Zeytin Yağı Fiyatları Yükselişte

Altı ay önce sızma zeytinyağının üreticiden çıkış fiyatı 7 TL idi; bugün 13 TL. İhracat da iç piyasa da durma noktasında. Üretici fiyat daha da yükselir beklentisiyle elindeki yağı vermiyor. Toptancı satış yapmıyor. Piyasa tam anlamıyla kilitlenmiş vaziyette…

TÜRKİYE’NİN dağı taşı zeytin oldu. Son 10 yılda 65 milyon adet yeni ağaç dikildi. Edremit, Gemlik, Ayvalık gibi klasik zeytin bölgelerinin yanı sıra Manisa Akhisar, Mersin Mut, Hatay, Gaziantep gibi bölgeler de zeytinle öne çıkmaya başladı. Türkiye genelindeki zeytin ağacı sayısı 190 milyona dayandı. Bu rakamın 2020 yılında 250 milyona ulaşacağı hesaplanıyor. Halen meyve veren ağaçlardan 200 bin ton zeytinyağı, 450 bin ton da sofralık zeytin elde ediliyor.

Beş altı yıl önce Türkiye’deki zeytin ağacı sayısının 120-130 bin düzeylerinde olduğu dönemde geleceğe ilişkin büyük hedefler konulmuştu. Hatta 2017 gibi yakın bir dönem için 600 bin ton zeytinyağı üretimi gibi bugün bakınca abartılı denilebilecek tahminler yapılmıştı. Geçen süre içinde ağaç sayısı büyük bir hızla artmasına rağmen, zeytinyağı üretiminde aynı oranda bir artış meydana gelmedi. Bugün gelinen noktada, yukarıda zikrettiğimiz tahminlerin tutması mümkün görünmüyor.

PİYASA KİLİTLENMİŞ DURUMDA

Zeytinde var yılı ve yok yılı diye bir kavram vardır. Aslında bu yıl var yılı olmasına rağmen rekolte tahminlerinde çok ciddi bir sapma söz konusu. Yaklaşık 190 bin ton olarak tahmin edilen zeytinyağında rekolte 160 bin tonun altında kalmış gibi görünüyor. Böyle olunca da spekülatörler devreye girmiş. Rekoltedeki düşüş yüzde 20’lerde olmasına rağmen zeytinyağı fiyatları geçen yıla göre yüzde 100 artmış durumda. 5-7 TL arasında üreticiden çıkış fiyatı bulunan zeytinyağı hızla tırmanarak 13 TL’ye dayanmış. Fiyatlar bu denli hızlı yükselince, daha da yükselecek beklentisine giren üreticiler ellerindeki zeytinyağını depolarda tutmaya başlamış.

Bu da fiyatlar üzerinde ilave bir baskı yaratmış. Piyasa tam anlamıyla kilitlenmiş durumda. Hem ihracat için, hem de iç piyasada yüksek fiyatlara rağmen mal bulmak çök zorlaşmış.

Sanayiciler, ihracatçılar, perakende noktaları zeytinyağı sıkıntısına çözüm arıyor. Hatta Tunus’tan ithalatın başladığı gelen bilgiler arasında. Yüzde 35 gümrüğe rağmen Tunus’tan 10.6 TL’ye zeytinyağı ithal edilmiş. Biz de piyasadaki zeytinyağı krizini işin aktörlerine sorduk. Sektördeki herkes bir çözüm bulunmasını umut ediyor. Ortak görüş, bu yüksek fiyatların sürdürülebilir olmadığı, zeytinyağını elinde tutan üreticiler ile stoklarda tutan tüccarların bir an önce piyasaya mal vermesi gerektiği yönünde.

İHRACAT DURMA NOKTASINDA

Ege Zeytin ve Zeytinyağı ihracatçıları Birliği Başkam Gür-kan Renklidağ, zeytinyağı ihracatının durma noktasında olduğunu, bu fiyatlarla ihracatın imkansız hale geldiğini söylüyor. Renklidağ, “Önceki yıl var yılıydı. Ocak ayında 11 bin tonun üzerinde zeytinyağı ihraç ettik. Geçen yıl yok yılıydı Ocak’ta 3 bin ton seviyesinde ihracat yaptık. Rakamlar genelde bu çizgidedir. Bu yıl var yılı olmasına rağmen Ocak’ta bin 500 ton ihracatı ancak yapabildik. İhracat neredeyse durdu. Bu fiyatlarla ihracat pazarlarımızı kaybedeceğiz” diyor. Piyasada kilit bir durumun olduğunu söyleyen Renklidağ, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nezdinde girişimde bulunduklarını söylüyor. Zeytinyağına prim önerdiklerini söyleyen Renklidağ, şu bilgileri veriyor: “Zeytinyağına prim verilmeli. Resmi açıklama henüz yapılmadı ama kiloda 1 TL prim gündemde. Ama bu yeterli değil. Avrupa Birliği’nde zeytinyağına 4 TL düzeyinde prim var. Biz verilecek primin de kademeli olmasını talep ediyoruz. Devletin kasasından çıkan aynı kalsın ama hasat döneminden sonra malı elinde tutana daha düşük prim uygulansın. Böy-lece piyasaya arz dengelenmiş olur. Ayrıca 2.5 TL’lik ayçiçeği yağına TL prim verilirken 13 TL’lik zeytinyağına daha fazlası verilmesi gerekir. Böylece üretici de malı elinde tutmak yerine piyasaya verir. Bakanlığın bu fiyat hareketine çözüm bulmasını bekliyoruz.”

