Sürdürülebilir tarım ve bankaların tarım kredileri

Sürdürülebilir tarımın ve gıda güvenliğinin ülkeler açısından son derece önemli ve stratejik bir konu haline gelmesiyle beraber, tarımın finansmanı kavramı da son dönemde çok daha önem arz etmeye başladı. Bugün Türkiye nüfusunun yüzde 22’si tarımla iç içeyken, ekonomiden yüzde 9 pay alırken, istihdamın da yüzde 23,6’sı tarımdan geliyor. Coğrafi konumu, iklim koşulları ve pek çok farklı tarımsal ürünü üretmeye müsait toprak yapısıyla oldukça avantajlı konumda bulunan Türkiye, tarımsal üretimde Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise yedinci büyük ekonomisini oluşturuyor.

Sermaye problemi olan üreticilerin ve tarımsal işletmelerin üretim faaliyetlerine devam edebilmeleri için uygun şartlarla desteklenmeleri gerekiyor. Bu nedenle, tarımsal politikaların en önemli bölümünü oluşturan tarımsal kredi, tarım sektörünün gelişmesinde temel faktörlerden biri. Bu kapsamda tarım bankacılığı daha da önem kazanıyor. Tarım sektörüne 2007 yılında sadece bankaların sağladığı toplam finansman 11 milyar TL iken bugün bu rakamın 39,6 milyar TL’ye çıkması da tarım bankacılığının son yıllarda nereden nereye geldiğini gösteriyor.

42 MİLYAR TL’LİK FİNANSMAN

Uzun yıllar boyunca kamu bankaları ve Tarım Kredi Kooperatifleri vasıtasıyla sağlanmaya çalışılan tarımın finansmanı, işletmelerin yapılarında ve yatırım çeşitlerinde meydana gelen değişiklikler paralelinde, finansmanın çok daha hızlı, kolay ve esnek çözüm odaklı olması gerektiğini ortaya koydu. Ayrıca bankacılık sektörünün son yıllarda hızla büyümesi ve özellikle Anadolu’da şubeleşmesi sonucunda, özel bankalar da daha önce yeterince ilgi göstermedikleri tarım sektörünü hem bitkisel hem de hayvancılık boyutuyla öğrenme ihtiyacını hissetti. Böylece giderek artan oranda tarıma finansman sağlanmaya başlandı. Tarım sektörüne 2007 yılında sadece bankaların sağladığı toplam finansman 11 milyar TL iken, bugün bu rakam 39,6 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Bu rakam içerisinde özel bankaların payı ise yüzde 30’a yaklaşıyor. Yıl sonunda ise sektördeki beklenti tarım sektörüne sağlanan finansmanın 42 milyar TL’ye ulaşacağı görüşünde.

Rakamlarla tarım sektörü…

• Türkiye’nin toplam tarım alanı 38,4 milyon hektar. 24 milyon hektar arazide tarımsal üretim yapılıyor.

• Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de yaklaşık olarak 3 milyon kayıtlı üretici bulunuyor. Bunların büyük çoğunluğu halen bankacılık sistemi ile tanışmamış durumda.

• işletmeler büyük çoğunlukla 10 hektarın altında.

• T arım sektörünün 2013 yılında toplam hasıladan aldığı pay, sabit fiyatlarla yüzde 9,2, cari fiyatlarla yüzde 7-4 olarak gerçekleşti.

• Türkiye, tarımsal üretimde Avrupa’da 1’inci, dünyada 7 inci sırada.

• Yıllar itibariyle tarım kredilerinde en fazla büyüme yüzde 53 ile 2010’da, gerçekleşti. En az büyüme ise yüzde 5»S He 2012 yılında oldu.

• Çiftçilerin 2007yılından beri bankalardan kullandığı kredi miktarı 2014 yılının ilk yarısında yüzde 296 oranında artış gösterdi.

• Çiftçilerin aldığı krediyi ödeyememe oranı 2007 yılında yüzde 3,04 iken, bu yılın ilk yarısında yüzde 3,45 oldu.

• 2013 yılında yüzde 3.1 reel büyüme kaydeden sektörün ihracatı 21,3 milyar dolar düzeyine ulaştı.

• Yıl sonunda tarıma sağlanan toplam finansmanın 42 milyar TL’ye çıkması bekleniyor.

