Ayakkabı ithalatı düştü sezon açılışı gecikti
Ağustos 2014’ten beri yürürlükte olan ve ayakkabı ithalatına kısıtlama getiren ek vergiler, yaz sezonuna hazırlanan markalan vurdu. Yüksek vergiler nedeniyle ithalat yüzde 50 gerileyince birçok mağaza yaz sezonu açılışını ertelemek zorunda kaldı. Perakendeciler ek vergilerden çok şikayetçi. Yerli imalatçı ise ithalatın kısıtlanması sonrasında üretimin artması nedeniyle durumdan memnun.
Ekonomi Bakanlığı’nın Ağustos ayında ayakkabı ithalatına getirdiği ek vergiler sektörü ikiye böldü. İthalatçı firmalar küresel ligde yer alabilmek ve müşteri memnuniyetini sağlamak için Türkiye’de üretilmeyen ürünlerin ithalatının engellenmemesi gerektiğini söylüyor. Bu firmalar vergilerin ardından ithalat ve gümrük işlemlerinde büyük maliyetlerin ortaya çıktığını ve birçok mağazanın ürün azlığı nedeniyle yaz sezonunu açamadığını belirtiyor. Ayakkabı sanayicileri ise ek vergiler sonrasında 10 yıl sonra ilk kez Ocak’ta ihracatın ithalatı geride bıraktığını ve sektördeki yatırımların hızla arttığını belirterek, “Yerli üretimin gelişmesi için ek vergiler mutlaka devam etmeli” diyor.
Ağustos 2014’te yapılan düzenleme ile ithal deri ayakkabıya yüzde 50, suni deri ayakkabıya ise yüzde 30 oranında ek vergi getirilmişti. Süre sınırlaması bulunmayan yeni uygulamada, ithal edilen deri ayakkabıda çift başına ek verginin 5 dolar, suni deri ayakkabı da ise 3 doların altında olamayacağı hükmü de getirilmişti. Bu düzenlemenin ardından geçen altı ayda ayakkabı sektörü ithalatı yüzde 50 geriledi. Sanayiciler yerli üretimi destekleyen vergilerden memnunken, ithalat yapan markalar ise sektörün yalnızca ithalatı engelleyerek gelişemeyeceğini savunuyor. Sektördeki ithalatçı firmalar ek verginin ayakkabı sektörünün gelişimine engel olduğunu öne sürüyor.
VERGİ FİYATI GEÇİYOR
Ayakkabı sektöründe ithalatçı-imalatçı aynmı yapmanın çok mümkün olmadığına işaret eden Twigy Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Öncel, ayakkabı ithalatının iplik ya da demir ithalatı gibi hammaddeye değil model ve kalıba dayalı olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye’de üretile-meyen ayakkabı çeşitlerinin bile ithalatının yasaklandığını, bu durumun Türkiye’nin rekabet gücünü de tüketici beklentilerini de olumsuz etkilediğini vurgulayan Öncel, ek vergilerin Twigy gibi küresel marka olma yolunda ilerleyen şirketlerin maliyetlerini çok artırdığını belirtiyor.
Sinan Öncel, şunları söylüyor: “Düne kadar ithal ettiğimiz pofuduk terliklerin vergisi tam 16 kat artırıldı. 5 dolarlık üründe 40 sent olan vergi 5.5 dolara çıktı. Malın fiyatından fazla vergi olur mu? Birkaç ay içinde ithalatımız yüzde 50’lere varan oranlarda geriledi. Birçok mağaza bu yüzden yaz sezonunu açamadı, raflar boşaldı. Biz de şimdi sürekli imalatçılarla toplantı halinde üretimi artırmaya çalışıyoruz.”
TASARIMDA YETERLİ DEĞİLİZ
Ayakkabı ithal eden firmaların bir diğer şikayeti Türkiye’de istenen kalitede ürün üretilememesi. Özellikle kadın ayakkabıları konusunda tasarım ve kalite açısından eksiklik olduğu görüşü hakim. Türkiye ayakkabı sektörünün pazar ve üretim kapasitesi olarak büyük olmasına rağmen tasarım ve kalitede aynı ba-şanya ulaşamadığına vurgu yapılıyor.
