Aile Uyuşmazlıkları İçin Zorunlu Arabuluculuk Yasası
ODALAR DA EL ATTI
Türkiye’de arabulucu olmanın ön şartları olarak hukuk fakültesi mezunu ve beş yıllık deneyime sahip olmak gerekiyor. Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanlığı verilerine göre, Türkiye’de sicile kayıtlı arabulucu sayısı 7 bin 471. Türkiye’de arabuluculuk izni alan dernek sayısı 42’ye ulaşırken, arabuluculuk sayısı ise 107. Sanayi ve ticaret odaları da kendi bünyelerinde arabuluculuk merkezleri kurmaya başladı.
Türkiye’deki oda ve borsalar arasında Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi’ni hayata geçiren ilk kurumun Bursa Ticaret ve Sanayi Odası olduğu biliniyor. En son olarak İstanbul Sana-MiU&k yi Odası (ISO), 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren ISO Arabuluculuk Merkezi’ni hayata geçirdi. ISO, üyelerinin mahkemelerde sonuçlanması için bir ila bir buçuk yıl beklediği iş anlaşmazlıklarım bir günde çözüme kavuşturmayı amaçlıyor. Sanayicileri mahkeme harcı, tebligat, bilirkişi, keşif gibi ek masraflardan kurtarması planlanan ISO Arabuluculuk Merkezi’nde ticari, işçi-işveren, aile, tüketici, marka patent ve kira uyuşmazlıkları görülecek. Uygulama kapsamında anlaşmazlığı yaşayan taraflardan en az birinin ISO üyesi olması gerekiyor.
Av. Arabulucu Haşan ERDEM / İstanbul Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu Başkanı
”İsteğe bağlı arabuluculuk iyi uygulandı ama…”
İş kazasından kaynaklanan uyuşmazlıklar ile sosyal güvenlikle ilgili uyuşmazlıkların dışında kalan işveren ve işçi arasındaki uyuşmazlıklar açısından 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren “zorunlu arabuluculuk” uygulaması geçerli. Artık arabulucuya müracaat etmeden dava açılamayacak. Bugüne kadar fiilen kullanılan arabuluculuk ise, isteğe bağlı olduğundan ve taraflar -en azından- arabulucuya gitmek konusunda anlaşmış olduklarından, isteğe bağlı arabuluculuğa yönlenen uyuşmazlıkların çoğu uzlaşı ile sonuçlandı.
Zorunlu arabuluculuk açısından ise uygulamanın ilkin İş Hukuku ile ilgili başlaması çeşitli sorulan da gündeme getiriyor. Sosyal devletin çalışma hayatı ile ilgili yükümlülükleri, İş Hukuku’nun birçok hükmünün emredici olması, işçi ve işveren taraflarının dışında, bu alanda düzenleyici olarak ILO, sendikalar gibi kurumiarın olması, tarafların eşit olmaması, çalışanın işverene karşı zayıf olması gibi konular iş uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk açısından kaygı yaratıyor. Esas yol olan yargının hızlı ve adil işlemesinin sağlanması ve uzmanlaşmaya gidilmesi gerekiyor. Böylece alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olan arabuluculuğa başvuran taraflar, yargılama sürecinin uzun sürmesi gerekçesi ile değil, çözüm yolu tıkandığında yargı yolu ile de uyuşmazlığı çözebilecek olmanın güveni ile tutarlı ve güçlü bir şekilde çözüm arayabilirler.
İbrahim BURKAY / Bursa Ticaret ve Sanayi Odası [BTSO] Başkanı
‘2Arabuluculukta ilklere imza attık”
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı haline gelen arabuluculuğun iş dünyasında yeni bir dönemi başlatacağına inanıyoruz.
Türkiye’deki oda ve borsalar arasında Tahkim ve Arabuluculuk Merkezi’ni hayata geçiren ilk kurum, bizim odamız. Bursa, BTSO’nun katkılarıyla arabuluculukta nüfusa oranla Türkiye’nin en başarılı ili haline geldi. BTSO olarak Arabuluculuk Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana Avrupa’ya bile örnek teşkil edecek nitelikte çalışmalara imza attık. Tek seferde yapılmış en büyük arabuluculuk uygulaması, kamu ile yapılan ilk arabuluculuk uygulaması ve ilk ticari arabuluculuk uygulamaları Odamız tarafından gerçekleştirildi.
Hizmet binalarımızda arabuluculuk görüşmeleri için uluslararası standartlara sahip görüşme odalarımızı üyelerimizin hizmetine sunduk. Bununla beraber ülkemizin ilk ileri arabuluculuk eğitimleri de Odamız öncülüğünde gerçekleştirildi. Bundan sonraki süreçte de BTSO olarak sistemin başarısı için üzerimize düşen ne varsa yapmaya devam edeceğiz.
