İş dünyası istihdamı artırmaya yönelik reformlara destek verdi
PANDEMİ döneminde şartları kolaylaştırılan ve yaklaşık 30 milyar TL kaynak aktarılan “kısa çalışma ödeneği” uygulaması bu ay sonunda sona eriyor. Hükümetten yapılan açıklamalara göre uygulama sonrasında işverenlere yönelik normalleşme desteği sürecek. İşverenlere kısa çalışmada kaldıkları süre altı ayı geçmemek üzere 30 Haziran 2021’e kadar normalleşme desteği verilecek. Cumhurbaşkanı Kararı ile 17 Mart itibarıyla iki ay daha uzatılan iş fesih yasağı ve nakdi ücret desteği uygulamaları ise Mayıs ortasına kadar devam edecek. İlave istihdama teşvik düzenlemesi 30 Haziran 2021’e kadar yaşama geçecek. Mikro ve küçük ölçekli firmalardan likidite sıkıntısı çekenlere, istihdama kattıkları her bir ilave kişi için Kredi Garanti Fonu kefaletiyle 100 bin TL’lik krediye erişim sağlanacak. İstihdam teşvikleri sadeleştirilecek. Ekonomi Reform Paketi’nin önemli saçayağından biri olan istihdamı korumak ve artırmak hedefi için işçi, işveren ve hükümet el ele verecek. Türk-lş, Hak-lş, TOBB, TISK ve kamudan oluşan yeni çalışma grubu oluşturulurken, uzmanlar ve akademisyenlerden oluşan 10-12 kişilik bir ekip çalışmalarını sürdürecek.
1.3 MİLYON KİŞİYE GERİLEDİ
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği için Türkiye’de faaliyet gösteren yaklaşık 1.9 milyon işyerinden yüzde 26’sı başvurdu. Sektörel bazda bakıldığında en fazla imalat, toptan ve perakende ticaret ile konaklama ve yiyecek faaliyetleri sektörlerinde çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlandı. 2020 Nisan’da 3.2 milyon kişi kısa çalışma ödeneğinden faydalanırken, 2021 Şubat’ta bu sayı 1.3 milyon kişiye geriledi. Yine, 2020 Nisan’da SGK 4/a özel sektör sigortalısının yüzde 26’sı kısa çalışma ödeneği alırken, 2021 Şubat’ta bu oran yüzde 9.9’a geriledi. Nakdi ücret desteğinde ise 2.5 milyon kişiye toplamda 9 milyar TL ödeme yapıldı.
İSTİHDAM TEŞVİKLERİ SADELEŞECEK
Ekonomi Reform Paketi’nin önemli başlıklarından olan istihdamı korumak ve artırmak için bu yıl içinde bir dizi önemli adım atılacak. Yılsonuna kadar istihdam teşviklerinin etkinlikleri gözden geçirilerek; mevcut teşviklerde mükerrerliğe sebep olan uygulamalar ve birbirini dışlayan verimsiz teşvikler belirlenecek, teşvik sisteminde sadeleştirmeye gidilecek. Bu çerçevede kanun teklifi 31 Aralık 2021’e kadar TBMM’ye sevk edilerek yasalaştırılacak.
Istinye Üniversitesi 11SBF Öğretim Üyesi Doç. Dr. Resul Kurt, şu an yürürlükte olan ve işverenlerin yararlanma imkanı bulunan istihdam teşviklerinin iki temel kategoride yer aldığını vurgulayarak, bunlardan ilkinin ilave istihdam teşviki gibi belirli bir şarta bağlı destekler iken ikinci grubun ise detaylı bir şarta bağlı olmayan (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden 5 puanlık indirim ve ilave 6 puanlık indirim gibi) istihdam teşvikleri olduğunu dile getirdi. Kurt, “Kullanıcı dostu olmayan ilave istihdam teşviki ve Genç ve Kadın istihdamı ile Mesleki Belgesi Olan Sigortalı İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik günümüzde de devam etmekte; geriye yönelik yararlanmalar gündeme gelebilmekte. Mevcut yapıyı ikili hale getirmek zaten anlaşılamayan bu teşvikleri daha karmaşık hale getirecektir. Teşviklerin sadeleştirilmesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır” dedi.