Türkiye ayakkabıda çift başına 4.5 dolarlık ihracat yaparken, ithalat çift başına 17 dolar ortalamaya sahip. Yani Türkiye çok kaliteli mal üretemiyor. Genelde terlik ihraç edilirken, lüks ayakkabılar ise ithal ediliyor. Şimdi ithalatın engellenmesiyle özellikle belli sezonlarda yabancı turist açısından da cazibenin kaybedilmesinden korkuluyor. Özellikle yaz döneminde mağazaların cirosunun önemli bölümü yabancı alımlanndan geliyor.
GÜMRÜKTE 1,5 AY BEKLENİYOR
ithalatçı firmalann bir diğer önemli şikayeti ise gümrük kapılanndaki bekleme sürelerinin uzunluğu. Son dönemde yeni mevzuata göre labo-ratuvar incelemesinden geçen numunelerin fazlalığı nedeniyle birçok şirket mallarını gümrükten 1-1,5 aydan önce çıkaramıyor. Twigy Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Öncel, gümrükteki test prosedürleri ve tarifeler nedeniyle de ciddi zararlarla karşı karşıya geldiklerini öne sürüyor. Öncel, “30 çift ürün için laboratuvar-lara 20-30 bin TL ödemek zorunda kalıyoruz. Üstelik mallarımız bir aydan önce gümrükten çıkamıyor” diyor.
Bu arada gümrük prosedürlerini azaltmak için çeşitli çözüm yollarına başvuran şirketler de var. Bunlardan biri de Flo zincir mağazalarının sahibi Ziylan Grubu. Geçen yıl 20 milyon çift ayakkabı satışı ile sektörün lider kuruluşu olan Ziylan, yaşadığı sıkıntılar nedeniyle ayakkabıların analizini kendisi yapabilmek için bir labo-ratuvar kurmaya hazırlanıyor. Ziylan Grup Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ziylan, laboratuvarın yaklaşık 2,5 milyon TL yatınma mal olacağını söylüyor.
FİYATLARA ZAM GELİYOR
2014’ün üçüncü çeyreğinde getirilen ek vergilerin sektöre etkilerinin asıl olarak yaz sezonunda görülmeye başlanacağını dile getiren Deichmann Türkiye Genel Müdürü Atilla Özkul ise “Biz vergilere karşı değiliz ancak bu ek vergi oranlarını kesinlikle yüksek buluyoruz. Bu oranlar makul seviyelere çekildiği takdirde, Türkiye bizim gibi yabancı yatırımcılar için çok daha cazip hale gelecek” değerlendirmesinde bulunuyor.
Atilla Özkul, Türkiye’de ayakkabı gibi önemli sektörlerin güçlenmesinin önemli olduğunu, ancak sektördeki yabancı yatırımcıların ekonomiye katma değer yarattığının da gözden kaçmaması gerektiğinin altını çiziyor. Özkul, şunları söylüyor: “Bizim işimiz sadece al-sat olarak görülmemeli. Deichmann Türkiye olarak binin üzerinde kişiye istihdam sağlıyoruz. Medya, lojistik, güvenlik, inşaat gibi birçok yan sektörde yatırımlar yaparak bu sektörleri de dolaylı olarak büyütüyoruz. Şu an Türkiye’nin 58 şehrinde 110 mağazamız bulunuyor. Ayrıca 2023 yılma kadar sadece Türkiye için 130 milyon Eu-ro’luk bir yatırım planlıyoruz. Adeta bacası olmayan fabrikalarız.”
Sektör yetkilileri, ek vergilerin son tüketiciye yansıyacağını ifade ediyor. Deichmann Türkiye, belirli gruplarda yüzde 10’a varan zam yaptı. Piyasada da genel bir fiyat artışı beklentisi var.