Davut ÇETİN / Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı
“İlk iki saatlik ücret Adalet Bakanlığı’ndan”
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı haline gelen arabuluculuğun iş dünyası tarafından ayrıntılarıyla öğrenilmesi gerekiyor. Arabuluculuk sürecinde işçi ve işverenin çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde arabulucu bir çözüm önerisi getirebiliyor.
İşçi işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talepli iş uyuşmazlıklarında arabuluculuğun dava şartı haline gelmesi ile birlikte taraflar artık ilk oturumda arabuluculuk yolunu deneyecek. Arabuluculukta anlaşılmaması halinde mahkemeye başvurabilecekler. Sistem adliyelerdeki arabuluculuk büroları üzerinden işleyecek. Arabulucu, yapılan arabuluculuk başvurusunu üç hafta içinde sonuçlandıracak. Tarafların anlaşamaması halinde ilk iki saatlik ücret Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.
Taraflardan birinin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilecek ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulacak.
Suat HACISALİHOĞLU / Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
”Enerji ve zamanımızı israf etmeyelim”
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı haline gelen arabuluculuk, iş dünyasında yeni bir dönem başlatacak. Düzenleme iş dünyası için zamandan tasarruf sağlayacak. İşçi de işveren de ihtiyacını karşılarken bu sorunla uğraşmayı bırakacak, enerjisini, potansiyelini ve zamanını başka işler için kullanabilecek. Arabuluculuk sürecindeki gizlilik, emsal kararlar oluşmasını engelleyecek.
Klasik yargılama usullerinde emsal kararlar iş dünyası için büyük sorun haline geliyordu. Oysa yeni sistemde işçi ve işverenin aralarında yapacağı arabuluculuk anlaşma metni gizli olacak, Tüm taraflar ve arabulucu bu gizliliğe uymak zorunda. Bu nedenle kararlar sorun olmaktan çıkacak ve emsal oluşturmayacaktır. Bu değişikliklerin iş dünyası tarafından ayrıntılarıyla öğrenilmesi gerekiyor.
Turgay TERZİ / Art Design Yönetim Kurulu Başkanı
”Süreç her iki tarafa zarar veriyor”
İş hukuku davalarında yargılama bir yılı buluyor. Temyize gidildiğinde süreç 2-2.5 yıla uzuyor. Oysa arabuluculuk sistemi kullanıldığında uyuşmazlık daha kısa sürede çözülür. Sonuçta bu da hukuk içindeki bir sistem. İşçiye bir haksızlık olacağını da sanmıyorum. Zaten işçi ve işveren uyuşmazlıklarında mahkemeler yüzde 90 işçilerin lehine sonuçlanıyor. Bunu bazı kötü niyetli insanlar da kullanıyor. Biz şu zamana kadar arabuluculuk sistemini kullanmadık. Eğer büyük bir ticari davamız olsa gitmeyi düşünürüz. Her türlü özeliniz gizli kalır. Firmanın ve şahısların itibarları da olumsuz etkilenmez. Bir ihtilaf ne kadar kısa sürede çözülürse her iki taraf için de avantajdır. Uzayan süreçler her iki tarafa maddi ve manevi zarar verir. Ticaret ile uğraşan bir insanın zamanı da değerlidir.
Mert KUTLU / Lens Yapı Yönetim Kurulu Üyesi
”Kira uyuşmazlığında da uygulanmalı”
Bizim hem yurt içinde hem yurtdışında işlerimiz var. Lens Yapı olarak Kurtköy’de 1100 daireli 800 milyon TL’lik bir projemiz var. Yurtdışında da çalışıyoruz. Amerika’da inşaat şirketimiz var; Florida’da 70 yataklı bir otelimiz ve bir havacılık okulumuz bulunuyor. Amerika’daki ortaklarımızdan biliyorum; onlar arabuluculuk sistemini çok efektif kullanıyorlar.
Yalnızca işçi-işveren uyuşmazlıklarında değil önemli ticari davalarda da arabuluculara gidiliyor. Hatta arabulucular bu büyük davalardan ilk etapta ücret de almıyor. Bu iki taraf için de faydalı bir sistem.
Hem zamandan hem de paradan tasarruf ediliyor. İşçi-işveren uyuşmazlıklarında zorunlu olmasını da olumlu buluyorum. Hatta kira uyuşmazlıklarına özellikle yaygınlaştırılmalı. Borcunu ödemeyen bir kiracınızı tahliye etmek için mahkemeye gittiğinizde davanın sonuçlanması bir yılı alıyor. Sonuçta zararınızı da tazmin edemiyorsunuz.
RAHİME BAŞ UÇAR
