Boya sektöründe vadeler
Boya sektöründe vadelerin 12 aya uzadığı söylentileri yaygın. Bugün mal satıp da tahsilatını 2016’nın ilk çeyreğinde yapacak firmalar var. Sorun, yenileme pazarındaki durgunluktan ve merdiven altı firma fazlalığından kaynaklanıyor…
“REEL piyasalarda işler nasıl gidiyor, tahsilat sıkıntısı var mı, vadeler uzadı mı?” Bu ve buna benzer sorulara Para Dergisi’nde her hafta yaptığımız piyasa haberleriyle yanıt arıyoruz. Son yıllarda söz ne zaman boya sektörüne gelse hiçbir sektörde olmayan ‘olağanüstü’ vadeler duyuyoruz. 2015 yılma girdiğimiz bugünlerde boya sektöründe yine olağanüstü vadeler verildiği bilgisini aldık. Öğrendiğimize göre, sektörde orta ölçekli üreticiler bugünden yaptıkları bağlantılarda bayilerine 2016 yılının şubat ayma ‘ortalama’ vade veriyorlar. Çeklere yazılan ‘ortalama’ vade ifadesiyle söz konusu aydan; genellikle ödemeler iki ay öncesinden başlayıp iki ay sonrasında bitiriliyor. Bu da demek oluyor ki; 2015’in sonunda üretici firma ilk ödemeleri almaya başlayıp, 2016’nm mart-nisan ayında tahsilatını bitiriyor.
BOSAD (Boya Sanayicileri Derneği) verilerine göre, Türkiye’de yıllık 850 bin ton boya üretimi gerçekleştiriliyor. Bunun yüzde 60’ı inşaat yani dekoratif boyalarken, yüzde 40’ı ise sanayi boyaları. Türkiye’de boya sektörünün iç pazar büyüklüğü 2 milyar dolara ulaşmış durumda. 2014’te boya sektöründe iç piyasada en iyi ihtimalle yüzde 3 büyüme olduğu, buna karşın inşaat boyalarında yüzde 10 civarında küçülme yaşandığı ifade ediliyor. Boya sektöründe vadelerin uzamasına neden olan sıkıntı da zaten inşaat boyalarından kaynaklanıyor. Üretilen inşaat boyalarının yüzde 80-85’i yenileme pazarında yani mevcut yapı stokunun boyanmasında kullanılıyor. Yeni yapılan inşaatlarda ise boya üretiminin yüzde 15-20’si kullanılıyor. Markalı konutlara daha çok markalı üretim yapan firmalar ürün veriyor.
BOSAD Başkanı Ahmet Faik Bitlis sektördeki sıkıntının yenileme pazarındaki daralmadan kaynaklandığını belirtiyor. 2014 son çeyrek rakamları netleşmemekle birlikte sektörün 2014’te iç piyasada iyi senaryoya göre Türkiye büyümesiyle aynı oranda (yüzde 3-4 arası) büyüyeceğini, kötü senaryoya göre 2013 ile aynı seviyede bitireceğini tahmin et- I tiklerini söylüyor. Sektörde vadelerin abartıldığı kadar uzun olmadığını ancak ‘makul vadelerin’ çoktan aşıldığını belirten Bitlis şu açıklamayı yapıyor:
“Üretici firmalar bugünden yaptık lan bağlantı kampanyalarında ekim ayma vade yapıp çeki alsalar bile malı hemen göndermiyorlar. Dolayısıyla gerçek vadeyi malın gönderildiği günden sonraki süreden itibaren hesaplamak lazım. Ancak şu bir gerçek ki, sanayide normalde 90-120 gün olan vadeler bizde çoktan aşılmış durumda.” Piyasada söylenildiği gibi 2016’nm şubatına vade verildiğinin doğruyu yansıtmadığını belirten Bitlis, “Bugünden 2016’ya vadeli mal satılmıyor. Firma sıralı çek alıyor; bu çekler içinde 2016’ya sarkan çekler olabilir. Biz abartılı konuşmayı severiz” diye konuşuyor.
PARA 9-10 AY SONRA GELİYOR
133 yıllık geçmişi olan Merbolin Boya’nm Yönetim Kurulu Başkanı Kenan Baytaş ise, “Vadelerin en kötü olduğu sektör boya. 2015’in Aralık ayma kadar mal satıyorum. Sektörümüzde 2015 Aralık ortalama vadeli satışlar yapılıyor. Bu satışların ortalaması alındığında alman çeklerin vadelerinin 2016 yılına uzadığı görülüyor. Ben bir firmanm ‘Şubat 2016’ ortalama vade ile çek aldığını bile öğrendim. Bu demek oluyor ki, 2016’nın mart-nisanına kadar ödeme sarkabilir” açıklamasını yapıyor. Dekoratif (inşaat) boyalarında 2014 sonu itibariyle yüzde 10 civarında bir küçülme beklendiğini belirten Baytaş, sektördeki sıkıntının nedenini şöyle açıklıyor: “Şu anda kampanya yapsak bile durgunluk ayı. Ben 2015’in kasım ayma mal satıyorum dedim ama bayilerim almadı. Çünkü 2014’ten bayilerin depoları dolu; daha önce aldıkları malları satıyorlar. Yenileme pazarında büyük bir durgunluk var.”
