı senkron drone şovların yurtdışında 5-6 senedir yapıldığını söyleyen Tayfun, “ABD ve Çin firmalarının öncülüğünde başlayan bu şovlar farklı kalitedeki teknolojileri kullanan şirketler tarafından yaygınlaştırıldı. Bizde profesyonel drone yarışlarının yanı sıra farklı drone etkinlikleri ve şovları gerçekleştiriyoruz. Bunlardan en moda olanı senkron ışıklı drone şovlar” bilgilerini veriyor. Bu şovları iki Guinness rekoruna sahip Türk partnerleri SKD Drone ile birlikte gerçekleştirdiklerini belirten Tayfun, “Senkron drone şovlarımızda en gelişmiş teknolojiyi kullanıyoruz. Ülkemizde henüz iki senedir bilinmesine rağmen partnerimiz dört senedir bu şovları yurtdışında gerçekleştiriyor. Bu şovlar iç ve dış alanda yapılabiliyor. 15 drone’dan 3 bin drone’a kadar tek bir bilgisayarın kontrolünde üç boyutlu ve hareketli formasyonlara sahip şovlar gerçekleştirebiliyoruz” diyor.

Gösteri taleplerinin çoğunlukla yurtdışından geldiğini ifade eden Tayfun, yurtiçinde de yavaş yavaş taleplerin arttığını ve şimdilik 15-50 arası drone ile gerçekleştirilen programlı gösteriler yaptıklarını aktarıyor. Temmuz ayında Survivor 2020 finalinde 50 drone ile gerçekleştirdikleri gösteriden sonra birçok yerli talep aldıklarını aktaran Tayfun, “29 Ekim, diğer milli bayram günleri, yılbaşı için yoğun talepler gelmekte. Bunun yanı sıra kurumsal şirketlerin lansmanları ve kutlamaları için de talep alıyoruz. Kış sezonu yakşaltığından kapalı alanlar için de drone şov beklentisi yüksek” şeklinde konuşuyor.

“PİLOT SAYIMIZ ARTIYOR”

Türkiye Hava Sporları Federasyonu’na bağlı TDL ve UDSK spor kulüplerinde toplam 85 lisanslı sporcuları bulunduğunu belirten Tayfun, “Son bir yıl içerisinde pilot sayımız 35’ten 85’e yükseldi. Yılsonuna kadar 100 pilota ulaşacağımızı tahmin ediyoruz. Senkron drone şovlarda partnerimizin elinde dış alan için 350, iç alan için 30 drone bulunuyor. 2021 planlamasında dış alan drone sayısını 600’e, iç alan için 100’e çıkarmayı hedefliyoruz. Ancak kullandığımız teknoloji ile yedek drone’ları da katarak 3 binden fazla drone ile gösteri yapabiliyoruz. Günümüze kadar gerçekleştirilen 200 orta ve küçük ölçekli, 30’a yakın büyük ölçekli şovlarda yüzde 100 başarılı olundu” diyor. Tayfun sözlerini şöyle tamamlıyor: “In-tercity İstanbul Park içerisinde yer alan Avrupa’nın ilk ve tek drone yarış, deneyim ve eğitim pistimiz TDL Speedvvay. Haftanın yedi günü TDL pilotları ve TDL’den FPV eğitimi alan pilotlar bu pisti antrenman için kullanma hakkına sahip. Bununla birlikte TDL takımından olmayan pilotlara da pistimiz açık. 85 pilot, 25 eğitmen, partnerlerimiz, sponsorlar, ortak çalışma gerçekleştirdiğimiz okullar ve belediyelerle güçlü bir drone network’üne sahibiz.”

“PARÇALARI TÜRKİYE’DE ÜRETTİK”

Drone Factory Kurucusu Yurdal Sert ise, 2018’de Kore’deki Kış Olimpiyatları’nda Intel’in gerçekleştirdiği drone gösterisini seyrederken bu gösteriden etkilendiğini ve bunun üzerine araştırma yapmaya başladığını söylüyor. Letonya’da bu bilgisayar programlarını yazan firmayla anlaşma yaptıklarını ve 2019’da drone teknoloji şirketini kurduğunu belirten Sert, “Bir taraftan programı öğrenecek ve uçuşları yapacak pilotları Letonya’ya eğitimlere yollarken drone’ları getirmek veya yapmak üzere insanları ve kuruluşları bir araya getirdim” diyor. Drone’ları kendilerinin tasarladığını söyleyen Sert, “2019 sonuna doğru tam istediğimiz dronu yaptık ama Hong Kong’da 100 tane drone denize düşünce yeniden Ar-Ge’ye başladık ve İsviçreli UBlox firmasının teknolojisine geçmeye karar verdik” diyor. 2018 ve 2019’da çok talep aldıklarını söyleyen Sert, “Korona ile talepler yavaşladı ancak halen geliyor. Taleplerin yüzde 95’i yurtdışından” açıklamasını yapıyor. Üretim aşamasında da yer aldıklarını söyleyen Sert, “Biz işi iyi öğrendik ve hassas drone yapıyoruz; 2 santim kadar GPS şaşma payı var. Karbon fiber ve birçok parçayı da Türkiye’de ürettik” bilgilerini veriyor. Bu kış eğitimler vermeyi planladıklarını da aktaran Sert, “Etkinliklerde başta grafik ve tasarımcılar gösteriyi hazırlıyor, sonra bunlar drone’lara yükleniyor. Şu an üç drone pilotumuz var ve 60 drone ile hizmet verebiliyoruz” şeklinde konuşuyor. Tanıtımlardan konser organizasyonlarına kadar her alandan talep aldıklarını belirten Sert, 2022’ye kadar 50’nin üzerinde pilot ile 500 drone yönetmeyi hedeflediklerini belirtiyor. Drone gösterileri ile havai fişeklere alternatif olmak istediklerini belirten Sert, “Avrupa’da havai fişekler ortalama bin euro/dakika. Biz de 5 bin ile 50 bin euro arasında bir fiyat politikası izliyoruz” diyor.

