Geçen yılkı 1,9 milyon tonluk un ihracatını bu yıl 2 milyon tona çıkarmayı hedefleyen Türkiye, 1 milyar dolarlık ihracat gelirine ulaşmayı planlıyor. Kazakistan’dan sonra dünya un ihracatında ikinci sırada yer alan Türkiye, 93 ülkeye un ihraç ediyor. Bu tablonun yaratılmasında Önem Gıda, Beşler Gıda, Ulusoy Un, Eksun Gıda, Ova Un gibi un sektörünün devlerinin payı büyük.

Dünyada un ihracatının yüzde 26’sını yapan Kazakistan, bu açıdan lider konumunda. Türkiye ise yüzde 20’lik payla ikinci sırada yer alıyor. 10 yıl öncesine kadar 40 ülkeye ihracat yapan un sanayicileri, bugün 93 ülkeye ihracat gerçekleştiriyor. 2008 yılında 1,2 milyon ton olan un ihracatı geçen yıl 1,9 milyon tona yükseldi. Bu yıl ise 2 milyon tonu bulması bekleniyor.

Bu yıl ocak-ağustos döneminde 1,2 milyon ton un ihraç edilmiş ve 560 milyon dolar gelir elde edilmiş bulunuyor. Bu dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 100 bin ton az un ihraç edilmiş olmasına rağmen gelirin 20 milyon dolar daha fazla olduğu belirtiliyor.

Bunun Türk ununun pazarda değer kazandığının bir göstergesi olduğunu söyleyen Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Özmen, “2013 hasat dönemi un ihracatı öngörüsü 2 milyon ton ve elde edilmesi hedeflenen gelir 1 milyar dolar. 2012’de 2 milyon tona yakın un ihracatı yapılmış ve 840 milyon dolar gelir elde edilmişti. 2013 yılı un ihracatının miktar olarak 2012 yılı seviyelerinde olması bekleniyor fakat elde edilen gelirin daha yüksek olacağı tahmin ediliyor. Bu rakamların sürekliliğini sağlamayı hedefliyoruz” diye konuşuyor.

AFRİKA ÖNEM KAZANDI

Son yıllarda Türkiye un ihracatını Afrika pazarında da büyük oranda genişletmiş bulunuyor. Öyle ki Benin, Angola, Madagaskar, Gambiya, Tayland, Sierra Leone gibi Afrika ülkelerine yapılan un ihracatı, ilk 10’a girecek kadar yüksek miktarlarda.

Geçtiğimiz yıllarda Afrika’da un üzerine büyük bir pazar boşluğunun olduğunu belirten Özmen, şu bilgileri veriyor: “Un ithalatı konusunda getirdiği vergi artışları nedeniyle Endonezya pazarı önemini kaybetmekte ve Afrika pazarı giderek önem kazanmakta. 2012 ocak-ağustos döneminde en çok un ihracat ettiğimiz ülkeler Irak, Endonezya, Libya, Filipinler, Madagaskar olarak sıralanırken, bu yılın aynı dönemde ise sıralama Irak, Filipinler, Suriye, Angola ve Gambiya olarak değişti.”

İSO 500’DE BEŞ UNCU VAR

Türkiye’de hammaddece, pazara ve altyapıya yakınlık nedeniyle sırasıyla, İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Marmara, Karadeniz, Çukurova, Ege ve Doğu Anadolu bölgelerinde konumlanan irili ufaklı un firmalarının sayısı 700’ü buluyor. Bu firmalardan bazıları her yıl İSO 500 listesine girmeyi başarıyor. Bu yılki listede beş un şirketi yer alıyor.

Bunların başında Ülker Grubu bünyesindeki Önem Gıda geliyor. 577 milyon lira ciroya sahip olan şirket, 1 milyon ” 154 bin dolar ihracata ve 328 çalışana sahip. Yani ağırlıklı olarak iç pazara ve kendi fabrikalarına üretim gerçekleştiriyor.

