İhracat pazarlarındaki daralma ihracatçıları yıldırmadı

Irak, Suriye, Mısır, Ukrayna gibi önemli ihracat pazarlarındaki daralma ihracatçıları yıldırmadı. Hem geleneksel pazarlara ağırlık verdiler hem de uzak ülkelere yöneldiler. Almanya ve Amerika’ya yaptıkları ihracatla rekor kırdılar…

EYLÜL başında açıklanan rakamlara göre ihracatta yeni bir rekor kırıldı. Aylık ihracat 13.3 milyar dolara dayandı, yıllık ihracat ise 157.6 milyar doları geçti. Rakamlar geleneksel ihracat pazarlarımızdan olumlu sinyallerin geldiğini gösteriyor. Ancak kapı komşularımızda son birkaç yıldır ciddi daralmalar yaşıyoruz. Özellikle, yıllık 10 milyar dolarlık ihracatla ikinci sırada yer alan Irak’ta sorunlar devam ediyor. Irak’a eylül ihracatı yüzde 13 küçüldü. Mısır, Libya, Suriye, Ukrayna gibi ülkelere de son dönemlerde ihracat geriliyordu. Eylül ayında bu ülkelere ihracat göreceli olarak arttı. Çünkü geçtiğimiz yıl neredeyse durma noktasma gelen ihracat, eylül ayında artmış görünüyor. Ancak geçmişte bu ülkelere yapılan ihracat başarılarının halen uzağındayız.

Yakın pazarlardaki sıkıntılara rağmen krizlere şerbetli ihracatçılar her zaman bir çıkış yolu buluyor. Sıkıntıları, geleneksel pazarlara asılarak ve yeni pazarlar keşfederek çözüyor. Türk ihracatçılar Güney Amerika’dan Uzak doğu’ya, Avustralya’dan Afrika’ya bütün pazarlara yayılmış dürümdalar. Ellerinde çanta gitmedikleri ülke kalmamış. Bu çabanın meyvelerinin alındığını ihracat rakamları teyit ediyor. Bütün sıkıntılara, olumsuz şartlara rağmen rekor kırmaya devam ediyorlar. Para Dergisi olarak birlik başkanları ve işadamlarına yaşanan sıkıntıları nasıl aştıklarını, yepyeni hangi pazarlara gittiklerini sorduk, değerlendirmelerini aldık. Birlik başkanlarınm yaptıkları değerlendirmelerden geleneksel pazarımız Avrupa ve ABD’deki toparlanmaların ihracatçının can simidi olduğu anlaşılıyor.

“BÜYÜK ŞİRKET SAYISI ARTMALI”

Makine ve Akşamları İhracatçıları Birliği yıllık 12 milyar dolarlık ihracatıyla önemli ihracatçı birliklerinin başında geliyor. Birlik, Ortadoğu pazarına markalı olarak ihracat yapıyor. Birlik Başkanı Adnan Dalgakıran, Irak ve Mısır başta olmak üzere Ortadoğu ülkelerinin kendileri için önemli bir ihracat pazarı olduğunu vurguluyor. Dalgakıran, şu değerlendirmeyi yapıyor: “Komşularımızdaki sıkıntı tabii ki ihracatımızı olumsuz etkiliyor. Ama bunu diğer pazarlarla telafi ediyoruz. Avrupa’daki küçük bir iyileşme bizlere ciddi katkı yapıyor. Afrika pazarlarına da yöneldik. ABD ve Uzakdoğu piyasalarına yönelik çalışmalar yapıyoruz. Buralarda iyileşmeler var. Sektörümüzde 10 bin 700 firma var. 177 bin kişi istihdam ediliyor. Firma başına çalışan sayısı 16. Şirketlerimiz genelde küçük. Bizim büyük ölçekli şirketlere ihtiyacımız var. Büyük pazarlardan gelecek büyük taleplere cevap verecek bir ölçeğimiz yok. Büyük şirketlerimiz başarılı. Bu sayı artarsa sektörümüz dünyada söz sahibi olur.” :

“YENİ BİR YOL HARİTASI ÇİZECEĞİZ”

Türkiye İhracatçılar Meclisi Demir ve Demir Dışı Metaller Sektör Kurulu Başkanı Tahsin Öztiryaki de yaptığı değerlendirmede, iki yıldır yeni pazarlara yoğunlaştıklarını söyledi. Ür-Ge (Üretim Geliştirme) projesiyle iki yıldır kümelenme çalışmaları yaptıklarını belirten Öztiryaki, dünyanın her bölgesinde yeni pazar araştırmaları yaptıklarını söylüyor. Ekonomi Bakanlığı ile koordineli bir çalışma yürütüldüğünü söyleyen Öztiryaki, Ortadoğu’da problemi olmayan ülkelerle Avrupa, Güney Amerika, Japonya, Güney Kore gibi ülkelerin önem kazandığını söylüyor. Rusya’nın son dönemlerde öneminin arttığını vurgulayan Öztiryaki, “16 Ekim’de bu kümeleme çalışmalarının sonuçlarını değerlendirmek için toplanacağız. Herkes elde ettiği bilgileri anlatacak. Bu plan çerçevesinde yeni bir yol haritası çizeceğiz” diyor. Irak’ın ürün çeşitliliği anlamında önemli bir pazar olduğunu söyleyen Öztiryaki. “Irak ve diğer komşu ülkeler her zaman bizim için önemli. Sorunlar çözüldüğünde yine en önemli pazarlarımız olmaya devam edecektir” diyor.

