İş Dünyası Protesto Olaylarına Karşı
Geçen hafta IŞID’in Kobani’yi işgali gerekçesiyle başlayan protesto eylemleri, 30’dan fazla can kaybı ve yüzlerce yaralıyla sonuçlanan bir şiddete neden oldu. Bölgenin ekonomik merkezleri günlerce felç olurken, iş dünyası temsilcileri “90’lara dönmek istemiyoruz. Bölge bir an önce huzur bulmalı” görüşünde birleşiyor. Geçen hafta en büyük fatura ise taşımacılık ve turizme çıktı.
Son iki yıldır çözüm süreciyle birlikte Kürt sorununda ölüm ve çatışma ortamından uzak yaşayan Türkiye, geçen hafta IŞİD’in Kobani’ye saldırısı gerekçesiyle başlayan protesto eylemleri ile bir anda 90’lı yılların karanlık ortamına geri döndü.
Protesto eylemleri kısa sürede şiddet dozu yüksek bir çatışmaya dönüşürken, bir hafta içinde olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı 30’u aştı. Yıllar sonra ilk kez pek çok ilde sokağa çıkma yasağı ilan edilirken, özellikle Diyarbakır, Van, Mardin, Gaziantep ve Şırnak gibi bölgenin önemli merkezlerinde iş yaşamı günlerce durma noktasına geldi. Ülke geneline sıçrayan olaylar sonucunda, ilk belirlemelere göre, 3 bin işyeri, 263 kamu binası, 190 banka, 80 siyasi parti binası, 340 özel araç, 216 resmi araç, 30 özel yurt ve dernek, MO-BESE sistemleri, trafik lambası, elektrik trafoları, reklam panoları ağır şekilde tahrip edildi.
Yaşanan olumsuzlukların iş yaşamına faturası en çok ürün sevkiyat-larında ve turizm alanında çıktı. Kurban Bayramı dolayısıyla gerçekleşen siparişlerle yüzü gülen Gaziantep ile Mardin gibi turizm bölgeleri çatışma ortamında işlerin bıçak gibi kesilmesiyle şoke oldu. TURSAB Başkanı Başaran Ulusoy, bölgedeki kargaşanın iş yaşamında en çok turizmi vurduğunu dile getiriyor.
FATURASI EKONOMİYE ÇIKTI
Tüm bu olumsuz gelişmeler ba-nş süreciyle son birkaç yılda rahat nefes alan ve ekonomide iyiye gidişin olduğu bölgede taşları yerinden oynattı. Olayların çıkmasıyla birlikte esnaf ve tüccar kepenk kapattı, bankalar günlerce çalışmadı, bölgedeki yer-li-yabancı turist kafileleri hızla kentleri terketti. Bu arada kentler arasındaki seyahatlerin de durması turistik gezilerin kesilmesinde önemli etken oldu. Önümüzdeki birkaç ay içindeki kongre ve organizasyonlar ise iptal edilmeye başladı.
Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, “Bölgede turlar ve özellikle 2015’e ilişkin kongreler yeniden gözden geçiriliyor” diyor.
Elde edilen kazanımların korunması ve bölgeye huzur gelmesi için tüm taraflara itidal çağrısında bulunan bölge iş dünyası temsilcileri, “Son bir haftada büyük zarara uğradık. Ne olursa olsun 90’lara dönmek istemiyoruz” diye konuşuyor.
Ufak çaplı gerilimler olsa da bu denli bir kaos ve sıkıntının son yıllarda hiç yaşanmadığını hatırlatan Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva, “Kentimiz bu olaylardan büyük yara aldı. Esnafın ve tüccarın zararı büyük. Yaklaşık 20 işyeri ağır hasar gördü” diyor. Van’da ticaret hayatının son bir haftada tamamen durduğunu, bankaların bile çalışmadığını ifade eden Takva, “Çek ödemeleri olan birçok esnafımız mağdur oldu. Kentin ticari ortamının bu şekilde zarar görmesi kabul edilemez. Hükümet ve muhalefet demokratik eylemlerin şiddete dönüşmemesi için önlem almalı” diye konuşuyor.
OTELLER BOŞALDI
Mardin Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşi de masum bir protesto olarak başlayan olayların bambaşka bir şiddet ve huzursuzluk doğurduğunu dile getiriyor. Bölgede tüm insanların çok tedirgin ve üzgün olduğunu belirten Tutaşi, “Biz Mardin olarak son bir haftada adeta felç olduk. Hiçbir şey insan canıyla karşılaştırılmaz ama kent ekonomisi de büyük darbe gördü” diye konuşuyor.
