Türkiye’nin Irak’a ihracatı yüzde 21 geriledi

IŞİD’in 10 Haziran’da Musul’u işgali ile kaosa sürüklenen Irak’a Türkiye’nin ihracatı haziran ayında yüzde 21 geriledi. Irak’taki kan kaybı haziran aynıda toplam ihracat artışını da 2,5 puan negatif etkiledi. Yılda 12 milyar dolar ihracat yapılan Irak pazarma ilişkin hasar tespit raporu çıkarmak için bir araya gelen iş dünyası temsilcileri, “Ne olursa olsun Irak’tan vazgeçemeyiz” diyor.

Türkiye’nin 2023’te 500 milyar dolarlık ihracat hedefini yakalamasındaki stratejik pazarlardan biri olan Irak’ta yaşanan iç çatışmalar, bu ülkeyi hedef ülke olarak belirleyen 17 sektörde alarm zillerinin çalmasına neden oldu.

Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) isimli silahlı örgütün 10 Haziran’da Irak’ın en büyük kentlerinden Musul’u işgal etmesinden bu yana ülke derin bir kaosa sürüklenirken, ilk beş ayda yüzde 11 artışla 5 milyar doları aşan Irak ihracatı, haziran ayında yüzde 21 geriledi. Böylelikle Irak uzun yıllar sonra ilk kez Almanya’dan sonraki en büyük ihracat pazarı olma unvanını İngiltere’ye kaptırmış oldu.

Irak ihracatının ağır darbe yemesi, toplam ihracat artışını da haziran ayında 2,5 puan negatif etkiledi. En fazla etkilenen üç sektör ise ihracatının büyük bölümünü Irak’m orta ve güneyine gerçekleştiren demir-çelik, çimento ve gıda oldu.

MAKRO DENGELER TEHLİKEDE

Irak pazarında yaşanan olumsuz gelişmeler, Türkiye’nin makro dengelerini de sarsacak bir nitelik taşıyor. Bu konuda yurtiçinden ve yurt-dışmdan iki önemli uyarı geldi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Irak riski nedeniyle Türkiye’nin kredi riskinin arttığını açıkladı. Moody’s tarafından yayınlanan Haftalık Kredi Görünümü Raporu’nda, Irak’taki gelişmelerden ötürü Türkiye’de büyüme ve cari açığın olumsuz etkileneceği ifade edilirken, “Irak riski Türkiye’nin ihracatını baskı altında tutacak” sözlerine yer verildi. 8 Ağustos’ta Türkiye’nin kredi notu ile ilgili resmi değerlendirmesini açıklayacak olan Moody’s, çatışmaların Kuzey Irak’ta-ki Kürt bölgesine sıçraması halinde yıllık ihracatın yüzde 15, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’mn (GSYİH) ise yüzde 3 oranında gerileme olasılığı bulunduğuna dikkat çekti.

Merkez Bankası da Irak ile ticarette yaşanan gerilemenin aşağı yönlü riskleri tetikleyebileceği uyarısında bulundu. Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetinde, “Irak’taki belirsizliklerin kalıcı olması durumunda ihracat ve petrol fiyatları kanalıyla dış dengedeki iyileşme yavaşlayabilir. Benzer şekilde, enerji fiyatlarında gözlenen yükselişin kalıcı olması durumunda enflasyon sınırlı ölçüde etkilenebilir” denildi.

HASAR TESPİTİ YAPILIYOR

Bölgeye yılda 12 milyar dolarlık ihracat yapan binlerce Türk şirketinde panik havası oluşurken, ekonomi yönetimi ve iş dünyasının çatı örgütleri bundan sonra oluşması muhtemel daha büyük zararların önüne geçebilmek için adeta “seferberlik” ilan etti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ülke genelindeki 365 oda ve borsamn üyeleri arasında Irak’a ihracat yapan firmaların tespit edilmesi ve zararlarının belirlenmesi talimatı verdi. Hazırlanan- rapor ise Dışişleri ve Ekonomi Bakanlığı’na iletildi.

24 Haziran’da gerçekleştirilen basma kapalı toplantıda ise TOBB, DEİK/Türk-Irak İş Konseyi, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TÎM), Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜM-SİAD), Türkiye Müteahhitler Birliği ve Uluslararası Nakliyeciler Derneği temsilcileri ile Irak’a ihracat yapan 120 firmanın yetkilisi bir araya geldi.

Toplantının amacı Irak pazarına ilişkin geniş kapsamlı bir hasar tespit raporu çıkarmak ve yakın gelecekte Irak ile ticaretin daha da gerilemesi halinde ulaşılacak alternatif pazarları tespit etmek olarak belirlendi. Firma temsilcileri Irak’taki gelişmelerin bu ülke ile ticari ve ekonomik ilişkilerimize yansımalarını dile getirerek, özellikle lojistik imkânları, bu ülkedeki yatırımları ve sürdürülen müteahhitlik projeleri üzerindeki etkilerin en aza indirilmesi yönündeki beklentilerini ekonomi yönetimine aktardı.

Irak’a ihracatın yavaşladığı ancak kesilmediğinin de ifade edildiği toplantıda, durumun Dışişleri Bakanlığı nezdinde yakından takibi için kurulan “Irak Kriz Masası”nın işadamlannın tüm talep ve önerilerini değerlendirmesi kararına varıldı.

“İHRACATÇI KRİZE ALIŞTI”

İhracatçılar Irak pazarındaki kan kaybını özellikle Avrupa ve Güney Amerika ülkeleri ile telafi etme girişiminde bulunurken, Irak’a ilişkin umutlarını da korumaya çalışıyor. Suriye’de yaşanan iç savaşın ilk dönemindeki ihracat düşüşünü anımsatan TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “Nasıl Suriye’de krizle beraber düşen ihracat şimdi rekorlar kırıyorsa, Irak’ta da birkaç ay sonra düzelme bekliyoruz. Irak’ta oluşan kaybımızı yeni hedef pazarlardaki performansımızla telafi edeceğiz” diyor.

TİM Başkanvekili ve İstanbul Demir Çelik İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Mustafa Çıkrıkçıoğlu da 2009da Avrupa’da yaşanan krizi Ortadoğu pazarlarına yüklenerek aştıklarına işaret ederek, “İhracatçılar artık kriz anlarında nasıl davranacaklarını iyi biliyor. Hızlı hareket ederek Irak’taki gerilemeyi telafi edeceğiz. Ancak Irak bizim için çok önemli bir pazar. 2013’te toplam ihracatın yüzde 8’i Irak’tan geldi. Ne olursa olsun Irak’tan vazgeçemeyiz” diye konuşuyor.

Demir-çelik sektörünün Irak’ın güneyinde kurduğu tesislerle ülkenin ihtiyacının yüzde 20’sinden fazlasını karşıladığını vurgulayan Çık-rıkçıoğlu, “Şu an Irak’taki kriz nedeniyle oradaki muhataplarımıza ulaşamıyoruz. Bu dönemde Kolombiya ve Peru gibi Güney Amerika daki fırsatlara yöneliyoruz” diye konuşuyor.