MERDİVEN ALTI ÜRETİM ÇOK
Boya sektöründe merdiven altı üretim azımsanmayacak boyutta… Sektörün yüzde 70’inin markalı üretim yapan şirketlerin, yüzde 30’unun da merdiven altı üretim yapan şirketlerin kontrolü altında olduğu söyleniyor. Bu tür üreticilerin sayısının 500’ü bulduğu tahmin ediliyor. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Koordinatörü ve Hacıoğulları Boya’nın eski yönetim kurulu başkanı Necmi Sadıkoğlu, “Bir karıştırıcı bir kazanı olan bu sektöre girebiliyor. Nalburlar bile boya üre tiyor. Bu nedenle rekabet çok fazla. Sektörde kar marjları çok daraldı. Merdiven altı şirketlerle rekabet çok zor. Onlar kimi zaman ayda 3-4 gün çalışarak bile işlerini yürütüyor. Yüzde 18 KDV’nin olmadığı faturasız satışlarla rekabet etmek mümkün değil” diyor.
Erol MİZRAHİ / Polisan Holding CEO’su
Sorun çok şirketin olması
Polisan Boya, dekoratif boyalar segmentinde sektörden yaklaşık yüzde 60 oranında pay almakta. Bu segmentte, talebin yüzde 90’ı renovasyonla ilgili olduğu için, bizim segmentimiz özelinde inşaat sektöründeki daralma olduğu zamanlarda bile, dekoratif boyaya olan talep devam edebiliyor. Ancak Türkiye’deki en büyük sıkıntılardan birisi, sektörümüzde irili, ufaklı 600 firma bulunması. En büyük boya üreticisi Almanya’da bile pastayı 260 şirket paylaşıyor. Öte yandan sektörde vadelerde majör bir değişiklik söz konusu değil. Sevkiyat ve tahsilat arası vadeler ortalama 120 gün civarında seyretmeye devam ediyor. Polisan Holding olarak 2015’te, Yunanistan’daki Polisan Hellas firmamızın da katkısıyla gelirlerimizi yüzde 10 oranında arttırmayı hedefliyoruz.
Kenan BAYTAŞ / Merbolin Boya Yönetim Kurulu Başkanı
Arz talep dengesizliği var
Boya sektöründe satışların uzun vadeli çekler ile yapılmasının en önemli nedeni arz-talep dengesizliği. Türkiye boya sektöründe ortalama üretim 850 bin ton civarında yapılmakta iken gerçekte üretim kapasitemiz 1 milyon 500 bin ton civarında. Arz fazlalığı nedeniyle boya sektöründe büyük bir rekabet söz konusu. Büyük firmalar, orta çaplı ve küçük firmaların pazar payını alabilmek için ikinci marka boya üretiyor. Sektörde satış yapabilmek için uzun vadeli çekler alınıyor. Sektörümüzde 2015 Aralık ortalama vadeli satışlar yapılmakta, bu satışların ortalaması alındığında alınan çeklerin vadelerinin 2016 yılına uzadığı görülmekte.
Akın AKÇALI / Akçalı Boya Yönetim Kurulu Üyesi
“Kentsel dönüşüm nedeniyle evler boyanmıyor”
Boya sektörü 2014’te ülke ekonomisinin performansına paralel bir gelişim gösterdi. Ancak firmamız açısından 2014 yılını nispeten başarılı bir yıl olarak değerlendiriyoruz. Tonaj anlamında bu yıl, üretimimizde yüzde 5’lik bir büyüme yakaladık. Ülkemizde kişi başına düşen boya tüketimi, Avrupa ile kıyaslandığında düşük düzeylerde. Ancak ekonomik gelişmeye paralel, ülkemizde bu miktar her yıl yükseliyor.
Sektörde bugün için ortalama vade, 150 ile 210 gün arasında seyretmekte. Dolayısıyla geçmiş ile kıyaslandığında ortalama vadenin uzamış olduğunu söylemeliyiz. Firmamız için de bu durum geçerli. Ancak bunu bir sorun olarak algılamadığımızı söylemeliyim. Ülkemizde, enflasyon oranı geçmişle kıyaslandığında nispi anlamda düşük seyretmekte. Faiz oranları düşük ve vadeler de uzun. Bu ekonomik ortamda bu vadelerle iş yapmak, bizim gibi finansal yapısı güçlü firmalar için sorun teşkil etmiyor. İç pazarda rekabetin artmasının yanında yaşanan bir başka olumsuz durum ise, insanların kentsel dönüşüm beklentisi ile yenileme harcamalarından kaçınma eğiliminde olmaları. Bu nedenle boya piyasasında iç talep bu durumdan olumsuz etkileniyor.
İhracat yüzde 3 arttı
■ Türk boya şirketleri 850 bin tonluk fiili üretimle İspanya’yı geride bırakarak üretim gücünde 2013’te Avrupa’da beşinci sırada yer aldı.
■ 2014’te sektörün 850 bin ton üretim yaptığı tahmin ediliyor. Türkiye’nin üretim kapasitesi ise 1 milyon 500 bin ton.
■ Sektörde yaklaşık 600 şirket rekabet ediyor. Bunlardan 100’ünün markalı üretici olduğu söylenirken 500’ünün nalburlar gibi merdiven altı üreticiler olduğu tahmin ediliyor.
■ 2013’te 770 milyon dolar boya ihraç eden sektör, 2014’te 779 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
