Alternatif enerji teknolojileri alanında müthiş yenilikler

ALMANYA

Güneşte lider

Güneş enerjisinde dünya lideri Almanya. Bir günlük enerji talebinin yüzde 78’ini güneş enerjisi kullanarak karşılayabiliyor. Almanya’yı Çin, Japonya, İtalya, ABD, Fransa, Ispanya, Ingiltere, Avustralya ve Hindistan takip ediyor. Alman otomobil devleri ise elektrikli otomobil şarj istasyon ağını genişletmek için ortak bir proje başlattı. Bu kapsamda 2017 içinde Avrupa çapında 400 adet şarj istasyonu kurulacak. Şarj istasyonları konusunda liderlik ise Japonya’da. Şu an için ülkede şarj istasyonu sayısı, benzin istasyonu sayısını geçmiş durumda. Almanya Aachen Teknik Üniversitesi’nde araçları otobanda giderken şarj edecek bir teknoloji üzerinde çalışılıyor. Yine aynı üniversite, karbon salınımını depolayabilecek bir teknoloji geliştirmeye çalışıyor.

PORTEKİZ

Bir ilki gerçekleştirdi

Portekiz 2016’da gerçekleştirdiği bir rekor denemesi ile Avrupa Birliği’nde tarihi bir ilke imza attı, tberik yarımadasının bu küçük ülkesi Avrupa Birliği’nde enerji ihtiyacının yüzde 100’ünü yenilenebilir enerjiden karşılayan ilk ülke oldu. Ülke enerji ihtiyacını 7-11 Mayıs arası kesintisiz 107 saat boyunca rüzgar, su ve güneşten sağladı. Başarının sebebi, hidroelektrik santraller ve rüzgar türbinlerine yapılan yatırımlardı. Rekor denemesinin hafta içine de uzanmış olması, sanayi sektörünün faal olduğu günlerde bile yenilenebilir enerjinin yeterli olacağını gösterdi. 2000’lerin başında ülkede rüzgardan elde edilen elektrik enerjisi toplam üretimin yüzde Tinden bile daha azdı.

ÇIN

Rüzgarda açık ara önde

Çin yıllardır rüzgar enerjisi kullanımındaki dünya liderliğini kimseye kaptırmadı. Ülke dünyanın en büyük kurulu rüzgar gücü kapasitesine sahip. Dünya rüzgar enerjisi toplam kurulu kapasitesinin yüzde 40’ı onun elinde. Çin’i sırasıyla ABD, Almanya, Hindistan, Ispanya, İngiltere, Kanada, İtalya, Brezilya, İsveç ve Polonya takip ediyor. Kömürü de aşamalı olarak terk ederek doğal yaşamı rahatlatma projeleri tüm hızıyla sürüyor.

Geliştirilmesi üç sene öncesine dayanan, SheerWind firmasına ait Invelox teknolojisi, Çin’de kullanıma sunulmak üzere. Bu özel rüzgar türbinleri ile standart rüzgar enerjisi santrallerine göre çok daha avantajlı ve verimli sonuçlar alınması bekleniyor. Bu teknoloji ile geleneksel rüzgar türbinleri tarafından üretilen enerji miktarım altı katına çıkarmak mümkün. Invelox ile rüzgar enerjisi üretim maliyetlerinin, doğal gaz ve hidroelektrik maliyetleri ile yarışabilecek düzeyde olduğu öngörülüyor. En küçük bir esintide bile rüzgarı yakalamayı başaran Invelox teknolojisi, rüzgar enerjisini yakalamak için yüksek rüzgar hızlarına ihtiyaç duyan türbinlere ciddi bir rakip oluşturuyor, işletme maliyetlerinin geleneksel rüzgar türbinlerinin maliyetlerinden daha düşük olduğu belirtiliyor.

KENYA

Jeotermalde yüzde 51’e ulaştı

Kenya sadece jeotermal kaynaklar ile enerji ihtiyacının yüzde 51’ini karşılıyor. Afrika’nın en geniş rüzgar gülü tarlalarına da sahip olan Kenya, enerji ihtiyacının yüzde 20’sini rüzgardan karşılıyor.

İSPANYA

Dünyanın en büyük güneş santrali

Ispanya’da bir dağ platosuna, 600 bin adet parabolik ayna yerleştirilerek oluşturulan güneş istasyonu, şu an dünyadaki en büyük güneş santrali konumunda. Plato, tüm Suudi Arabistan Yarımadası’ndan daha fazla güneş enerjisi üretilmesine olanak sağlıyor. 210 futbol sahası büyüklüğündeki bu istasyonun, yarım milyon insanın ihtiyaçlarına cevap verecek enerji üretmesi bekleniyor.