TERS İKLİM ÜLKELERİ

İstanbul Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Zekeriya Mete de Ortadoğu pazarındaki travmayı alternatif pazarlarla aştıklarını söylüyor. Ters iklim bölgelerine odaklandıklarını söyleyen Mete, Arjantin, Brezilya, Peru, Paraguay gibi ülkelere yöneldikleri bilgisini veriyor. Mete, “Bu yıl sözünü ettiğimiz ülkelere ziyaretler yaptık. Alım heyetlerini Türkiye’ye getirdik. İlk ziyarette bile 500 bin dolarlık bağlantı yapıldı. Bu pazarlarda büyük umut var” diyor. Türk ihracatçısının kalitesiyle, kabiliyetiyle fark yarattığını söyleyen Mete, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Sırtımızı yere getirecek bir rakip göremiyoruz. Yakın pazarlarda olmuyorsa uzak pazarlara gideriz. Dünyada mal satmadığımız ülke neredeyse yok. Ancak kapı komşunuza sattığınız gibi kolay olmuyor. Hem finansman hem de navlun maliyetleri artıyor. Komşularımızdaki sorunlar çözüldüğü anda tekrardan atağa kalkarız. Ortadoğu ülkelerine zor şartlarda ihracat yapıyoruz. Olumsuzluklara rağmen performansımız iyi. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelere yoğunlaşıyoruz.”

Sektörün toplam ihracatının 7 milyar dolar olduğunu söyleyen Mete, bunun 2.7 milyar dolarının çikolata ve şekerleme bilgisini veriyor. Yıl içinde yüzde 20’lik ihracat artışları olduğunu, son üç aydır ise yüzde 10 gibi artışlarla devam ettiklerini söyleyen Mete, 2023 yılı için ihracat hedeflerinin 17 milyar dolar olduğunu hatırlatıyor. Bunun 10 milyar dolarının çikolata ve şekerlemeden geleceğini belirten Mete, bu hedefe ulaşmanın mümkün olduğunu ifade ediyor.

“HEDEFİMİZ YENİ PAZARLAR”

Denizli İhracatçılar Birliği Başkanı Süleyman Kocasert de yaptığı değerlendirmede Denizli’nin global krizle birlikte alternatif pazar arayışlarına yöneldiğini belirterek, erken tedbir almanın meyvelerini topladıklarını söylüyor. Bu dönemde geleneksel pazarlarda da ciddi çalışmalar yaptıklarını söyleyen Kocasert, “Ortadoğu ve Kuzey Afrika pazarındaki daralmayı büyük ölçüde geleneksel pazarlarımızla telafi ettik. Avrupa, ABD, İngiltere’ye ihracatımız arttı. Geleneksel pazarlarda büyürken hiç ayak basmadığımız pazarlara da yöneldik. Yeni Gine, Tanzanya gibi ülkelere ihracatımızı artırdık. Hiç ihracat yapmadığımız ülkelere dönük çalışmalar yapıyoruz” diyor.

MERMERCİLERİN İKİNCİ ABD ATILIMI

Küresel kriz öncesi mermer ihracatının en fazla yapıldığı ülkelerdenbiri ABD idi. 2008 yılından sonra ise işler bıçak gibi kesilmişti. Sektör bu pazardaki kaybını Ortadoğu pazarları ile aşmıştı. Şimdi de Ortadoğu’daki sıkıntı ABD pazarı ile aşılıyor. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kahyaoğlu, “Suriye bizden ikin ci sınıf mermer istiyordu. Irak ise birinci kalite. İki pazarda da sıkıntı var. Irak’taki kaybı ABD pazarı ile aştık sayılır. ABD’ye ihracatımızda ciddi artış var” diyor. ABD’de 2015 Nisan ayında bir tanıtım fuarı düzenleyeceklerini belirten Kahyaoğlu, “Bu yıl 520 metrekarede bir tanıtım yapmıştık. Gelecek yıl için şimdiden bin 600 metrekarelik yer doldu. Üç kat talep var. Bu gelişme pazardaki hareketliliği gösteriyor” diyor.

