Avokado, meyve üreticisi’nin yeni kazanç kapısı oldu

Avokadoyu artık semt pazarlarında bile görmeye başladık. Beslenmesine dikkat edenlerin en yeni gözdesi olan bu meyve üretici için yeni bir kazanç kapısı haline geldi. 2 bin TL maliyetle en az 6 bin TL gelir garanti…

TÜRKİYE coğrafi konumu itibariyle dünyanın en şanslı ülkelerinden biri. Dört mevsimi hakkıyla yaşıyor. Dolayısıyla da bereketli topraklarında her iklime uyan meyve yetişiyor. Dünya genelinde ticari amaçlı üretilen 150 çeşit meyvenin 90’ı Türkiye’de yetişebiliyor. Birçok meyve grubunda ya dünya bi-rincisiyiz ya da ilk beşte yer alıyoruz. Toplam yıllık üretim 20 milyon tona yaklaşmış durumda. Bazı meyvelerde ise yolun henüz başındayız. Avokado da bunlardan biri.

Avokado 10 yıl öncesine kadar belli manavlarda, belli semtlerde satılırdı. Son dönemlerde sadece ulusal market zincirlerinde değil, mahalle aralarındaki marketlerde hatta pazarlarda bile karşımıza çıkar oldu. 180-200 gram ağırlığında olan avokado meyvelerinin kilosu 4-6 TL arasında satılıyor. Yaygınlaşmaya başlayan bu meyve dikkatimizden kaçmadı ve Türkiye’deki üretimini merak ettik. Yaptığımız araştırmada avokado üretiminin her geçen gün arttığını, yeni bahçeler kurulduğunu gördük. Tüketicinin ilgisi de hayli yüksek görünüyor. Sağlıklı beslenme uzmanı ve diyetisyenlerin tavsiyelerinin de tüketimin artmasında etkili olduğunu belirtelim.

AKDENİZ BÖLGESİ UYGUN

Avokado Türkiye’ye ilk olarak 1970 yılında gelmiş. İlk etapta ABD’nin Kaliforniya eyaletinden Fuerte, Hass, Bacon ve Zutano olmak üzere, dört önemli ticari çeşit getirilmiş. BATEM tarafından Antalya ve Alanya koşullarında 1969-1983 yılları arasında yapılan deneme üretiminde bu dört çeşidin bölgeye adapte olabildiği ve çeşide özgü karakterleri gösterebildiği tespit edilmiş ve bu çeşitlerin ticari yetiştiriciliğinin yapılabileceği sonucu elde edilmiş. Bu türün yetiştiriciliği için Türkiye’nin Akdeniz sahil kuşağındaki bazı alanların oldukça uygun olduğu belirlenmiş. Bugün üretimin önemli bir kısmı Antalya ve Mersin’de yapılıyor. Muğla ve Hatay’da da üretimi var.

1997 yılında yıllık 225 ton üretim yapılırken 2015 yılında bu rakam 2 bin hektar alanda 1.850 tona ulaşmış durumda. Dünya genelinde 4 milyon ton üretim yapılıyor. Rakama bakılırsa Türkiye yolun çok başında görülüyor. Şili, Meksika, Brezilya gibi Latin Amerika ülkeleri üretimde başı çekiyor. Meksika

1 milyon ton ile ilk sırada. Bu ülkeyi 220 bin ton ile Şili, 180 bin ton ile ABD izliyor. Avrupa’da ise Ispanya’da 100 bin ton üretim yapılıyor. Toplam yıllık kazancın 150 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Türkiye’de en azından 100 bin tonluk üretim rakamına ulaşılıp ciddi bir gelir elde edilebilir.

ÜRETİM YAYGINLAŞMALI

Avokado konusunda BATEM (Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü) ve ALATA (Alata Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü) uzunca bir süredir çeşitli araştırmalar yapıyor. Fidanlar Türkiye koşularına uygun şekilde ıslah ediliyor. Özellikle BATEM Üretme ve İşletme Bölümü Başkanı Süleyman Bayram avokado konusunda çok özgün çalışmalara imza atmış bir isim. Avokado üretimini düşünenlere rehber niteliği taşıyacak raporlar hazırlamış. Bayram’ın yaptığı çalışmanın sonuçlarına göre, avokadonun ticari oldukça yüksek, ve narenciye bölgeleri için ciddi bir alternatif.

SAĞLIK KAYNAĞI BİR MEYVE

Avokadonun tüketimi, çok sayıda diyetisyen ve uzman tarafından tavsiye ediliyor. Sağlık üzerinde olumlu etkisi olan besinler için söylenen ‘fonksiyonel gıda’ tanımlaması altında yer alıyor. 100 gramda yaklaşık 167 kalori ile ciddi bir enerji kaynağı. Yağ içeriğinin dörtte üçünden fazlası kandaki kolesterolü düşürücü etkisi olan doymamış yağ asidinden (çoğunlukla oleik asit) oluşuyor. İçindeki yağın natürel sızma zeytinyağına eşdeğer olduğunu da belirtelim. Avokado meyvesi, antioksidan olarak bilinen A, C ve E vitaminlerince oldukça zengin. Sağlık açısından oldukça faydalı olan bu meyvenin tüketimi her geçen gün artıyor.

