Schengen Bölgesi’ne vizesiz seyahat

TBMM, Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşmasını onayladı. Geçiş süreci sorunsuz tamamlanırsa, üç yıl sonra Türk vatandaşları Schengen Bölgesi’ne vizesiz seyahat edebilecekler…

TÜRKİYE ile AB (Avrupa Birliği) arasında 16 Aralık 2013 tarihinde imzalanan ve müzakereleri 10 yıldan fazla süren Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması, nihayet 25 Haziran 2014 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda yapılan oylama ile onaylandı. Aralık 2013 tarihinde resmiyet kazanan Türk vatandaşlarına yönelik vize serbestliği yol haritası, Türkiye’nin AB ile işleyen bir geri kabul mekanizmasının kurulmasını ön görüyor. Hiç şüphesiz anlaşmanın önemi, süreç sonunda Türk vatandaşlarının vizesiz şekilde Schengen üyesi ülkelere girme fırsatı tanıyacak düzenlemenin, anlaşmasının doğru ve etkin işleyişine bağlı bulunmasından kaynaklanıyor.

Bu arada AB içerisinde yer alan ‘en yüksek mahkeme’ konumundaki ABAD’ın da Türk vatandaşlarına yönelik vize uygulamasının, Türkiye-AB Ortaklık Hukuku’na aykırılığını defalarca teyit etmiş olduğunu da unutmamak gerekiyor. Bu konuya ilişkin görülen ilk davada (Demirel) kararın 1987 yılında verildiği; son kararın ise (Demirkan) 2013 yılında açıklandığı göz önüne alındığında, aradan geçen neredeyse 30 yıl boyunca, Türk vatandaşlarının AB üye ülkelerine yerleşim ve dolaşım haklarına ilişkin 50’nin üzerinde davanın karara bağlandığı ve bu konudaki hukuki içtihadın sürekli geliştiği de yadsınamaz bir gerçek.

ORTAK GÖÇ POLİTİKASININ SONUCU

Geri kabul anlaşmaları, temel olarak, bir ülkenin, ülkesinde kalma şartlarını taşımayan ya da bu şartları kaybetmiş olan üçüncü ülke vatandaşlarını, vatandaşı oldukları ülkeye geri gönderilmesini düzenleyen anlaşmadır. Geri kabul anlaşmaları çok basit bir anlatımla üç farklı grubu kapsıyor:

1) Bir ülkede kalma şartlarını taşımayan ya da bu şartları kaybetmiş olan anlaşmaya taraf ülke vatandaşları;

2) Anlaşmaya taraf olan ülkeyi, transit ülke olarak kullanan üçüncü ülke vatandaşları;

3) Giriş sırasında gerekli şartları yerine getirmiş olsa da, sonrasında bu şartları taşımayan taraf ülke vatandaşları.

Geri kabul anlaşmaları, AB üye ülke ve kurumlarmm neredeyse son 30 yıldır geliştirdiği ortak göç politikasında önemli bir yere sahiptir. Genişlemesine paralel olarak Birlik sınırlarının daha geniş bir coğrafyaya ulaşması sonrasında AB, göç ve iltica alanındaki politikalarında değişimler yaşadı.

AB şimdiye kadar 18 ülke ile geri kabul anlaşması imzaladı ve bu anlaşmaların 15’i yürürlüğe girdi. AB’nin geri kabul anlaşması imzaladığı ilk ülke 1996 yılında Fas olurken, son ülke Azerbaycan’dır.

TÜRKİYE İÇİN ÜÇ YILLIK GEÇİŞ SÜRECİ

Karşılıklı olarak imzalanan geri kabul anlaşmaları çerçevesinde, söz konusu yasadışı göçmenlerin anlaşma çerçevesinde taraf olunan ülkeye iadesinde kanıt zorunluluğu bulunuyor. Başka bir deyişle AB, geri kabul anlaşması imzaladığı ülkelerin hükümetlerim ve yönetimlerim, bu kişilerin o ülkeyi transit kullanarak AB’ye giriş yaptığı konusunda, kanıtlar aracılığıyla ikna etmek zorundadır. Geri kabul anlaşmalarının yürürlüğe girmesini takiben AB ülkeleri, taraf olunan ülke ile kuracakları ortak mekanizmalar yoluyla geri göndermek istedikleri mültecileri o ülkeye bildirirler. Taraf ülkenin gerekli incelemeleri yapmasının ardından, iade edilmek istenen yasadışı göçmenin o ülke üzerinden AB’ye gittiği kesinlik kazanırsa, iade süreci başlar. Taraf ülke kendi topraklarında kalacak hiçbir yasadışı göçmeni AB ülkelerinden geri almaz. Alacağı her yasadışı göçmen, kaynak ülkeye geri gönderilmeye uygun statüde olmak zorundadır.

Geri kabul anlaşmalarının imzalanıp, gerekli ulusal onay mekanizmalarının tamamlanmasının ardından belirli bir geçiş dönemi uygulanıyor. Türkiye için üç yıllık bir geçiş süreci öngörüldü. Bu geçiş dönemi, tarafların geri kabul mekanizmalarını doğru ve etkin bir şekilde işletmesine imkan sağlamak amacıyla gerekli altyapı sistemlerinin oluşturulması için tanınıyor.

TC Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Türk pasaportuna sahip kişiler, dünyada 62 ülkeye vizesiz seyahat edebiliyor.

Vizesiz seyahat kapsamında Türk vatandaşları, AB üyesi hiçbir ülkeye vizesiz giremiyor. G8 üyesi iki ülkeye (Japonya ve Rusya); G-20 üyesi altı ülkeye (Arjantin, Brezilya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Japonya, Güney Kore ve Rusya) vizesiz giriş hakkı bulunuyor.

Türk vatandaşları 2009-2012 yılları arasında, C tipi Schengen vizesine 140 milyon avro ödedi. 2012 yılında AB üye ülkelerine girişte Schengen vizesi alma mecburiyeti olan ülkeler sıralamasında Türkiye beşinci sırada yer alıyor.