Mardin’in son yıllarda özellikle turizmde büyük sıçrama yaptığını hatırlatan Tutaşi, şunları söylüyor: “Bayramda yüzde 100 dolu olan oteller, olayların başlamasıyla bir anda boşaldı. Yerli ve yabancı turistler kentten kaçtı. Yakın zamandaki tüm turlar iptal edildi, rezervasyonlar kapatıldı. Esnafımız günlerce kepenk kapatmak zorunda kaldı. Zaten Irak ve Suriye’deki olaylar nedeniyle sıkıntıdaydık. Nakliyecilerimiz oturuyor. Şimdi dışarıdaki ateş içimize de sıçradı.”
“İMAJIMIZ BOZULMASIN”
Bölgenin en zengin ve sanayileşmiş kenti konumundaki Gaziantep de çıkan olaylardan etkilenen illerden biri oldu. Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Eyüp Bartık, bölgenin birçok kentinde olduğu gibi Gaziantep’te de provakatif yönü ağır basan eylemler olduğunu belirtiyor.
Olayların başlamasından sonra Valilik, kent milletvekilleri ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri olarak bir araya geldiklerini ve yapılması gerekenleri konuştuklarını vurgulayan Bartık, “Olayların ekonomimize nasıl yansıyacağına ilişkin herkes şu anda merak içinde. Zannediyorum, birkaç gün içinde fotoğraf netleşecek. Ancak biz Gaziantep olarak kısa sürede yaraların sarılacağını ve yolumuza devam edeceğimizi düşünüyoruz” diye konuşuyor.
Siyaset üstü kurum ve kişilerin bölgedeki ateşi söndürmek için devreye girmesi gerektiğini vurgulayan Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Osman Geliş de sınır ticaretinin önemli merkezlerinden biri olan Şırnak’ta ticaretin durma noktasına geldiğini, kentteki esnafın dükkanlarını açmadığını belirtiyor. Geliş, “Maddi olarak ciddi sıkıntıdayız. Yetkililer de bu durumu görüyor. Çok bir şey söylemek, bölgemizin imajını bozmak istemiyoruz. Bir an önce bu kötü olayların son bulmasını istiyoruz” diyor.
TİCARET MERKEZLERİ AĞIR DARBE ALDI
DİYARBAKIR: Çoğu marketler ve işyerlerinden oluşan 124 bina zarar gördü. 15 banka şubesi kullanılamaz hale geldi. 27 özel, 20 resmi araç tahrip edildi. Bayram tatili dolayısıyla kentte bulunan turist kafileleri, uçak seferlerinin durdurulması nedeniyle mahsur kaldı.
GAZİANTEP: Olayların hemen ardından valilik, milletvekilleri ve STK temsilcileri bir araya gelerek acil durum tespiti yaptı. Kent genelinde ve ilçelerde yaşanan olayların maddi faturası netleştirilmeye çalışılıyor. Eylemler nedeniyle ihracat çıkışlarında aksaklıklar yaşandı.
VAN: Kent merkezinde 20 işyeri ağır hasar gördü. Bankalar hafta içi çalışmadı. Çek ödemesi olan esnaf mağdur oldu. Bayram tatili nedeniyle kentte bulunan turistler, bölgeyi hızla terketti. Önümüzdeki aylarda yapılacak bazı toplantı ve kongreler iptal edilmeye başladı.
MARDİN: Bölgenin turizm merkezlerinin başında gelen kentte, bayramda yüzde 100 dolu olan oteller olayların başlamasıyla bir anda boşaldı. Yerli ve yabancı turistler kentten kaçtı. Yakın zamandaki tüm turlar iptal edildi, rezervasyonlar kapatıldı. Esnaf günlerce kepenk açmadı.
Bölgede çatışma ortamından en ağır yarayı alan sektörlerin başında turizm geliyor. Son iki yılda çözüm sürecinin etkisiyle bölgeyi 1 milyon turistin ziyaret ederken, özellikle Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve Van tarihi ve kültürel değerleriyle turistlerin en çok tercih ettiği kentler olmuştu. Ne var ki son bir haftada yaşanan olaylar bölgeye gelmek isteyen turistlerin kararlarını değiştirmesine neden oldu.
Turizmin yapılabilmesi için barış ve huzur ortamının şart olduğunu dite getiren TUROB Başkanı Timur Bayındır, “Bir yerde kavga varsa turist oraya gitmez. Son olaylar ile birlikte hemen 2015’in ilk ayları için yapılan rezervasyonlar iptal edilmeye başladı” diyor.
Özellikle küçük çaplı kongre ve toplantı organizasyonlarının hızla Batı’daki kentlere kaydırılmaya başladığını anlatan Bayındır, “Bunun yanı sıra büyük yabancı turist gruplarının da önümüzdeki aylar için yaptıkları rezervasyonları iptal etmeye başladığını görüyoruz. En kısa zamanda bu badirenin atlatılmasını bekliyoruz” diye konuşuyor.