YETİŞTİRMESİ KOLAY

Avokado meyvesini yetiştirmek o kadar zor değil. Fidan dikimleri genelde Mart ve Nisan aylarında yapılıyor. Hasat ise Kasımda başlıyor, türüne ve çeşidine göre Haziran ayma kadar sürüyor. Bu meyvenin en ilginç özelliği ağacında uzun bir süre durabilmesi. Dalından koparmadıkça olgunlaşma tamamlanmıyor. Yani depolama sıkıntısı yok. Toplayıp depoda tutmak yerine ağacında bekletmek mümkün. Sadece soğuğu sevmiyor. Dalında iken don ve dolu gibi bir sıkıntı olursa meyveler zarar görebiliyor. Mevsim normal giderse iki sezonun ürününü aynı ağaçta görmek mümkün. Bunu BATEM’de denemişler ve kalite olarak bir sıkıntı olmadığını tespit etmişler.

Peki, avokadonun olgunlaştığını nasıl anlarsınız? Öncelikle, olgunlaşmanın dalından koparıldıktan sonra tamamlandığını hatırlatalım. Avokadoda yeşil ve mor olmak üzere iki renk var. Bazı çeşitlerde yeşilden mora dönünce olgunlaştığı anlaşılıyor. Bazıları ise yeşil olarak olgunlaşıyor ama hafiften mora çalıyor.

ÜRETİCİ İÇİN FIRSAT

Mersin merkezli SBY Menyar Mey-vecilik’in sahibi Bünyamin Yüksekbaş, avokado üretimi ve satışı yapan isimlerden biri. Yüksekbaş, avokado üreticisinin zarar etmesinin mümkün olmadığı bilgisini veriyor. Hem iç piyasada hem ihracat pazarlarında ciddi bir alıcısının olduğunu vurgulayan Yüksekbaş, “Mersin ve An-talya’da yeni bahçe kurulumları yapıldığını görüyoruz. Karı yüksek bir meyve.

Yatırım yapan kazançlı çıkar. Oldukça karlı. Biz de 200 dekarda yetiştiriyoruz. İlgiye BünVarmr’ U bakılırsa bu alanları daha da büyüteceğiz” diyor. Her gün mutlaka avokado yediğini söyleyen Yüksekbaş, “Avokadonun kullanım alanı geniş. Tatlılarda, salatalarda, ve cilt bakımında kullanılıyor.

Her gün mutlaka tüketiyorum. Et ve tavuk-lu soslarda da kullanılıyor” diyor.

Mersin merkezli Kemal Cüce Tarım İşletmeleri de avokado fidanı satışı yapıyor.

Avokadoya ilgi olduğunu gözlemlediklerini söyleyen firma yetkilisi Bilal Cüce, “E-fidancım sitesi üzerinden fidan satışımız var. Perakende tek fidan fiyatı 65 TL. Ancak toplu alımlarda 15-20 TL arasında satılıyor” diyor.

Bir dekar bahçenin maliyeti

Avokado öncelikle Antalya, Mersin, Muğla, Hatay’da yetiştiriliyor. Son dönemlerde Aydın ve İzmir’de de dikimler var. Narenciyenin yetiştiği bölgeler avokado için de elverişli. Ancak soğuğa narenciyeden daha hassas olduğunu belirtelim. Sıfır dereceyi gördüğü an meyve zarar görüyor. Oldukça karlı bir yatırım. Bir dekar alana yaklaşık 30 ağaç dikiliyor. Mart ve Nisan dikim için en uygun aylar. Fidanın tanesi 20-25 TL’ye satılıyor. 700 TL civarında bir fidan maliyeti var. Sulama, gübreleme ve diğer maliyetlerle birlikte toplam harcamalar 2 bin TL’yi geçmiyor. 1 dekarda en az 6 bin TL gelir elde ediliyor. İyi bakılan bahçelerde bu rakam 10 bin TL’ye kadar çıkıyor. Meyvede bir yıl var, bir yıl yok yılı olduğunu belirtelim. Yani bir yıl iyi meyve alırken öbür yıl verim yarı yarıya düşebiliyor. Ama ortalama dekar başına gelir 6 bin TL’nin altına düşmüyor. 2 bin TL’lik maliyette 6 bin TL gelir ciddi bir kazanç demek. Dikim alanları katlanarak artıyor. Bu alanda yatırım yapacaklara duyurmuş olalım. Fırsatı kaçırmayın!..

Avokado ile ilgili çok özel tavsiyeler

■ Avokadoyu soyduktan sonra kararmaması için limonlu suda bekletebilirsiniz.