• 2023 yılına dönük beklenti 150 milyar dolar tarımsal üretim. T arım ihracatı için ise bu rakam 40 milyar dolar seviyesinde.

TARIMIN PAYI DÜŞÜK

Son 15 yılda kamu bankaları ve tarım kredi kooperatifleri yanında özel bankalar da çiftçiye kredi vermeye başladı ve sektörde ‘tarım bankacılığı’ kavramı yerleşti. Sektördeki bu büyümeye paralel olarak tarımdaki finansman ihtiyacı da artıyor.

Finansbank Kobi ve Tarım Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Metin Karabiber, bu noktada son beş yılda sektöre ayrılan plasman ve desteklerin hızla büyüme göstermesine karşın, sektörün yararlandığı finansman kaynaklarının büyüklüğünün yarattığı katma değere paralellik göstermediğini söylüyor.

Bankacılık sisteminin toplam kredi hacmi içinde tarım, hayvancılık ve balıkçılık sektörünün payının hala yüzde 4’ler seviyesinde olması bunun bir kanıtı.

BÜYÜKLER TARIMA YÖNELDİ

Bankacılık sisteminin toplam kredi hacmi içinde tarımın payı hala düşük olsa da iş dünyasında son yıllarda tarım sektörüne yatırım yapanların sayısının ciddi biçimde arttığı da herkesin malumu. Tarım sektörüne yatırım yapan büyük gruplar arasında otomotivden tekstile, enerjiden inşaat ve turizme kadar farklı sektörlerden irili ufaklı birçok grup bulunuyor. Bu ilginin ve yatırımların arkasında geleceğe yönelik beklentilerin bulunması, yatınmcıların kendi uzmanlığı olmamasına rağmen tarımı seçmesi, sektörü stratejik olarak görmesinden kaynaklanıyor.

“Küresel ısınma, hızlı nüfus artışı, tarımsal alanların daralması, bi-yoyakıt kullanımı, su kıtlığı gibi nedenler gıdanın önemini her geçen gün artırırken, bu sebeple bitkisel ve hayvansal üretim ciddi bir potansiyel arz ediyor” diyen Türkiye Finans Genel Müdür Yardımcısı Menduh Kara, büyük grupların da sektörün bu gücünden pay almak isteyeceklerini belirtiyor. Kara, “Önümüzdeki yıllarda tarım ve hayvancılığa yönelik yatırımlar daha da artacak” diyor.

HAKSIZ REKABET KONUSU

Tarım Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince, tarım sektörüne verilecek destekleme ödemelerinin GSMH’nin yüzde l’inden aşağı olmaması gerekiyor. Her yıl genel bütçeden tesis edilen ve doğrudan üreticilere yansıyan tarımsal desteklemeler, 2014 yılında yaklaşık 14 milyar TL civarında gerçekleşti.

Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Nafiz Karadere, “Devlet, tarımsal işletmelere indirimli kredi desteği de sağlıyor. Ancak biz, hemen hemen tüm özel bankalar gibi bu uygulamanın haksız rekabet yarattığına inanıyoruz. Sektöre daha fazla ilgi göstermeyi amaçlayan bankaların hevesinin kırıldığını düşünüyoruz” diyor. Karadere, bu ayıcalığın yanı sıra tarımsal destekleme ödemelerinin kamu bankaları üzerinden yapılması ve ödemelerin kredinin teminatı olarak kabul edilmesinin de sektörde diğer bankaların teminat sorunu yaşamasına neden olduğunu söylüyor.

