Somon Balığının İthalatı Artıyor

Türk halkı somonu sevdi. Geçmiş yıllarda nadiren bulunan somon bugün mahalle balıkçılarının tezgâhlarında bile satılır hale geldi. Restoran mönülerinin vazgeçilmezi, Omega 3 zengini bu balığın ithalatı giderek artıyor…

ÜÇ tarafı denizlerle çevrili Türkiye’nin kivi uzunluğu 8 bin 333 kilometreyi geçiyor. Deniz vc iç su kaynaklarının toplam alanı ise 25 milyon hektar düzeyinde. Bu geniş alanda faaliyet gösteren balıkçılık sektöründe oldukça iddialıyız. Sektörün sivillik üretim mik-tarı I milyon tona yaklaştı, th- Jp racat ise 500 milyon dolar seviyesini geçti.

Özellikle Avrupa’ya ciddi miktarda balık ihracatı yapılıyor.

Tabii Türkiye’de her balık yetişmiyor, ithal ettiğimiz balık türleri de var. Bunlardan en öne çıkanı ise somon. Soğuk denizlerin bu kırmızı etli balığı son yıllarda mahalle aralarındaki balıkçılara kadar girdi. Hangi balıkçıya uğrasak, hangi balık restoranına gitsek karşımıza çıkıyor. Omega 3 zengini olan somonu Türk tüketicisi beğenmiş görünüyor. Peki bu somonlar nereden geliyor, Türkiye’de üretilemez mi, en çok nasıl tüketiliyor, kimler getiriyor? Bu soruların peşine düştük…

ALARKO ÖNCÜLÜK ETTİ

Türkiye’de somon üretim denemelerini ilk olarak Alarko Holding’e bağlı Alfarm şirketi yaptı. Şirket 1991 yılında Karadeniz kıyılarında çiftlik kurdu. Soğuk deniz balığı olan somonun üretim çalışmaları başarısızlıkla sonuçlandı. Yaz aylarında su sıcaklığının yükselmesi çiftliklerde yetiştirilen somonlarda hastalık oluşmasına neden oldu. Bu nedenle Türkiye’de somon yetiştirmek, iklim şartlarının uygun olmaması nedeniyle mümkün olmadı. Somon balığı buzlu, soğuk ve derin suları seviyor. Türkiye’nin en soğuk ve derin olabilecek denizi Karadeniz. Ancak onun soğukluğu bile somon için yeterli değil. Karadeniz’de somona en yakın balık türü olarak denizalası yetişiyor.

Türkiye’ye somonlar ağırlıklı olarak Norveç’ten geliyor. Norveç’in yıllık üretimi 1 milyon 200 bin ton. İzlanda’dan da kısmen ithalat var. Türkiye’ye yılda yaklaşık 4 bin 750 ton somon geliyor. Bu alanda irili ufaklı birçok şirketin ithalatı var. Ancak sektörün en büyüğü Alarko ile Norveç merkezli Hallvard Leroy Seafood Grup’un ortak şirketi Alfarm. Şirket yılda yaklaşık 3 bin ton yani toplam ithalatın üçte ikisini tek başına gerçekleştiriyor.

SOMON ÇEŞİTLERİ

Somon balıkları türleri itibariyle ikiye ayrılıyor: Atlantik ve Pasifik somonu. Somonların ve bunların yakın akrabaları olan alabalıkların dahil olduğu ailenin Latince ismi ise ‘salmonia-de’. Ancak aynı aileye mensup bile olsalar, alabalık ile somon farklı türlere mensuplar. Hatta Atlantik somonu ile Pasifik somonları bile aynı balıklar değil. Atlantik somonuna ‘salmo salar’ adı veriliyor. Yani ‘zıplayan somon’. Pasifik somonları ise “onchorhyncus” isimli türe aitler. Bunların da tam yedi çeşidi var: Kral, fildişi, gümüş, kırmızı, pembe, köpek ve çelikkafa somonları. Bunların hepsinin dokusu, rengi ve yağlılık oranları farklı. O nedenle de hepsini ayrı birer balıkmış gibi de ğerlendirmek gerekiyor.