FAS

Tüketimin yarısını güneşten karşılayacak

Coğrafi özellikleri bakımından şansının farkına varan ülke, güneş panelleri kurulumunda önemli adımlar atıyor. Devlet yetkilileri, 2020’ye kadar enerji ihtiyacının yüzde 50’sini güneşten sağlayabileceklerini açıkladı.

HİNDİSTAN

Nükleeri geçti

Geçtiğimiz yılın verilerine göre Hindistan’ın güneş ve rüzgarla elde ettiği enerji, nükleer enerjiden elde ettiği miktarı geçti. Son verilere göre, ülkede üretilen elektriğin yüzde 5.6’sı yenilenebilir kaynaklardan gelirken, nükleer enerji ile yüzde 3.2’lik bir üretim yapılıyor. Hindistan’ın 2022 hedefi ise, yenilenebilir enerji kaynaklarını ülkenin ikinci en büyük enerji kaynağı haline getirmek.

URUGUAY

10 yılda büyük yol aldı

Ülke enerji ihtiyacının yüzde 95’ini rüzgar, biyokütle, hidroelektrik ve güneş enerjisinden karşılıyor. Enerji yatırımlarına 10 yıl önce başlayan ülke, bu yatırımların bedellerini kullanıcı faturalarına yansıtmadığı için başarısı bir devrim olarak görülüyor.

DANİMARKA

2050 hedefi bile belli

Elektrik ihtiyacının yüzde 42’sini rüzgar türbinlerinden karşılayan ülkenin 2050 hedefi, sıfır fosil yakıt. Ülke geçtiğimiz yılın rüzgarlı bir Temmuz günü, bütün ülkenin günlük elektrik ihtiyacının yüzde 140’ını sadece rüzgar enerjisinden sağlayarak bir rekora da imza atmıştı.

NİKARAGUA

Yatırımda iddialı

Ülke 2012’den bu yana yenilenebilir enerji kaynaklarına gayri safi yurtiçi hasılasına göre en fazla yatırım yapan dünyanın beşinci büyük ülkesi olmayı başardı. Ülke elektrik ihtiyacının yüzde 50’sini güneş ve rüzgar başta olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlıyor.

Türk mucitler de boş durmuyor

Kağıt çamurundan biyogaz

Episome Biotech adlı startup, dünyanın en büyük altıncı atığı olan selüloz çamur atığını biyogaz ile enerjiye dönüştürmeyi başardı. EpiCelluIyse XT adlı ürün, kağıt sanayisinin atığı kağıt çamurunun güvenli bir şekilde bertaraf edilmesini ve yenilebilir enerji üretimi için biyogaz üretim tesislerinde kullanılabilir hale getirilmesini sağlıyor. Geçtiğimiz yılın eylül ayında İstanbul Şehir

Üniversitesi bünyesindeki Şehir Teknoloji Transfer Ofisi’nin hızlandırıcı programına katılan startup, Diffusion Capital Partners’tan 500 bin euro yatırım aldı.

Hız kesici kasisten enerji

Türk mühendisler, hız kesici kasis içerisine koydukları hidrolik yağının basınç altındaki hareketini elektrik enerjisine çeviren sistem geliştirdi. Marmara Üniversitesi Biyolojik Denetim Projeleri Birimince desteklenen “Hız Kesicilerden Cereyan İmalat Projesi” alanında hız kesici kasis, bağlantı rakoru, hidrolik hortum, çekvalf, hidrolik motor, redüktör ve cereyan motoru faydalanılarak

mekanik enerjiyi elektriğe çeviren sistem tasarlandı. Üniversitenin Mekatronik Mühendisliği Başkan 1 Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Demetgül, hız ; kesicinin üzerinden 7 bin I 800 otomobil geçmesi durumunda 7 amper, 12 voltluk tek akünün dolacağını, bunun trafik ve aydınlatma ışıklarının enerji ihtiyacını karşılayabileceğini belirtti.

Yerçekimi enerjisi

Perpa Tüccarı Faysal Memduhoğlu, 13 yıldır bedava enerji üretmek üzerine çalışıyor. İki yıl önce geliştirdiği yer çekiminden elektrik üreten makine ile nihai hedefine ulaşmış. Bir alternatöre bağlanan makinedeki demir çubuklar havaya kaldırılıp yere bırakıldıkça elektrik üretiyor. Memduhoğlu şimdi de yer çekim kuvvetinin avantajını tüm dünyaya göstermek için uğraşıyor. Memduhoğlu, çalışmalarını ’gravity energy’ adı altında video paylaşım platformlarında anlatıyor. Yer çekiminin dinamo olmadan kullanılabilecek sınırsız bir enerji kaynağı olduğunu anlatan Memduhoğlu,

“Güneş enerjisinden 50 dönümde alınan enerjiyi ben bir dönümden alabiliyorum. Belediyelerimiz arzu ederse İstanbul’a toplam iki yılda yerçekimi enerji türbini kurabilirim. Ayrıca bu sistemi rüzgar türbinlerine de uygulayabilirim” dedi.

