CBDC’Ier ve itibari paralar
İTİBARİ paralar, bir merkez bankası ya da merkezi hükümet tarafından çıkarılan herhangi bir değer aracı ile desteklenmeyen ulusal para birimleridir. Bu para birimleri değerini, ülkenin güveni ve ekonomik istikrarı üzerinden sağlamaktadır. CBDC’Ier ise, hem itibari paralar hem de kripto paralara benzeyen yönleri ile merkez bankalarının araştırma geliştirme çalışmaları yaptığı konulardan biridir. Kripto paralar geleneksel finans sistemine göre birçok avantaja sahiptir. Çok daha hızlı, çok daha uygun işlem ücretleri, daha şeffaf ve verimli bir yapı, bu özelliklerin başında geliyor. İtibari paraların sahip olduğu kontrol edilebilirlik özelliği ve kripto paraların sahip olduğu birçok özellik bir araya gelerek, Merkez Bankası Dijital Para Birimleri’ni ortaya çıkarmıştır. Merkez bankaları da birçok yönden avantajlı olan bu dijital varlığı kullanmak için çalışmalara bir süre önce başladı.
CBDC VE İTİBARI PARA FARKLARI
CBDC’Ier ile itibari paralar arasındaki farkı anlamak için bu kavramları birbirinden ayıran özelliklere dikkat etmemiz gerekmektedir. CBDC’Ier ile itibari paralar arasındaki en büyük fark, CBDC’lerin tamamen dijital olmasıdır. İtibari paralar fiziksel biçimlerde bulunurken, CBDC’Ier hiçbir şekilde fiziksel bir hal almamakta ve dijital olarak blokzincir ağlarında bulunmaktadır. Dijital cüzdanlar, ödeme altyapıları gibi konularda da ayrışan CBDC’Ier ve itibari paralar farklarının dışında birçok konuda ortak özelliklere sahiptir, itibari paralarda olduğu gibi CBDC’Ier de bir merkez bankası ya da hükümet tarafından desteklenmektedir. Yasal bir güven mekanizmasına sahiptir. Kripto paraların birçoğu merkeziyetsizlik fikrini temel alsa da merkeziyetsizlik kavramını tercih etmeyen projeler de kripto para ekosisteminde yer almaktadır. CBDC’Ier bu dijital varlıklar arasında bulunmaktadır. CBDC’Ier merkezi bir otorite tarafından kontrol edilen, dolaşımdaki miktarı, arzı ve enflasyonu onu yöneten kurum tarafından belirlenen dijital varlıklardır. CBDC’Ier itibari paralara ek olarak, bir itibari para rezervi ile desteklenebilir. Bir hükümet ya da merkez bankası, çıkardığı CBDC’yi nakit rezervlerle destekleyebilmektedir. Bu sayede her bir dijital varlığın karşılığı nakit olarak rezervlerde saklanacaktır.
CBDC’LER NELERİ DEĞİŞTİRECEK?
Geleneksel finansal sistemin uzun süredir yaşadığı sorunlar, finans alanında bir yenilik ihtiyacını doğurmuştur. Blokzincir gibi yeni teknolojilerin ortaya çıkması ve sürekli değişen insan ihtiyaçları ile ödeme yapma şeklimiz değişim gösteriyor. Pandemi ile birlikte birçok ekonomide nakit artık ortadan kalkma evresine geldi. Toplumlar büyük ölçüde dijital ödeme sistemlerini tercih ediyor. Merkez bankası dijital para birimleri ile finans alanında uzun süredir kullanılan itibari paralar artık farklı bir hal alacak. Nakit paraların kullanımının tamamen kalkması yakın vadede mümkün olmasa da CBDC’Ier ile birlikte farklı ödeme imkanları sunulabilecektir. Tüm bu gelişmeler ışığında blokzincir ve kripto para ekosisteminin geleneksel finans ile bir araya gelerek yeni bir finans sistemini ortaya çıkarması oldukça muhtemeldir.