“GÜÇLÜ TALEP VAR”

Erkan Papuç tarafından kurulan Drone Çekimleri, 2016’dan bu yana drone teknolojisi ile havadan video çekimleri hizmeti veriyor. Yeni teknolojilerle çalışırken projelere farklılık kattıklarını belirten Papuç, “İstanbul’da dört farklı çekim ekibi olarak dört farklı drone ile çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Artan taleple drone pilotları ekibimize katılmak için bizlerle iletişim kurmaya başladı. Başta Ankara olmak üzere İzmir, Antalya, Eskişehir, Muğla, Trabzon, Diyarbakır, Artvin ve Afyon gibi merkezi ve uç bölgelerden de ekibimize katılan drone pilotları ile büyük bir ağ oluşturduk” diyor. Son dönemde taleplerin artması ve cihaz kalitesinden dolayı fiyatlarda farklılık yaşandığını söyleyen Papuç, “Fiyatlandırma kiralanacak erkan PaPuÇ drone’a, kullanılacak batarya sayısına, konuma, çekim alanının zorluğuna ve harcanacak zamana göre saatlik, günlük, haftalık ve proje bazlı yapılıyor. Günlük bin 500 TL ile 5 bin TL arasında drone kiralama yapabilirsiniz” açıklamasını yapıyor. Drone kiralama hizmetiyle ilgili en çok gayrimenkul, arsa, kafe restoran, otel, fabrika, hastane, okul, etkinlik, tekne, galeri ve özel hizmet veren kişi ve kuruluşlardan talep aldıklarını söyleyen Papuç, pandemi nedeniyle sezonun geç başladığını ama 2019’a oranla daha fazla proje tamamladıklarını belirtiyor. Papuç, “2021’de ekip sayımızı artırarak hazırladığımız mobil uygulamamızla kullanıcıların daha hızlı ve detaylı talep iletebilecekleri bir yapı oluşturacağız” diyor.

Drone eğitimleri ve fiyatları

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü talimatlarına göre ticari drone uçuşu yapabilmek için uçus eğitiminizi tamamlamak ve sertifıkanızı almanız gerekiyor. Drone pilotluğu için ticari eğitimler İHA0 ve İHA1 olmak üzere iki kategoriye ayrılıyor. İHA0 eğitimi alanlar, 500 gram ile 4 kilogram arasında olanlar  drone’ları İHA 1 eğitimi almış bir drone pilotu ise 500 gram ile 25 kilogram arasındaki araçları uçurma yetkisine sahip. İHA-0 için 12, İHA-1 Eğitimi için 15 yaşınızı doldurmuş olmanız gerekiyor ve bu belgeyi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yetkilendirdiği uçuş okullarından alabiliyorsunuz. Fiyatlar, İHA 0 için 500 TL’den, İHA 1 eğitimleri ise 1.200 TL’den başlıyor.

Arda ERTUGRUL / 34Flycam Havadan Görüntüleme ve Prodüksiyon Hizmetleri Sahibi
“Projeye göre fiyatlandırma”

2012 yılında şirketi kurdum. İlk işimiz 2013’te Yemeksepeti ile yemek taşımaktı. Drone ile yemek taşımak istiyorlardı. Ancak drone yasakları ve düzenlemeler başlayınca firma prestij amaçlı yapacağı bu işin çok daha büyük maliyetler ve zararlar getireceğine karar vererek projeyi durdurdu. O günden sonra ise bu işe ağırlıklı olarak başladık. Halihazırda dört drone kullanıyoruz.

Projeye göre fiyatlandırma yapıyoruz. Bazıları pil sayısı üzerinden hesaplama yapıyor ama bence bu yanlış. Ajans kökenli olduğum için bir işten ne kadar getiri sağlanır, hangi proje yüksek bütçelidir biliyorum. O yüzden televizyon reklamı ise iki katı, dizi ise standart fiyat, diğer işler için ise detaylarına göre fiyatlandırma yapıyoruz. Ortalama fiyatlar 750 TL’den başlıyor 5 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Şu anda da drone ile olabilecek her alanda hizmet veriyoruz.

Dizi sinema klip çekimleri, inşaat çekimleri, drone ile taşıma işleri, yük kaldırma, drone ile evlilik teklifi ve daha bir çok değişik alanda hizmet veriyoruz.

YEŞİM OKSAY