2 MİLYAR TL FİNANSMAN

İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat İnce, kendi içlerinde ‘Sektörel İhtisas Bankacılığı Biri-mi’nin yaklaşık üç yıl önce faaliyete geçmesiyle tarım sektörüne yönelik çalışmalannı daha odaklı ele almaya başladıklarını anlatıyor. İnce, “Tarım bankacılığı ürün ve hizmetlerimizin sektörün değişen ihtiyaçlarına uygun yeni uygulamalar kapsamında üreticilere ulaştırılması suretiyle, sektörün desteklenmesinde önemli olduğunu düşündüğümüz konumumuzu güçlendirmeyi hedefliyoruz. Bu anlayış doğrultusunda tarım sektörüne kullandırdığımız kredilerin bakiyesi 2 milyar TL’ye yaklaştı” diyor. DenizBank KOBİ ve Tarım Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sun, müşteri sayılarının 1 milyonu, Türkiye genelinde sektöre kullandırdıkları kredilerin büyüklüğünün ise 4 milyar TL’yi aştığını dile getiriyor. Sun, “10 yıl önce tarım sektörünü öncelikli yatırım alanlarımızdan biri olarak belirledik. Sayısı 262 olan tarım bankacılığı hizmeti veren şubemiz ve özel tasarlanmış Tarım Plus konseptli şubelerimizde sayıları 500’ün üzerinde Tarım Bankacılığı Portföy Yöneticilerimiz ile 200’ü aşkın tarımsal üretim konusunda tarımsal işletme ve yatırım kredileri veriyoruz” diyor. Gökhan Sun, ‘Üretici Kart’ ile tarımsal işletme kredisini üreticilere kart üzerinden sunduklarını aktarıyor.

GARANTİ YÜZDE 62 BÜYÜDÜ

Garanti Bankası’nın genel müdür yardımcısı Nafiz Karadere ise sektör kodu tarım ve hayvancılık olan müşterilerine kullandırdıkları kredilerin bir önceki yıla göre yüzde 62 oranında büyüdüğünü ve 1,4 milyar TL’ye ulaştığını anlatırken, bu rakamın 754 milyon TL’sinin KOBİ segmentindeki 23 bin tarımsal işletmeye verildiğini söylüyor. KOBİ segmentinde bir önceki yıla göre yüzde 97 oranında artış yaşanırken, Garanti’nin hedefi yıl sonuna kadar 2 milyar TL’ye yakın bir kredi hacmine ulaşmak. Garanti, tarımsal üretim faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla, işletmelerin nakit akışını dikkate alarak yılda 3, 6,12 ödemeli olmak üzere, 12 aydan 60 aya varan vadelerle birçok kredi tesis edebiliyor.

Türkiye Finans olarak tarım sektörüne verdikleri desteği her geçen gün artırdıklarını dile getiren Menduh Kara ise 2014 dokuz aylık dönemde tarım kredileri nakdi risklerinin 384 milyon TL seviyesine geldiğini söylüyor.

Kara, “2014 sonu için beklentimiz 400 milyon TL’yi geçeceğimiz yönünde. Kurumsal krediler içerisinde tarım fonlarımızın payı yüzde 2,4” diyor. Menduh Kara, ‘Gülen Çiftçi Tarım Paketi’ ile tarım faaliyetlerinde bulunan müşterilerine dönemsel farklılık gösterebilen nakit akışlarına uygun ödeme planları sunduklarını söylüyor. Banka ayrıca ‘Uzman Leasing’ hizmeti ile de müşterilerinin araç ve makine alım-larında vergi avantajlarından yararlanmalarını sağlıyor.

AKBANK’TA ÜRÜNLER ÇEŞİTLİ

Akbank olarak, üreticilerin tohum, gübre, ilaç, sulama ve işçilik maliyetlerinin karşılanmasına yönelik ‘Ürün Ön Finansman Kredisi’ni sunduklarını anlatan KOBİ bankacılığından sorumlu genel müdür yardımcısı Bülent Oğuz, bunu yaparken de ürün hasat dönemine bağlı olarak geri ödemesiz dönem avantajı ile vade sonunda anapara ve faiz ödeme imkânı sağladıklarını söylüyor. Oğuz, “Modern sulama teknikleri ile üretimi artırmak, enerji tasarrufu sağlarken daha kaliteli ürünler elde edebilmek için hazırladığımız 36 ay vadeli ‘Damla Sulama Kredisi’ ile çiftçiler sulama ekipmanlarına kolaylıkla sahip olabiliyorlar” diye konuşuyor. Bülent Oğuz, sera kurulumu ve mevcut seralann bakımı ya da genişletilmesi için ‘Sera Kredisi’ni, hisseli arazi ve yeni tarla alımları için ise ‘Bahçe/Tarla Kredisi’ni 60 aya kadar vade imkânı ile sunduklarını aktanyor.

