Rusya Doğalgazı ve İndirim

Doğalgaz ihtiyacının yüzde 60’ını Rusya’dan sağlayan Türkiye, indirim haberlerine odaklandı. İthal edilen doğalgazın yüzde 70’ini kullanan elektrik üreticileri ve sanayiciler heyecanlı. Seramikten metal sanayisine birçok sektörde indirimin maliyetleri düşüreceği belirtiliyor…

TÜRKİYE’NİN ithalatındaki petrolden sonraki en büyük ikinci kalem doğalgaz ithalatı… Geçen yıl 47 milyar metreküp doğalgaz ithal eden Türkiye, bunun için 26 milyar dolar ödemişti. Cari açıkla ilgili mücadele sürerken doğalgaz ithalatı azalmasa da faturasını düşürmek için uğraşılıyor. Bu konudaki en sıcak gelişme ise bu aybaşında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ziyareti sırasında yaşandı. Putin, 1 Ocak 2015’ten itibaren Türkiye’ye sattıkları doğalgazda yüzde 6 indirime gidileceğini söyledi. Ardından Rus yetkililerinden gelen açıklamalarla indirimin kademeli olarak yüzde 15’e kadar yükselebileceği öğrenildi.

Doğalgazla ilgili bu müjde, ekonomi yönetimi kadar doğalgaz kullanıcılarını da heyecanlandırdı. Konuttan sanayiye tüm aboneler indirimin kendilerine yansıyıp yansımayacağını merak ediyor. Doğalgazın en büyük kullanıcılarından olan sanayiye indirimin yansıyıp yansımayacağını araştırdık..

HERKES UCUZLUK BEKLİYOR

EPDK’nm (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) raporuna göre, geçen yıl Türkiye’ye ithal edilen doğalgazın yüzde 45.85’i elektrik üretiminde, yüzde 25.11’i ise sanayide kullanıldı. Doğalgazın konutlarda kullanım oranı yüzde 20.78 olurken, yüzde 6.61’i ise resmi daireler ve ticarethaneler tarafından tüketildi. 2014’te Türkiye’nin ulusal doğalgaz tüketiminin 46.5 milyar metreküp olacağı tahmin ediliyor.

Rus gazına yapılacak indirim sanayicileri ve elektrik üreticilerini de heyecanlandırdı. Tekstilden metal sanayine, çatı malzemelerinden seramiğe kadar birçok sektörde sanayiciler indirimin kendilerine de yansıtılmasını talep ediyor. Ancak sanayicilerin genel olarak indirimin kendilerine yansıtılacağı konusunda çok da ümitli olmadıklarını belirtelim. Bunun nedeni ise konutlara göre sanayiye zaten uygun fiyatlarla doğalgaz verilmesi.

DEMİR ÇELİK İÇİN ÖNEMLİ

Demir-çelik sektöründe çeliği eritip şekil veren haddehanelerin neredeyse tamamı doğalgaz kullanıyor. Haddehanelerdeki TAV fırınlarındaki kullanılan doğalgazın genel üretim maliyetleri içindeki payı yüzde 15-20’ye çıkıyor. Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi ve Çolakoğ-lu Metalürji Genel Müdürü Uğur Dalbeler, “Bizim endüstride haddehaneler doğalgaz kullanıyor. Eskiden kömür ve fueloil kullanılırdı. Çok uzun zamandır doğalgaza dönülmüş durumda. Çelik endüstrisinde ise proseste değil ısınma amaçlı kullanım söz konusu. Haddehanelerimiz dünyadaki rakiplerine göre doğalgaza üç kat pahalı erişiyor. Rus gazındaki indirim bizlere yansıtılsa bile dünyada bir rekabet avantajı sağlamaz ama tesislerin maliyetlerine olumlu yansır” diye konuşuyor.

SANAYİCİNİN BEKLENTİSİ

Teknik Alüminyum Yönetim Kurulu Başkanı Sabri Başer, İstanbul’a geldiğinden beri tesislerinde doğalgazı kullanan bir sanayici. Ortalama sıcaklığı 750-800 derece olan alüminyumu eritme ocaklarında doğalgaz yakıldığını belirten Başer, Rusya’dan alınan indirimin kendilerine yansıtılmasını beklediklerini söylüyor ama bu ekonomik durumda yansıtılmasının zor olduğu görüşünde. Başer, doğalgazın fiyatından çok erişimindeki garantinin kendileri için önemli olduğunu belirterek şöyle konuşuyor: “Biz doğalgazın fiyatından şikayetçi değiliz. Güzel, temiz ve çevre dostu bir yakıt. Ben İstanbul’a geldiğinden beri kullanıyorum. Üretim maliyetlerinin yüzde 4.5-5’i doğalgaz faturasıdır. Biz sanayiciler için fiyatından çok doğalgaza erişim önemli. Zaten doğalgaz verilmezse hapı yuttuk demektir. Gönül istiyor ki, bu indirim bizlere yansıtılsın ama çok ümitli değilim.”