“ÇİFTÇİ YAĞHANE PAYINI BİLE ALDI”

Yağ sektörünün önemli oyuncularından biri Keski -noğlu Grubu’dur. Yumurta ve beyaz et sektöründe adını sıkça duyduğumuz firma, Ravika markasıyla zeytinyağı pazarında da yüzde 7’lik bir paya sahip. Keskinoğ-lu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Keskin Kes-[ kinoğlu, zeytinyağında bu yıl fiyatların aşırı yükseldiğini, bu fiyatların sürdürülebilir olmadığını söylüyor. Keskinoğlu, “Üretici zeytinini toplayıp yağhanelerde i yüzde 10’u karşılığı sıktırır. Bu yıl üretici fiyatlar yükselecek diye sıkma bedelini nakit ödeyerek yağhanelere hiç mal bırakmadı. Herkes fiyat daha da yükselir diye yağı elinde tutuyor” diyor. Üreticinin saklama koşullarında sıkıntı olduğunu vurgulayan Keskinoğlu, gelişmelerin bumerang gibi üreticileri vurabileceği uyarısını yapılı yor. Bu yağların özel ortamlarda saklanması gerektiğini, aksi halde yağ kalitesinin düşeceğini, yüksek fiyattan satalım derken, malın üreticinin elinde kalabileceğini vurguluyor. Üreticilerin bu durumu da dikkate alması gerektiği uyarısını yapan Keskinoğlu, yüksek yağ fiyat lan nedeniyle zaten nazlı olan zeytinyağı tüketicisinin küsme riskinin de bulunduğunu söyleyerek, “Tüketici küserse bu işten herkes zarar görür” diyor.

Ravika olarak tedbirli olduklarını ve ihtiyaç duydukları zeytinyağını kendi yağhanelerinden temin ettiklerini söyleyen Keskinoğlu, piyasanın mart sonundan itibaren normale döneceğine inanıyor. Keski-noğlu’nun verdiği bilgiye göre Ravika’nın yıllık cirosu 32 milyon TL. ABD, Avrupa ve Uzakdoğu ülkelerine yıllık 5.5 milyon dolarlık markalı ihracatı bulunuyor.

“SPEKÜLATÖRLER İŞ BAŞINDA”

Tütünüyle ünlü Akhisar, son yıllarda zeytinde de liderliğe oynuyor. İlçe, 12 milyon zeytin ağacı ile, Türkiye’nin lideri durumunda. Akhisar Ticaret Borsası eski Başkanı Emin Demirci, Akhisar’ın zeytin dönüşümünü sağlayan isimlerden biri. Zeytinde bu yıl rekolte tahmininde ciddi bir sapma olduğunu vurgulayan Demirci, “Bunu fırsat bilen stokçular ve spekülatörler piyasaya mal vermiyor. Fiyatlardaki artış gerçekçi değil. Bu fiyatlar geri gelecektir” diyor. Kış şartlarının da öyle konuşulduğu gibi ağaçlara zarar vermediğini belirten Demirci, şimdiki yağışlara bakılırsa önümüzdeki sezonun verimli geçeceğini söylüyor.

Zeytin Dostu Derneği’nin eski Başkanı Metin Olken de yaptığı değerlendirmede fiyattaki artışın rekoltedeki düşüşten kaynaklanmadığını vurguluyor. Spekülatörlerin iş başında olduğunu vurgulayan Olken, “Ispanya’da bu yıl yok yılı. Ama Tunus’ta bolluk var. Türkiye’de ise tahminler çok saptı. Bu durumu spekülatörler kullanıyor. Köylü de fiyatlar daha da yükselir diye malı elinde tutuyor. Bu fiyatlar mayıs, haziran gibi patır patır düşer. Bu işin sonraki yılları da var. Üretici kadar, tüketici de önemli. Kendi ayağımıza kurşun sıkmayalım. Arz dengesini bozmayalım” diyor.

“TANELER İRİ, YAĞLIĞA AZ KALDI”

Peynirleriyle ünlü Kaanlar Gıda, zeytin piyasasında da önemli bir aktördür. Akhisar’daki fabrikayı her geçen yıl büyüttüklerini söyleyen Kaanlar Gıda Yönetim Kurulu Üyesi Haşan Kaan, bu yıl yağlık zeytinin az olmasının fiyat yükselişinde etkili olduğunu söylüyor. Kaan, “Normalde iri kalibre zeytinler sofralık olur. Küçük taneler yağlığa ayrılır. Bu yıl zeytinlerin kalibresi iri. Yağlığa az kaldı. Bu da fiyat yükselişini tetikleyen unsurlardan biri oldu” diyor.

Zeytin üretiminin etkin olduğu Ayvalık, Edremit, Erdek, Gemlik, Mudanya gibi illerdeki üreticilerin örgütü olan Marmara Birlik’in eski başkanı Refi Taviloğlu da fiyat artışını rekolte düşüşünün tetiklediğini söylüyor. Taviloğlu, hem sofralık hem de yağlık zeytin rekoltesinin Marmara’da çok düştüğünü söylüyor. Yüksek fiyat nedeniyle tüketicinin diğer yağlara yönelmesinden endişe duyduklarını söyleyen Taviloğlu, “Zeytinyağı tüketicisi zaten nazlıdır. Küstürmemeliyiz. Fiyatların makul seviyelere gelmesi lazım” diyor. Taviloğlu, bu yıl iyi bir kış geçtiğini, önümüzdeki sezon zeytinde bolluk olmasını beklediklerini söylüyor.