■ Salata için, avokadoyu dilimlemek yerine bir kaşıkla oval parçalar halinde çıkardıktan sonra üzerlerine limon sıkarak servis yapabilirsiniz.

■ Çabuk sos hazırlamak için soyulmuş avokadoyu püre haline getirip içine bir çorba kaşığı rendelenmiş soğan, bir adet limonun suyu, tuz ve karabiber ekledikten sonra karıştırın. Havuç, salatalık ve kerevizle servis yapabilirsiniz.

■ Avokado ile tavuk çok uyumludur. Taze bir pidenin veya sandviçin içine haşlanmış tavuk, ince dilimlenmiş avokado, salata yaprakları, domates dilimleri, taze soğan koyulup arasına mayonez ilave edebilirsiniz.

■ Gazete kağıdına sarılan avokadolar birkaç gün içinde yenecek olgunluğa ulaşır.

■ Avokadoyu oda ısısında bekletmek gerekir. Buzdolabına koymanız, soğuktan hiç hoşlanmayan bu meyvelere iyi gelmez.

Meyve olmasına rağmen, daha çok sebze gibi kullanılır. Limon suyu ile iyi uyum sağlar. Baharatla pişirilen yemeklerle, acılı soslarda kullanılabilir. Giriş yemekleri ve salatalarda da bolca kullanılan avokado, nötr tadıyla çok farklı yerlerde karşımıza çıkar. Omletin içine, çorbalara, peynirli makarna soslarına katılabildiği gibi, tatlı olarak hazırlanan, çilekli puding ve sorbelerde de kullanılabilir.

Bu meyveyi nasıl tüketebilirsiniz?

■ Meyve uzunlamasına ortadan kesilir. Ortadaki iri çekirdek çıkarılır. Meyve ince ince cips gibi doğranır veya ezilir. Tuz, kırmızı veya karabiber ekilir. Limon sıkılır karıştırılır. Arzuya göre biraz taze ya da kuru soğan kıyılarak ilave edilir, maydanoz ve domates ilave edilebilir. Salata gibi yenir, yağ ilave edilmez.

■ Soyulmuş ve ezilmiş avokado sarımsaklı yoğurt ile karıştırılır. Limon ilave edilmez, bu şekilde de yenilebilir.

■ Omlet yapılır. Peynir yerine avokado konur.

■ Mantar sote gibi sote yapılabilir.

■ Ezilmiş avokado bal ve ezilmiş cevizle karıştırılır. Bu takdirde tuz, limon, biber ilave edilmez.

En yaygın avokado çeşitleri

ETTINGER: Meyve ağırlığı 200-400 gr, parlak yeşil renkli, armut şekilli, kabuk J yüzeyi düzgündür. Ortalama yağ oranı yüzde 15-18, kuru madde oranı yüzde 25-28’dir, Dikine gelişen bir ağaç yapısı vardır. Yapraklarda anason kokusu yoktur. Hasat periyodu Kasım-Aralık arasıdır.

HASS: Meyve ağırlığı ortalama 150-250 gr, kısa armut şekilli, kabuk rengi siyahımsı f JBfc mor kabuk yüzeyi pürtüklüdür. Çok lezzetli bir çeşittir. Yağ içeriği ortalama yüzde 16-18, kuru madde içeriği yüzde 25-30’dur. Çiçeklenme tipi A’dır. Hasat periyodu, Kasım-Haziran arasıdır. Yapraklarında anason kokusu yoktur.

ZUTANO: Meyve ağırlığı ortalama 200-400 gr, armut şeklinde, açık yeşil parlaktır. Kabuk yüzeyi düzgün, ince, soyulması nispeten zordur. Ortalama yağ içeriği yüzde 15-18, kuru madde oranı yüzde 24~26’dır. Yapraklarında anason kokusu yoktur. Orta geçici bir çeşittir. Ağaçta muhafaza zamanı ortadır. Hasat için olgunlaşma zamanı Kasım-Aralık arasıdır.

FUERTE: Meyve ağırlığı ortalama 175-450 gr, armut şekilli, kabuğu yeşil, yüzeyi hafif pürüzlüdür. Ortalama yağ içeriği yüzde 17-20, kuru madde oranı yüzde 25-30’dur. Ağaç yapısı yayvandır. Yapraklarında, anason kokusu mevcuttur. Çiçeklenme tipi B’dir. Hasat periyodu Kasım-Mayıs arasıdır. Lezzetli bir çeşittir.

BACON: Ortalama meyve ağırlığı 220-400 gr, koyu yeşil kabuklu, yumurtamsı armut şekillidir. Soyulması kolaydır. Yağ oranı ortalama yüzde 15-16, kuru madde oranı yüzde 25-28’dir. Ağaç yapısı hafif yayvandır. Yapraklarında, anason kokusu mevcuttur. Hasat için olgunlaşma zamanı Kasım Aralık arasıdır. Ağaçta muhafaza periyodu ortadır.