İSTİHDAM FİNANSMAN KOLAYLIĞI
istihdam finansman kolaylığı sağlanacak. 30 Haziran 2021’e kadar yapılacak kanuni düzenlemeyle mikro ve küçük ölçekli firmalardan likidite sıkıntısı çekenlere yönelik istihdama kattıkları her bir ilave kişi için Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaletiyle 100 bin TL’lik krediye erişim imkanı sağlanacak. Kredinin maksimum limiti 500 bin TL (ilave 5 istihdam) olacak. Kredi iki yıl vadeli olup, ilk altı ayı geri ödemesiz kullandırılacak. İstihdam taahhüdünü yerine getiren firmanın, istihdama kattığı her 1 kişi için 12 ay boyunca ödediği sosyal sigorta ve işsizlik sigortası primleri, firmaya katkı olarak kredi faiz bakiyesinden düşülecek. 30 Haziran’a kadar nakdi ücret desteğinden faydalanıp, çalışanını tekrar istihdama dahil eden işverenler şartları taşımaları durumunda İlave İstihdama Finansman Desteği’ne dahil edilecekler.
Pandemi koşullarında mikro ve küçük ölçekli işletmelere istihdama finansman kolaylığı sağlanmasını önemli bir destek olarak gördüklerini belirten Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜ-G1S) Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Gıda Sanayi Meclisi Başkanı Necdet Buzbaş, ancak pandemide normalleşme olmadan bu tür teşviklerin istenen katkıyı sağlayamayacağını söyledi.
Buzbaş, “Pandemide tam normalleşme sağlanana kadar, kısa çalışma ödeneği uygulaması ve bütün destekler devam etmeli. İstihdam teşvikleri sade ve anlaşılır değil. Profesyonel kurumlara müracaat edilerek bu desteklerden yararlanmak zorunda kalınıyor. Tarımdan yatırıma, istihdama kadar bütün teşvik sistemi temelden ele alınmalı” dedi.
YENİ NESİL ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ
Ekonomi Reform Paketi’ne göre yeni nesil çalışma yöntemleri yaygınlaştırılacak. Uzaktan çalışma mevzuatı, yeni iş modellerine uyum sağlayacak şekilde ikincil mevzuat tamamlandı. Geleceğin işleri odaklı işgücü dönüşümü hızlandırılacak. İşgücü piyasasını yönlendirmek için 30 Haziran’a kadar “sektörel beceri haritaları” oluşturularak sektörel işgücü planlaması yapılacak. Yılsonuna kadar geleceğin mesleklerinde yeni iş olanaklarını oluşturmaya katkı sağlayacak geçiş destekleri devreye alınacak. Ankara Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı Başkanı, Kariyer Danışmanlığı ve İnsan Kaynakları Geliştirme Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Recep Varçın, günümüz işgücü piyasasının yapısına bakıldığında klasik anlamda mesleklerin ortadan kalktığını, daha çok becerilerin ön plana çıktığını vurguladı. Siber güvenlik uzmanı, robot mühendisi, yazılım uzmanı, agronomist, epidomolojist, hemşirelik gibi bazı mesleklerin daha revaçta olacağını dile getiren Varçın, “Bu meslekleri icra ederken bile yeni becerilere ihtiyacımız olacak. Analitik düşünme ve yaratıcılık, aktif öğrenme ve öğrenme stratejisi, karmaşık problemleri çözebilme becerisi, özgünlük ve inisiyatif alma, teknoloji kullanımı ve teknoloji tasarımı, yılmazlık ve stresle baş edebilme işgücü piyasasında kalabilmenin ve işte tutunabilmenin en önemli becerileri arasında” dedi.