Akıllı şebeke nedir, ne işe yarar?

Akıllı şebeke teknolojisi, güç sistemi planlamasında kullanılıyor. Günlük tahmin ve sistem dengelemesini etkin şekilde destekleyerek çalışarak, hava tahminiyle I birleştirerek ağın durumu ve üretim üniteleri hakkında gerçek zamanlı bilgi sunuyor. Böylece rüzgar eseceği zaman rüzgar türbinleri, güneş açacağı zaman güneş panelleri devreye sokularak, yenilenebilir enerji kaynaklarını tek bir sistem altında topluyor. Bölgesel arz ve j talep oranlarını da anlık olarak takip eden akıllı şebekeler, kullanıcıyla da iletişim kuruyor. Mesela Norveçli bir enerji I tedarikçisi özel ev kullanıcısı olan müşterilerine bir kısa mesaj göndererek elektriği kapatmaya davet edebiliyor. Almanya’da da talebin yüksek olduğu dönemlerde çamaşır makinelerinin gece kullanıldığı ve buzdolaplarının geçici olarak kapatıldığı esnek zamanlı tarife deneyleri j yürütülüyor. İtalya’da sayaçları uzaktan okumaya ve hem müşteriyi, hem de hizmet bilgisini kontrol etmeye | yarayan 30 milyon “akıllı sayaç” kuruldu. Buzdolapları, bulaşık makineleri, çamaşır makineleri, depolama ısıtıcıları, su pompaları ve havalandırma gibi pek çok ev tipi elektrikli ürün veya sistem, geçici olarak kapatılarak veya çalışma zamanları yeniden planlanarak yönetilebiliyor. Böylece diğer amaçlar için kullanılacak elektrik yükü serbest bırakılarak yenilenebilir kaynaklardaki çeşitlilik ile uyumlu hale getiriliyor.

Sanal enerji santralleri (VPP) bir dizi gerçek güç santrali (örneğin güneş, rüzgar ve hidro] ile güç sistemi içinde merkezileşmemiş, bilgi teknolojisi kullanan depolama seçeneklerini birbirine bağlıyor. Üç Alman şirketi tarafından geliştirilen Bileşik Yenilenebilir Enerji Santrali, yeni gelişen VPP teknolojileri için iyi bir örnek. Bu sistem, Almanya coğrafyasında yayılmış olan 11 rüzgar enerjisi santralini, 20 güneş enerjisi santralini, biyokütle temelli dört kojenerasyon santralini ve bir pompajlı hidroelektrik santralini birbirine bağlayarak kontrol ediyor. VPP, hava tahmin raporları ve anlık tüketici davranışlarını takip ederek, rüzgar türbinlerinin ve güneş modüllerinin ne zaman elektrik üreteceğini kontrol ediyor.

Prof. Gürkan KUMBAROĞLU / Uluslararası Enerji Ekonomisi Birliği Başkanı
“En önemli kaynağımız: Kayagazı”

Türkiye için enerji politikalarında öncelik dışa bağımlılığı azaltmak. En önemli değerimiz kayagazı. Sadece Güneydoğu’da toplam 2.9 trilyon metre küp kayagazı var. Değerlendirilebilir miktarı 189 milyar metreküp. Yine aynı bölgede 195 milyar metreküp de ıslak gaz mevcut. 2013 tarihli Amerikan Enerji Bilgi İdaresi Raporu’na göre toplam 484 milyar metroküp gazımız var. Bu Türkiye’nin 10 yıllık gaz ihtiyacını karşılar. Teknolojik gelişimi ile Asya Kaplanı unvanı almış olan Güney Kore ile akıllı şebeke konusunda işbirliği yapabiliriz. Kore Savaşı’na asker gönderdiğimiz için Güney Kore de bir Türkiye sevgisi, hayranlığı var. Bunu avantaja çevirerek enerji teknolojileri konusunda önemli işbirlikleri gerçekleştirebiliriz. Gunluk atık miktarı 15 bin tonu bulan Türkiye’de çöp enerjisinin gelecegı var. Katı atıktan ilk biyogaz tesisi 2012 de Şile de kuruldu. Henüz işin çok başlarındayız. Ülkemizdeki enerji kaynaklarını araştırmak üzere geçen yıl bağlı bulunduğum Boğaziçi Üniversitesinde Enerjı Politikaları Araştırma Merkezı’nı kurduk. Karadeniz dalga enerjisinin aktif olarak kullanılabileceği bir bölge, bu konuda araştırmalarımız var.

