2021 İhracat yılı olacak

PANDEMİYE rağmen Türkiye’nin ihracatı 2020’yi 169.5 milyar dolar ihracatla kapattı. Türkiye’nin ihracatı 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 6.3 gerilese de, Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) pandemi nedeniyle 165.9 milyar dolar olarak güncellenen 2020 hedefini aştı.

Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre 17.8 milyar dolarla Aralık ayı ihracatı, tüm zamanların en yüksek aylık ihracatı olarak kayıtlara geçti. 2020’nin son çeyreğinde “çeyreklik ihracat” ilk defa 50 milyar dolar seviyesinin üzerinde 51.2 milyar dolar olarak gerçekleşti.

OTOMOTİV İLK SIRADA

Ticaret Bakanlığı’nın genel ticaret sistemine (GTS) göre açıkladığı geçici verilere göre 2020 Aralık’ta Türkiye’nin ihracatı bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 15.97 artarak 17.84 milyar dolar, ithalatı yüzde 11.75 artarak 22.4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşirken, dış ticaret hacmi yüzde 13.6 artışla 40.26 milyar dolara ulaştı. Dış ticaret açığının yüzde 2.17 azalışla 4.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiği Aralık’ta ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 79.6 oldu. İşlenmemiş veya yarı işlenmiş altın dış ticareti hariç tutulduğunda Aralık’ta ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 86.8 seviyesine çıktı.

Aralık’ta 1.57 milyar dolarla en çok ihracat yapılan ülke Almanya olurken, bu ülkeyi 1.11 milyar dolarla Ingiltere, 1.08 milyar dolarla ABD takip etti. Aralık’ta en çok ithalat yapılan ülkeler arasında ilk sırayı 2.48 milyar dolarla Çin alırken, bu ülkeyi 2.39 milyar dolarla Almanya, 2.02 milyar dolarla Rusya izledi. Aralık’ta ihracatın lokomotifi 2.8 milyar dolarla otomotiv sektörü oldu. Bu sektörü, 1.8 milyar dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri, 1.7 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon takip etti.

DIŞ TİCARET AÇIĞI 49.9 MİLYAR DOLAR

169.5 milyar dolar ihracata imza atılan 2020’de Türkiye’nin ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 4.32 artışla 219.4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşirken, dış ticaret açığı yüzde 69.1 artışla 49.9 milyar dolar oldu. 2020’de ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 77.3 düzeyinde gerçekleşti. İşlenmemiş veya yarı işlenmiş altın dış ticareti hariç bırakıldığında 2020’de ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 85.8 oldu. 2020’de Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülke 15.98 milyar dolarla Almanya olurken, bu ülkeyi 11.2 milyar dolarla İngiltere, 10.2 milyar dolarla ABD, 9.14 milyar dolarla Irak ve 8.08 milyar dolarla İtalya takip etti. 2020’de 23 milyar dolarla en fazla ithalat yapılan ülke Çin olurken, bu ülkeyi sırasıyla 21.7 milyar dolarla Almanya, 17.9 milyar dolarla Rusya, 11.5 milyar dolarla ABD ve 9.2 milyar dolarla İtalya izledi.

Mal gruplarına göre bakıldığında, 2020’de bir önceki yıla göre yatırım malları ihracatı yüzde 8.45 azalışla 19.8 milyar dolar, tüketim malları ihracatı yüzde 6.2 azalışla 68.2 milyar dolar, hammadde ihracatı yüzde 5.96 azalışla 80.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşirken, yatırım malları ithalatı yüzde 22 artışla 31.8 milyar dolar, tüketim malları ithalatı yüzde 13.7 artışla 24.1 milyar dolar, ham madde ithalatı yüzde 0.26 artışla 162.95 milyar dolar oldu.

“YOLUMUZA DEVAM EDECEĞİZ”

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Ankara’da gerçekleştirilen 2020 dış ticaret değerlendirme toplantısında yaptığı açıklamada, kırılan rekorların, Türkiye’nin dış ticaretteki dinamizmini göstermenin yanı sıra, 2021 için de umut ve güç veren olumlu bir gösterge olduğunu vurguladı. Pekcan, “Umuyoruz 2021 ve sonrasında ülkemizin gerçek potansiyelini değerlendirecek ihracatlar yaparak, katma değerli ihracatımızı artırarak, hedeflerimize, doğru yolumuza en iyi şekilde devam edeceğiz” dedi.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle ise, Aralık’ta 22 sektörün ihracatını artırırken, özellikle sekiz sektörün en yüksek aylık ihracat rakamlarına ulaştığını kaydetti. Gülle bu sektörleri elektrik-elektronik, makine ve akşamları, hububat, mobilya, iklimlendirme sanayii, yaş meyve, hah, su ürünleri ve hayvansal mamuller olarak açıkladı. Gülle, yıllık bazda rekor kıran sektörleri ise hububat, mobilya, çimento, hah, meyve sebze mamulleri ve yaş meyve sebze olarak sıraladı. Gülle, 2020’de toplam Covid-19 ürünü ihracatının 1.2 milyar dolar olarak gerçekleştiğini vurguladı. 2021’de ihracat hedeflerinin 184 milyar dolar olacağını belirten Gülle, “Hedefimiz dış ticaret fazlası veren Türkiye” dedi.