Ömer ZEYDAN / Eskişehir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Yönetim Kurulu Üyesi
“Sahadan gelen sese kulak kabartılmalı”
Kısa çalışma ödeneğinin, Covid-19’daki yeni risk sistemine göre devam etmesi yönünde talep var. Özellikle risk haritasında kırmızıya dönen illerde kısa çalışma ödeneği devam etmeli. Kısa çalışma ödeneği sonlandırılırken işten çıkarma yasağının devam etmesi çelişkili.
TOBB’un, Türkiye’deki iş dünyasının yerelden gelen tüm bilgilerini, ihtiyaçlarını derleyip, toplayıp, uygulanabilir hale getirmek için iktidara ilgili bakanlıklara teklifleri oluyor. İstihdam politikalarının tüm paydaşların yer alacağı bir kurulla devam etmesi faydalı olacaktır. Sahadan gelen sese kulak kabartılmalı. Böyle bir kurulun kurulması niyeti memnuniyet verici. İstihdam teşvikleri sadeleşmeli. Aynı sadeleştirmeyi tarım sektörüne verilen desteklerde de bekliyoruz.
Salih Zeki MURZİOGLU / Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı, TOBB Başkan Yardımcısı
“Kısa çalışma ödeneği devam etmeli”
Zor günler maalesef devam ediyor. Getirilen kısıtlamalar maalesef ticari ortamı olumsuz ölçüde etkiliyor. Ortaya konulan çözümler bir nebze olsun işletmelerimize nefes aldırmaya destek oluyor. Bunlardan en önde geleni kısa çalışma ödeneği idi. Ancak, Mart sonunda bitirilecek olması, zaten zor durumda olan işletmelerimizin yükünü artıracak.
Özellikle yüksek riskli illerde belli sektörlerin hizmet vermesi halen sınırlı. Aylardır kepenkleri kapalı işyerleri var. Bu yüzden kısa çalışma ödeneği gibi yaşamsal desteklerin devamlılığı büyük önem arz ediyor.
Şekib AVDAGİÇ / İstanbul Ticaret Odası [İTO] Başkanı
“Ekonomi dostu yaklaşım fayda getirecek”
İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda ‘ekonomi dostu1 bir yaklaşımın benimsenmesi ve mevzuatın bu şekilde yeniden güncellenmesi fayda getirecektir. Yaşanılabilir ve sürdürülebilir asgari ücret, bütün yönleriyle, önemli bir başlık. Bölgesel asgari ücret ve esnek çalışma modellerinin geliştirilmesi, istihdam piyasamıza verimlilik sağlayacak. Sosyal yardımların bir bölümü, meslek edindirme ve istihdama katkı sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılabilir. İstihdam teşviklerinde sadeleşmeye gidilmesi, ilave istihdama KGF destekli ve uygun maliyetli kredi desteği sağlanması, sektörel iş gücü planlaması önemli başlıklar. Bunların reform programında takvimli yer almasından memnunuz.
Metin DEMİR / Türkiye Sağlık Endüstrisi İşverenler Sendikası Yönetim Kurulu Başkanı
“İki ay daha uzatılmalı”
Bir yandan pandemi nedeniyle yoğun bakım ve koruyucu ekipmanlar alanında artan bir hacim olsa da diğer tüm sağlık hizmeti sunumunda bir yavaşlama oldu. Bu durum sektörümüzün Covid-19 dışı hizmetler sunan diğer enstrümanlarını üreten veya ithal eden mensuplarımızın mağduriyetlerinin artmasına sebep oldu. Sektör henüz normalleşme etkilerini göremedi. İşten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin uygulamasının da iki ay uzatıldığı düşünüldüğünde zaten ödeme ve feragat yükü altında ezilen tıbbi cihaz sektörü ve çalışanları kısa çalışma ödeneği uygulamasına son verilmesinden oldukça olumsuz etkilenecek. Kısa çalışma ödeneği işten çıkarma yasağı ile birlikte en azından iki ay daha uzatılmalı.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