ÇİFTÇİLERE DANIŞMANLIK

Tarım bankacılığı konusunda Fi-nansbank olarak yedi bölgede konumlandırdıkları uzman saha ekibiyle çiftçilere birebir tarımsal danışmanlık hizmeti verdiklerini dile getiren Metin Karabiber ise 6l ilde 142 şube aracılığıyla çiftçilerin tohumdan hasada kadar tüm finansman sorunlarının çözümüne destek olduklarını vurguluyor. Karabiber, “Bitkisel üretim, hayvancılık, su ürünleri, tavukçuluk, seracılık alanlarına özel 29 farklı kredi ürünümüz bulunuyor. Finans-bank’ın web sayfasında tarım bankacılığı uygulamaları için hazırladığımız özel alandan çiftçilerimiz tarım danışmanlarımıza ulaşı-labiliyor ve özel destek alma olanağı elde ediyorlar” diyor. Metin Karabiber, tarım çalışanlarına özel kredi paketlerini, düşük faiz oranları ve 120 ay vadeli ensek ödeme koşullarıyla sunduklarını sözlerine ekliyor.

“Tarım bankacılığı için ekip kurduk”
EMRE ERGUN

10 ŞUBEYLE TARIM ALANINDA: Tarımsal üretim ve tarımsal ihracatın her geçen yıl artış göstermesi sadece bankacılık ^ sektörünün değil yerli ve yabancı yatırımcıların da tarıma ilgisini J9artırdı, önümüzdeki dönemde bu FTP HMHmr ilginin giderek yükseleceğini öngörüyoruz. Tarım bankacılığına 2013 yılının son dönemlerinde iki şubemizle başladık. 2014 yılında da hızla şubelerimizi artırarak, tarım bankacılığı ekibimizi kurduk. Mevcut durumda dokuz ayrı ilde 10 şubemizde tarım bankacılığı hizmeti veriyoruz. Tarım bankacılığı ağırlıklı hizmet verecek olan Antalya-Aksu şubemiz de kasım ayında açılacak.

YIL SONUNDA BİN MÜŞTERİYE ULAŞACAK: Bizim için 2014 yılı tarım bankacılığını kurduğumuz bir yıl oldu. Esas olarak gelecek yıl müşteri sayımızı ve iş hacmimizi artıracağız. 2014 sonunda 11 şube ile yaklaşık bin müşteriye hizmet veriyor olmayı planlıyoruz. Tarım bankacılığına verdiğimiz önemin en güzel göstergesi bu yıl ilk kez açtığımız T arım MT programımız. Ziraat fakültesi mezunu T arım MT’lerimiz kadromuza katıldılar ve tarıma özel farklılaştırılmış bir MT programı ile iş hayatlarına başladılar.

VERİMLİLİĞİ ARTIYORLAR: Tarım bankacılığı müşterilerimizin finansal ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra onların işlerini ve işletmelerini büyütmelerinde destek olmaya çalışıyoruz. Konusunda uzman ziraat mühendisi olan şube ve genel müdürlük personellerimizle müşterilerimizin üretim ve verimliliklerini artırmalarında yol göstermeyi amaçlıyoruz. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu taraftndan yürütülen IPARD hibe programı kapsamında Kredi Niyet Mektubu ve IPARD ön finansman kredileri de ayrıca sunduğumuz hizmetler arasında. Önümüzdeki dönemde de farklı ödeme planları sunan yeni ürünler, farklı sigorta ürünleri sunmak da yine öncelikli hedeflerimiz arasında.

“Tarım kredilerinde yüzde 26 artış yakaladık”
GÖKHAN ERTÜRK

ZİRAİ MÜŞTERİLERİN ORANI YÜZDE 44; 2013 yıl sonu itibariyle tarım kredileri hacmimizi yüzde 96 oranında artırdık. 2014 Haziran sonu rakamlarına göre de hedeflerimiz doğrultusunda tarım kredilerindeki artışımızı sürdürdük ve 2013 yıl sonuna göre Haziran 2014 sonunda yüzde 26 oranında bir artış sağladık. 2014 Haziran sonu itibariyle, işletme ve tarım bankacılığı segmentindeki toplam müşterilerimiz içinde zirai müşterilerimizin oranı yüzde 44’e ulaşırken, yeni müşteri kazanımına ve bankacılık hizmetleriyle tanışmamış kesime ulaşmaya verdiğimiz önemin her geçen gün artmasıyla bu oranı daha da yukarılara taşımayı hedefliyoruz.