Akdeniz Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Bülent Aymen ise, tarım ürünleri ihracatı için Ortadoğu’nun önemli bir pazar olduğuna dikkat çekiyor ve Birlik’ten yapılan tarım ürünleri ihracatının yüzde 80’inin Ortadoğu’ya gittiğini söylüyor. Suriye’ye ihracatta artış yaşanmaya başladığını söyleyen Aymen, “Suriye’ye ihracat geçtiğimiz yıllarda durma noktasında idi. Şimdi artış başladı. Irak pazarı terör nedeniyle sıkıntılı. Dubai, Katar, İran gibi ülkelere ihracatımızda artış var” diyor. Güney Amerika ve Uzakdoğu ülkelerinin de hedef pazarları arasında olduğunu söyleyen Aymen, “Dünyada daha önceleri az gittiğimiz ülkelere odaklanıyoruz. Yurt dışında tanıtımlara ağırlık veriyoruz” diye konuşuyor.

KURU MEYVEDE SIKINTI YOK

Kuru meyve sektörü için de Ortadoğu pazarı önemli bir yere sahip. Kuru kayısı, üzüm ve incirde dünya piyasası elimizde. Ortadoğu’daki gerginlik bu sektörü pek etkilememiş. Yıllık 1.5 milyar dolarlık ihracata sahip olan bu üç ürünü satma konusunda bir sıkıntı görünmüyor. Kuru meyveciler tabir yerinde ise tok satıcı konumunda. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Birol Celep, “Biz Ortadoğu’daki gerginliklerden etkilenmiyoruz. O bölgeye de satışlarımız var. İhracat kalemi ürünlerimizin pazar sıkıntısı yok. Büyük oranda Avrupa’ya ihracat yapıyoruz. Bu sene sadece mevsim nedeniyle arzda sıkıntı yaşanıyor. Pazarda bir daralma yok” diyor.

Karaman merkezli Şimşek Bisküvi de büyümesini ihracata borçlu bir şirket. 355 milyon TL’lik cirosunun 115 milyon doları ihracattan geliyor. Şimşek Bisküvi Genel Müdürü Erol Şimşek yeni ve sıra dışı ürünlerle sıkıntıları aşmaya çalıştıkları bilgisini veriyor. Ortadoğu’da çok iyi satış rakamlarına ulaştıklarını söyleyen Şimşek ağırlıklı pazarlarının Ortadoğu, Avrupa ve Kuzey Afrika ülkeleri olduğunu ifade ediyor. Irak’m geçmişte en büyük pazarlan olduğunu ve halen buraya mal gönderdiklerini belirten Şimşek, bu pazarın şimdilerde sıkıntılı olduğunu söylüyor. Şimşek son dönemlerde Çin ve Amerika pazarına ağırlık verdiklerini belirtiyor.

Mücevherciler dünya turunda

Türkiye yılda 2.3 milyar dolarlık mücevher ihracatı yapıyor. TÜİK verilerine göre, Türkiye’ye geçen yıl gelen turistler 1.1 milyar dolarlık mücevher alımı yapmış. Toplamda yaklaşık 3,4 milyar dolarlık bir ihracat var. Beyan dışındaki turistik satışlarla bu rakamın 5 milyar dolara dayandığı tahmin ediliyor. Sektör için mücevheri seven Ortadoğu pazarı oldukça önemli. Irak, Suriye ve Mısır gibi ülkelerdeki daralma sektörü yakından ilgilendiriyor. Pazardaki daralmayı aşabilmek için de yoğun bir çaba gösteriliyor. İstanbul Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Ayhan Güner, Pakistan, Singapur, Malezya gibi ülkelere yöneldiklerini söylüyor.

Güner, birçok ülke ziyareti yaptıklarını belirterek, İstanbul’da bir fuar düzenlediklerini söylüyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “Pakistan’dan 55 kişilik alım heyeti gelecek, Çek Cumhuriyeti, Rusya, Singapur, Tunus, Malezya gibi ülkelerden alım heyetleri gelecek. Fuara olan ilgiye bakılırsa sektör bölgedeki sıkıntısını yeni alternatif pazarlarla aşacak.”

Davut KAYA / Elvan Group, Intersvveet Genel Müdürü
“Güney Amerika’yı keşfediyoruz”

Çikolata ve şekerleme üreticisi Elvan Group 200 milyon dolarlık cirosunun yüzde 95’ini ihracattan elde ediyor. Ortadoğu da önemli pazarlarından biri. Davut Kaya kapanan pazarlara yönelik olarak iki ayaklı bir strateji geliştirdiklerini söylüyor:

“Mevcut kapıları genişletip yenilerini açmayı hedefliyoruz. Bu anlamda Afrika ilk akla gelen pazarımız. Afrika kıtasına ihracatımızı geçen yıla göre yüzde 34 artışla 2014 sonunda 52 milyon dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Şimdiye kadar pek olmadığımız Güney Amerika kıtasını keşfediyoruz. Meksika gibi bazı ülkelerle çalışıyorduk, ancak Peru gibi yeni ülkeleri portföye katıyoruz. Bizzat ziyarete gidiyor veya müşterilerimizi ağırlıyoruz.

Bu yıl olmasa da 2015’te Güney Amerika ile ilgili rakamlar daha iddialı hale gelecek.”