Haluk SAYAR / Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji uzmanı
“Almanya’dan yüzde 70 daha avantajlıyız”

Türkiye bir güneş ülkesi olmasına rağmen potansiyelinin yalnızca binde l’ini kullanıyor. Coğrafi konum itibarıyla kendisinden yüzde 70 daha şanslı olduğumuz Almanya ise, bizden 528 kat fazla güneş gücü üretiyor. Dünya üzerine bir saat içinde düşen güneş enerjisi miktarı teorik olarak tüm dünyanın bir senede tüketeceği elektriği karşılayabilir.

Türkiye’nin elektrik üretimindeki toplam kurulu gücü 70 bin MW civarı. Sadece rüzgar enerjisi potansiyelimiz bile eğer kullanılsa 85 bin MW. 32 bin MW da jeotermal enerji kapasitemiz var. Konya Ovası’nın sadece yüzde 3’ü kadar bir alanı güneş pilleri ile kaplayabilsek, Türkiye’nin toplam elektrik ihtiyacının tamamı karşılanabilir.

Can TUTAŞI / Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı Eğitim Platformu Türkiye Temsilcisi ve SolPEG Türkiye Koordinatörü
“Yüzde 7 rüzgar, yüzde 1 güneş…”

Güneş ve rüzgar kurulu güçleri bakımından ABD, Almanya ve Çin lider konumunda ancak kurulu güce bakmak yeterli değildir. Burada Danimarka örneğini vermek isterim. Kurulu gücü çok yüksek olmamasına rağmen, 2015 yılında güçlü seyreden rüzgarlar sonucunda, Danimarka mevcut rüzgar kurulu gücü ile ülke ihtiyacının yüzde 140’ına ulaşan bir elektrik üretimi gerçekleştirmişti. Bu sayede üretilen fazla elektrik Norveç, Almanya ve İsveç’e ihraç edildi. Türkiye’nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası’na göre, yıllık toplam güneşlenme süresi 2.737 saat (günlük toplam 7.5 saat], yıllık toplam gelen güneş enerjisi ise 1.527 kWh/m2.yıl olarak belirlenmiş durumda. 1998’de 8.7 MW olan rüzgar kurulu gücü bugün 5.4 GW‘a ulaşmış olup, güneş enerjisinde ise 2013 yılının başında neredeyse yok sayılacak kapasiteden bugün 0.8 GW‘lık kurulu güce erişilmiştir. Bu durumda Türkiye’nin 2016 yılı Aralık itibariyle 78.6 GW olan kurulu gücünün yüzde 7’lik kısmı rüzgara, yüzde l’lik kısmı ise güneşe geçmiş bulunuyor.

Senem GENÇER / Alternatif Enerji Genel Müdürü
“Geleceği Asya belirleyecek”

Yenilenebilir enerjinin geleceğini Asya kıtası belirleyecek. Dünya nüfusunun yüzde 35’ini oluşturan Çin ile Hindistan, rüzgar ve güneş enerjisi kurulumlarında son üç senede çok büyük rakamlara ulaştı. Güneşte maliyetler çok düşüyor, yakında kömür ve nükleerin yerini alacak. Rüzgarda en büyük oyuncular Çin, ABD, Almanya, Hindistan ve İspanya. Jeotermal enerjide ABD, Endonezya ve Filipinler başı çekiyor. İsrail’in şu anda enerji depolama teknolojilerine çok önemli yatırımlar yapıyor. ABD üniversitelerindeki her teknopark neredeyse her hafta temiz teknolojiler alanında yeni bir ürün geliştiriliyor. Dünyada çok çeşitli araştırmalar var. Kahveden, dışkıdan, kalp atışından bile enerji üretilebiliyor. Hatta İngiltere’de bir halk otobüsünde insan dışkısından üretilen yakıt kullanıldığı haber olmuştu.

Bu otobüsün yakıtı, kanalizasyon atıklarından ve israf edilen yiyeceklerin biyometana dönüştürülmesi ile elde ediliyor.

Kolombiya’da kullanılmış plastik ve araba lastiklerini erittikten sonra kalıplara dökerek, aynı lego oyuncakları gibi birbirine geçebilen yapı blokları haline getiren bir şirket var. Şirket bu yapı malzemesini fakirler için düşük maliyetli konut üretiminde kullanarak hem evsiz insanlara fayda sağlıyor hem de doğaya zarar verecek atıkları ekonomiye kazandırmış oluyor. Bu tür projeler hem inovatif hem çevreci hem de sosyal yönleri ile takdiri hak ediyor. Tesla ve SpaceX’in CEO’su Elon Musk’ın Donald Trump’ın danışmanlarından biri olması da yenilenebilir enerjilerin geliştirilmesi bakımından umut vadediyor.