Türkiye’nin en büyük un üreticilerinden biri de Samsun merkezli Ulusoy Un. 24 yıl önce Fahrettin Ulusoy ve ortakları tarafından kurulan şirket, 168 kişiye istihdam sağlıyor ve üretiminin yüzde 71’ini ihraç ediyor. 30’un üzerinde ülkeye ihracat yaptıklarını, özellikle de Uzakdoğu ve Afrika ağırlıklı çalıştıklarını söyleyen Ulusoy Un CEO’su Günhan Ulusoy, “Gambiya’dan Liberya’ya, Togo’dan Mauritius’a kadar çok geniş bir ihracat portföyümüz var. Geçen yılki 171 milyon liralık ihracatımızı bu yıl 175 milyon liraya çıkarmayı hedefliyoruz. 2012 yılında 492 milyon lira olan ciromuzu ise bu yıl 592 milyon liraya çıkaracağız” diyor.

DÜNYAYA UN SATIYOR

İSO 500 listesinde 349 milyon lira ciroya sahip olan un şirketi Beşler Gıda da yer alıyor. Temelleri 1993’te Gaziantep’te atılan şirket, o yıllardaki günlük 250 tonluk üretim kapasitesini bugün 2 bin 100 tona çıkarmış durumda. Bu rakamla yalnız Türkiye’nin değil Ortadoğu ve Balkanlar’m da en büyük üreticileri arasında yer alıyor.

138 çalışanı bulunan ve 139 milyon 554 bin dolarlık ihracat gerçekleştiren şirket, Irak’tan Gürcistan’a kadar pek çok ülkeye un satıyor. Şirket ayrıca, Birleşmiş Milletler, Kızıl Haç, Nasco gibi uluslararası yardım kuruluşlarının da resmi tedarikçisi konumunda olup, bu kuruluşların un alım ihalelerine katılarak yüksek tonajlarda ihracat gerçekleştiriyor.

Tekirdağ’da 1995 yılında kurulan F.ksun Gıda da sektörün önde gelenlerinden biri. 196 milyon lira cirosuyla İSO 500’e girmeyi başaran 173 çalışanlı şirket, geçen yıl 40 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.

1952 yılında Konya’da temelleri atılan Ova Un da sektörünün önemli firmaları arasında. Kurulduğu dönemdeki günlük 90 tonluk işleme kapasitesini bugün 850 tona çıkaran şirket, 2015’te günlük bin 200 ton buğday kırma kapasitesine sahip olmayı hedefliyor. Geçen yıl 189 milyon lira ciroya ulaşan şirket, 159 çalışana sahip bulunuyor.

ABD PAZARINA GİRECEK

Öte yandan Capital 500 listesinde yer alan Bafra Eriş Un da 40 yıldır un sektöründe faaliyet gösteren önemli şirketlerden biri. Yılda 450 bin tona yakın buğday işleme kapasitesine sahip olan şirketin Samsun Bafra ve İstanbul Silivri’de iki tesisi bulunuyor. Üretimlerinin yüzde 40’ını ihraç ettiklerini belirten Bafra Eriş Un Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ahmet Eriş, “Şirketimiz üç kuşaktır yoluna devam ediyor. Ağırlıklı olarak Afrika ve Uzakdoğu’ya ihracatımız var. Yakın zamanda ABD’ye de ihracata başlayacağız. Bu yıl 50 milyon dolar ve 300 bin TL ciro hedefliyoruz” diyor.

Ekonomist’in ‘Anadolu 500’ listesinde yer alan Bursa Yenişehir merkezli Bolacalar Un da 103 milyon liralık cirosuyla un sektöründe faaliyet gösteren önemli şirketler arasında yer alıyor.

4 MİLYON TONLUK BUĞDAY İTHALATI VAR

Türkiye’nin buğday üretimi Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) 2012 verilerine göre 20,1 milyon ton. Bu rakamın 2013 yılında farklı kaynaklara göre 18 ila 22 milyon ton arası olacağı tahmin ediliyor. Farklı kalite ve düşük fiyatta ithalat bazı yıllar gerekli olabiliyor. Dahilde işleme rejimi çerçevesinde ihracat yapan un sanayicileri için özellikle Karadeniz Bölgesi ülkelerinden buğday ithalatı uygun olabiliyor. Türkiye’nin rekolte doğrultusunda geçmiş yıllarda ortalama 4 milyon ton civarında bir ithalat hacmine sahip olduğu biliniyor.