TÜFE’DE AYLIK ARTIŞ YÜZDE 1.25

Geçen hafta yurtiçinde takip edilen verilerden biri de enflasyondu. Türkiye istatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Aralık’ta aylık yüzde 1.25 artarken, yıllık enflasyon bir önceki aya göre 0.57 puan yükselerek 2020’yi yüzde 14.60 oranında tamamladı. Yıllık enflasyondaki artışın ana belirleyicisi temel mallar olurken, dayanıklı mal ve giyim gruplarındaki ayrışma sürdü. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aralık ayı fiyat gelişmeleri raporuna göre, dayanıklı mallarda birikimli döviz kuru etkileri, talep koşulları ve uluslararası metal fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak fiyat artışları alt kalemler genelinde güçlü seyretti. TÜFE’de yıllık düşüş gösteren tek grup yüzde 0.32 ile giyim ve ayakkabı olurken, yıllık bazda en yüksek artış yüzde 28.12 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 21.12 ile ulaştırma ve yüzde 20.61 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde yaşandı. TÜFE’de aylık en yüksek düşüş gösteren grup yüzde 3.18 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, ana harcama gruplan itibarıyla Aralık’ta en yüksek artış sırasıyla, yüzde 3.46 ile ev eşyası, yüzde 2.64 ile ulaştırma ve yüzde 2.53 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde görüldü.

Aralık’ta tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yî-ÜFE) Aralık’ta bir önceki aya göre yüzde 2.36 artarken, yıllık enflasyon bir önceki aya göre 2.04 puan artışla yüzde 25.15 oldu. TCMB’nin fiyat gelişmeleri raporuna göre üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta birikimli döviz kuru etkileri ve uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin yanı sıra bazı sektörlerdeki arz kısıtları ve güçlü talep koşulları da rol oynadı.

“2021 REFORM YILI OLACAK”

Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda enflasyonla mücadelede bütüncül bir yaklaşımla kararlı bir duruş sergileyeceklerini vurguladı. Para politikasına, yapısal boyutta atılan adımlarla destek vereceklerini belirten Elvan, “2021 yılı makroekonomik istikrara odaklanan bir reform yılı olacak. Para politikasının enflasyona odaklı şekillendiği, bu dönemde pandemi koşullarının getirebileceği ilave destek ihtiyacı, seçici ve hedefi kamu mâliyesi politikaları üzerinden sağlanacak. Mali disiplini kaliteli ve istikrarlı bir yapıya kavuşturacak tedbirleri de alacağız” dedi.

Doç. Dr. Atılım MURAT / TOBB ETÜ Öğretim Üyesi
“Sıkı para politikasının devamı gerekiyor”

Önümüzdeki dönemde döviz kurları düşmeden enflasyonda kalıcı bir düşüş beklenmiyor. Genel beklenti, Mayısa kadar enflasyonun yükselerek yüzde 15’in üzerine çıkması, 2021’in ikinci yarısında enflasyonda bir düşüş olacağı yönünde. Yılın ikinci yarısında TL’deki olası değerlendirmenin ve yüksek faiz dolayısıyla iç talepteki soğumanın dezenflasyon yaratabileceği düşünülüyor. Ancak TL’deki olası değerleme ve iç talepteki soğumayı, gıda ve enerji fiyatlarındaki artış dengeleyebilir. 0 nedenle enflasyon konusunda dikkatli olmakta fayda var. Sıkı para politikasının devamı gerekiyor. TCMB de bunun sinyalini veriyor.

Prof. Dr. Sinan ALÇIN / İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Düşüş ikinci çeyrekte başlayabilir”

2021’in ilk çeyreğinde enflasyonda artış ivmesi devam edecek. Enflasyonda düşüş ikinci çeyrekte başlayabilir. Enflasyon yıl sonuna kadar kademeli olarak geri çekilerek 2021’i yüzde 12 düzeyinde tamamlayabilir. Türkiye’nin en büyük ve vazgeçilmez dış ticaret partneri AB ülkeleri, İngiltere ve Rusya. Rusya’dan enerji alıyoruz ve ilişkilerde çok fazla bir değişiklik olasılığı görünmüyor. AB ile ilişkiler ise tamamen yeni ABD yönetiminin tavrıyla paralel bir seyir izleyecek.

Bu noktada Türkiye’nin AB perspektifini güçlü biçimde dillendirmeye devam etmesi önemli. İngiltere ile Brexit sonrasına ilişkin anlaşma gelecek dönemde küresel ticarette Türkiye açısından olumlu bir durum yaratıyor. Benzer ülke ve bölgelerle işbirliğinin güçlendirilerek beslenmesi olumlu olacak.

Prof. Dr. Murat ÇETİNKAYA / Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Üçüncü çeyrekte ılımlı dezanflasyonist sürece girebiliriz”

Enflasyonda yukarı yönlü beklentiler güçleniyor. Birikimli kur etkisi Aralık’ta enflasyonun temel belirleyicisi oldu. Üretici fiyatlarında önemli bir sıçrama var, önümüzdeki aylarda üretici enflasyonun tüketiciye yavaş yavaş yansıyacağını göreceğiz bu da enflasyon beklentilerini bozacak. Gıda fiyatlarında Kasım ayına göre Aralıkta artış hızında bir ivme kaybı var ama bu durumun geçici olduğunu düşünüyorum. Beklentim, yılın ikinci yarısına kadar enflasyon yüksek seviyede seyredecektir.

Üçüncü çeyrekle birlikte ılımlı bir dezanflasyonist sürece girebiliriz. Önümüzdeki dönemde enflasyonun iki temel belirleyicisi kur seviyesi ve kuraklık olacak.

HÜLYA GENÇ SERTKAYA