Galvanizleme yapan işletmeler için de doğalgaz olmazsa olmaz. İşletmeler, çinkoyu külçe olarak alıp 460 derecelik fırınlarda eritmek için doğalgaz kullanıyor. Galvaniz haline gelen çinko ile demir malzemenin sahalardaki ömürleri böylece 50 yıla kadar uzuyor. Ankara’daki tesislerinde ürettiği enerji nakil hatları,

GSM antenleri için galvanizleme yapan Er-San Galvaniz Enerji Maden Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Astara, doğalgazdaki indirimin kendilerine yansıtılacağı beklentisi içinde olmadıklarını söylüyor. Astara, “Devlet doğalgaza gelen zamları sanayiciye yansıtmamak için direndi. Bu nedenle bize Rusya’dan alman indirimin doğrusu yansıtılacağını sanmıyorum ve böyle de bir beklenti içinde değilim” diyor.

‘İNDİRİMİ FİYATLARA YANSITIRIZ”

Türkiye’de üretiminde yoğun enerji kullanan sektörlerin başında kiremit, yalıtım malzemesi gibi ürünlerin üretildiği çatı malzemeleri alanı geliyor. Çatı Sanayici ve işadamları Demeği Başkam Nazım Yavuz, endüstrilerinin büyük bir bölümünde doğalgaz kullanıldığını belirterek sözlerine başlıyor. “Doğalgaz kullanımına geçen işletmelerimiz kömür ve elektrikli türbinli ocaklara göre yüzde 30 tasarruf sağlıyor” diyen Yavuz, şu değerlendirmeyi yapıyor: “Doğalgazı daha çok kiremit ve ısı yalıtım üreticileri kullanıyor. Bu şekilde hem tasarruf sağlıyor hem de kalitelerini artırıyorlar. Endüstrimizin beklentisi yüzde 15’lik indirimin kendilerine yansıtılması yönünde. Bunu nihai ürün fiyatlarına yüzde 10 civarında yansıtabileceklerini söylüyorlar.”

Doğalgazın önemli bir bölümü organize sanayi bölgelerinde kullanılıyor. EPDK raporuna göre geçen yıl OSB’ler 2 milyar 907 milyon metreküp doğalgaz tüketti. Bursa Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Hüseyin Durmaz, OSB’lerinde yılda 800 bin metreküp doğalgaz kullanıldığını söylüyor. Doğalgaza yapılacak indirimin tekstil ve enerji sektöründeki maliyetleri düşüreceğini belirten Durmaz, “OBS bünyemizde Bosen Eneıji ve Zorlu Enerji gibi doğalgaz çevrim santrallerinde 1000 megavatlık üretim güçleri var. Tekstil endüstrisinde boyada özellikle doğalgaz çok önemli. Yapılacak bir indirim hem tekstil hem de enerji sektörünü memnun eder” diye konuşuyor.

PETROKİMYA İÇİN ÖNEMLİ

Kimya sektöründe özellikle petrokimya aşamasında doğalgaz kullanımı yaygın. Plastiğe şekil vermek için de proseslerde doğalgazdan yararlanılıyor. Örneğin otomobil firmaları plastik ve PVC bazlı akşamlarına şekil vermede ve boya sistemlerinde buhar kullanıyor. Buharı elde etmek için de doğalgazı yakıt olarak kullanıyor. Uysal Plastik Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Uysal, “Petrolün fiyatı 120 dolardan 66 dolara kadar düştü. Buna bağlı olarak doğalgazda da yüzde 30-35 indirim olmasını bekliyoruz ama henüz faturalara yansıyan bir şey yok. Umarım Rusya’daki indirimi bizlere yansıtabilirler de maliyetler biraz düşer” diye konuşuyor.