Doğal ortamlarında yetişen ve yakalanan Atlantik ve Pasifik somonları, tarih boyunca, özellikle de Alaska, İzlanda, İskandinavya ve İskoçya gibi kuzey ülkelerinin önemli bir besin kaynağı olmuş. Özellikle 1970’li yılların başlarında geliştirilen çiftlikte balık yetiştirme teknolojisi sayesinde özellikle Norveç ve Iskoçya’da ciddi miktarlarda çiftlik somonu üretilmeye başlamış. Teknolojinin ilerlemesi île de üretim miktarları yıllar içinde önemli ölçüde artmış. Bugün dünyada çiftlik somonu üretimi çok gelişmiş bir durumda. Çiftlik üretimi en fazla yapılan somon balığı türü ise Atlantik somonu. Marketlerimizde satılan somon da Atlantik somonu ve Norveç’ten ithal ediliyor.

RESTORANLARIN İLK TERCİHİ

Somonlar Norveç’ten haftalık taze olarak geliyor. Tabii bu durum otel ve restoranlar için büyük avantaj. Deniz balıkçılığına göre hizmet veren restoranlar hava şartlarına bağlı olarak, balık olmadığı zaman menülerini değiştirmek zorunda kalıyor. Oysa menüsünde somon balığı bulunduran bir restoran her zaman aynı kalitede ve taze somonu sunabiliyor. Pazara düzenli olarak somon balığı sunuldukça tüketiciler de kolaylıkla bu balığa ulaşabiliyor lar. Dolayısıyla tüketiminde de artış gözleniyor. Restoranlar da bu nedenle somonu öne çıkarıyor.

FİYAT 30-40 TL ARASINDA

Uzak diyarlardan gelen ve Omega3 zengini olan somonlara dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ilgi giderek artıyor. Bu nedenle de geçen yıl fiyatlar yüz de 30 civarında yükseldi. Bu günlerde perakende piyasada somon dilimin kilogram fiyatı 30- 35 TL, somon filetonun fiyatı ise 35 – 40 TL aralığında seyrediyor.

Alfarm Genel Müdürü Hakan İzek, somonları Norveç’ten getirdiklerini söylüyor. İzek’in verdiği bilgiye göre Norveç’te çiftliklerde yetişen balık, kanı akıtıldıktan, solungaç ve iç organları temizlendikten sonra bütün olarak, 0-4 derece soğutuculu TIR’lara yüklenerek dört gün içinde Türkiye’ye getiriliyor. Alarko’nun İzmit Suadive’deki fabrikasında işlenen bu balıklar 14 gün raf ömrü ile hemen marketlere dağıtılıyor. Balıklar bütün, fileto, dilim olarak taze ya da füme, pastırma gibi işlenmiş ürünler şeklinde satılıyor. Hakan İzek, “Balık zaten sağlıklı ve çok hijyenik koşullarda üretiliyor. Buraya gelen balıkların tümü özel üretilmiş, seçilmiş ürünler. Alarko tesislerinde de hijyene çok önem veriliyor. Personel üç ayda bir sağlık kontrolünden geçiriliyor” diyor.

Balık üretimi ve ihracatının lider şirketlerinden biri olan Sagun Group da Merlion Deniz Ürünleri şirketiyle somon ithalatı yapıyor. Sagun Group Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, Türkiye’de somon balığına yoğun ilgi olduğunu, ithalatının da bu nedenle her geçen gün arttığım söylüyor. Sagun, “Hem restoranlardan hem de bireysel tüketicilerden ciddi talepler geliyor. Tüketici somonu sevdi ve yükselen bir trend var” diyor.

îdriz çokal