ÇİFTÇİYE ÖZEL İLK TİCARİ KART: Türkiye’nin çiftçiye özel ilk ticari kart ürünü olan Hasat Kart ile çiftçilerimize ekim zamanı nakit sıkıntısı çekmeden mazot, yem, gübre, tohum alimim da kapsayan tarımsal girdi ihtiyaçlarını uygun ödeme koşullarıyla karşılama imkânı sunuyoruz. Ayrıca sektörde ilk ve tek otan diğer bir uygulamamız da Vodafone ile gerçekleştirdiğimiz işbirliği sonucu ortaya çıtı. Proje kapsamında çiftçi müşterilerimizin Vodafone cep telefonu faturaları yıl boyu otomatik ödeme talimatı ile düzenli olarak ödeniyor.

ÜRÜN PORTFÖYÜ GENİŞ: Çiftçilerimiz için Çiftçi BağKur ürünümüz bulunuyor. Bu ürünümüzle de Bağ-Kur’a üye çiftçilerin yıl boyunca tahakkuk edecek prim borçları aylık olarak bankamız tarafından ödenirken, üreticilerin borçlarını yılda bir kez hasat zamanı ödeyebilmelerine imkân sağlıyoruz. Yine ‘Üreten Emeklilik’ ürünümüzü ise Türkiye’nin üreten gücü olan çiftçi, esnaf ve küçük işletmelerin emeklilik günlerini huzurlu geçirmeleri amacıyla 2011’de tasarladık. Son olarak EKOkredi tarım ürünleriyle bugüne kadar 4 bini aşkın çiftçiyi, üreticiyi enerji tasarrufu ite tanıştırdık ve bu alanda 50 milyon TL’ye yakın kaynak kullandırdık.

“Tarımda portföyümüz 21,5 milyar TL’yi aştı”

TARIMIN PAYI YÜZDE 19,3: Bankamızın toplam kredileri içerisinde tarım sektörüne yönelik olarak kullandırılan kredilerin payı 2014 yılının ilk yarısında yüzde 19,3 düzeyine ulaştı. Sektöre yönelik kredi portföyümüzün büyüklüğü ise 21,5 milyar TL’yi aşmış durumda. Tarımsal üretim faaliyetlerinin tamamını kapsayan faiz indirimli kredi ürünleri ile müşterilerimize, üretim konuları bazında belirlenen limitler dâhilinde yüzde 100 ila yüzde 25 oranında faiz indirimi yapmak suretiyle yüzde O ila yüzde 8,25 arasında değişen faiz oranlarıyla yatırım ve işletme kredisi kullanma olanağı sağlıyoruz.

‘BAŞAKKART’LA BÜYÜYOR: Sektöre özel banka kartımız olan Başakkart’ta, müşterilerimize tahsis edilen beş farklı konuda tarım kredisini (arıcılık, bitkisel üretim, balıkçılık, vb.) tek bir kartla ilişkilendirebiliyoruz. Müşterilerimiz Başakkart’a yüklenen kredi limitlerinin yüzde 90’mı 7 gün 24 saat ATM’lerimizden nakit çekerek veya tamamını Başakkart üye işyerlerinden mazot, gübre, tohum, zirai ilaç, vb. tarımsal girdileri almak için kullanabiliyor. Kredilerin tarımsal girdi alımma yönelik olarak üye işyerlerimizden kullanılması durumunda, müşterilerimizden beş aya varan dönem için faiz almıyoruz.

‘DESTEK KART’ DESTEĞİ: Müşterilerimiz Destek Kart ile bankamızdaki vadesiz hesaplarına aktarılan destekleme tutarlarını, 7/24 bankamız ve diğer tüm banka ATM’lerinden nakit çekerek ya da POS cihazları aracılığı ile alışverişte kullanabiliyor. Diğer taraftan, TMO, Türkiye Şeker Fabrikaları, kamu kurum ve kuruluşları, tartmsal kooperatif ve birliklerinin ürün bedeli ve diğer ödemeleri ile Gıda, T arım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleştirilen destekleme ödemelerine aracılık hizmeti sunuyoruz.