Haydar ATILGAN / ATAER Doğalgaz Çevrim Santrali Yönetim Kurulu Başkanı
Yüzde 15 indirim iyileşmeye yol açar

Türkiye’de kurulu 188 doğalgaz santrali var. Bizim santralimiz İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere kuruldu. 2011 yılından bu yana TEİAŞ’a da elektrik veriyoruz. 125 megavatlık santralimizi 125 milyon dolarlık yatırımla kurduk.

Santralimiz 2012 yılına kadar birçok doğalgaz çevrim santrali gibi karlı bir işletmeydi. Son dört yılda doğalgaza yüzde 70 zam gelmesine rağmen elektrik fiyatlarına sadece yüzde 23 zam geldi. 1 Ekim’de yapılan son zam ile tüketiciye yüzde 9 zam yapılsa da, tedarik firmalarının sattığı aktif enerjiye sadece yüzde 5 zam yapıldı. Bu noktadan bakınca, doğalgazda yapılacak yüzde 6’lık bir indirim bizi ancak 1 Ekim 2014 öncesine

döndürebilir ki bu hiçbir şey ifade etmez. Eğer indirim oranı yüzde 15 olursa ve elektrik tarife birim fiyatlarında indirim yapılmazsa bir miktar iyileşme sağlanır. Ama bu düzey doğalgaz santrallerinin varlıklarını sürdürebilmesi için yeterli değil. Bizim önerimiz bizim gibi doğalgaz santrallerinin arz güvenliğine katkı sağlamak üzere gerektiğinde devreye sokulacak, yedek üretim kapasitesi olarak bir kenarda tutulması ve yaşamlarını sürdürmelerini sağlayacak kapasite kiralama gibi mekanizmaların geliştirilmesidir.

Tarık ÖZÇELİK / Kale Grubu Başkan Yardımcısı
Rekabet avantajı sağlar

Seramik sektöründe doğalgaz olmazsa olmaz. Endüstrimizde çamur haline gelen hammadde önce suyu buharlaştırılarak toz haline getiriliyor. Ardından preslerde şekillendiriliyor ve 250 derecede pişiriliyor. Yine hammadde içinde kullandığımız frig dediğimiz camsı maddeyi de 1400 derece ısı ile elde ediyoruz. Tüm bu aşamalarda doğalgaz kullanımı önemli. Seramik sektöründe maliyetlerin yüzde 25’i enerjiden kaynaklanıyor. Bizim sektörde kojenerasyon sistemiyle kendi elektriğini üreten çok sayıda işletme vardır. Enerji fiyatlarındaki her kuruşluk düşüş bize maliyet avantajı sağlıyor, □oğalgazdaki düşüş toplam enerji maliyetini düşürür. Son yıllarda enerji yoğun ülkelerde seramik yatırımlarının arttığını biliyoruz. Doğalgazda yapılacak bir indirim bize dünya piyasalarında da rekabet avantajı sağlayacaktır.

Ali EREN / İSO Yönetim Kurulu Üyesi ve Erensan Isı Cihazları Yönetim Kurulu Başkanı
Sübvansiyona değil indirime talibiz

Sanayide üretim için gerekli proses ısısı için doğalgaz çok önemli. Bu enerji doğrudan mamulün maliyetini etkiliyor.

Enerji için doğalgazın kullanılması rasyonel bir tercih. Birçok sanayi bölgesine doğalgaz getirilmiş durumda.

Homojen, temiz ve avantajlı bir yakıt. Biz sanayiciler olarak elbette devletten doğalgazdaki indirimi sanayicilere yansıtmalarını isteyeceğiz.

Verebilecekleri bir marj varsa almak isteriz. Ancak konuya rasyonel bakmak lazım. Devlet sanayiyi sübvanse ederken, maliyeti vatandaşın ödemesi de doğru olmaz. Biz Putin’in cebinden alınan indirime talibiz, yoksa Ayşe Teyze’nin Ahmet Amca’nın

cebinden yapılacak sübvansiyona talip değiliz. Şunu da eklemek isterim. Kazan dairesinde yaptığımız araştırmalara göre, genellikle kazanların verim değerlerinin altında çalıştığını görüyoruz. Oysa bir otomobil firmasının buhar santrallerinde yaptığımız yenilemeyle yılda 1 milyon euro tasarruf sağladık. Firma bu yenileme için 2 milyon euro yatırım yaptı ve bunu iki yılda amorti etti. Doğalgazı tasarruflu kullanmak da önemli.