Bankaların Balıkçı Kredileri

2015-2016 balık avlanma sezonu açıldı. Bankalar “vira Bismillah!..” diyerek denizlere açılan balıkçılara ve balık üretme çiftliklerine özel balıkçılık kredileri vermeye başladı. 1-7 yıl arası vadelerle sunulan kredilerin faizleri yüzde 4’lerden başlıyor…

BEKLENEN tarih geldi ve 1 Eylül’de avlanma yasağı sona erdi. Hamsi, palamut, lüfer, istavrit ve daha birçok özlenen balık artık sofralarımızdaki yerini alacak. Üstelik resmi makamların açıklamalarına göre bu yıl başta hamsi olmak üzere palamut ve lüfer geçtiğimiz yıllara göre çok daha bol olacak. İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamulleri İhracatçıları Birliği ve balıkçılar geçen hafta sezon açılışını bir törenle yaptı. İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ahmet Tuncay Sagun, ilk ağların çekilmesinin ardından bu yıl hamsi ve palamutta bolluk olacağını söyledi.

Bu madalyonun güzel yüzü. Diğer yüzünde ise her yıl olduğu gibi bu yıl da borç harç “vira bismillah” diyen balıkçılar var. 4.5 aydır avlanma yasağı nedeniyle denize çıkamayan balıkçıların önemli bölümü bu yıl da sezonu çeşitli zorluklarla açacak. Eskiyen ağlar onarılacak, teknenin bakımı yapılacak, personel alınacak, ciddi tutarlarda mazot parası ödenecek…

Ve bu liste uzadıkça uzayacak. Tek umutları ise denizden çıkacak balık olacak. Balık ne kadar bol olursa borçlar da o kadar çabuk ödenebilecek.

33 BİN KİŞİ ÇALIŞIYOR

Üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye’de balıkçılık büyük bir sektör. Resmi verilere göre sadece İstanbul’da 12 bin 812 balıkçı var. Ruhsatlı gemi sayısı ise bin 947. Türkiye çapında ise 14 bin tekne ve 33 bin çalışan bulunuyor. Yine bu sezon sadece İstanbul ve çevresinde yaklaşık 50 bin ton balık avlanması bekleniyor.

YILDA BİR ÖDEMELİ KREDİ

Balıkçılık sektörünün finansman ihtiyacı son yıllarda bankacılık sektörünü de harekete geçirmiş durumda. Yalnız balıkçılar değil, yine son 10 yılda sayıları giderek artan balık çiftlikleri, balık entegre tesisleri de bu alana yönelik sunulan özel kredi çeşitlerini artırdı. Birçok banka tarım kredileri çatısı altında balıkçılık sektörü ve balık çiftliklerine özel krediler vermeye başladı. Örneğin, balıkçılık sektörüne yönelik olarak altı ayda bir veya yılda bir ödemeli kredi seçeneği bunlardan biri. Veya avlanma yasağı olan dönemde ödemeye ara veren krediler de sektörün özeline göre hazırlanmış ürünler arasında.

Bankalar müşterilerinden bu krediden yararlanmak için, su ürünleri avcılığı ruhsat tezkeresi, gemiler için denize elverişlilik belgesi ve gemi tasdiknamesi, tonilato belgesi, vb. teknik belgeleri talep ediyor. Kredi genellikle tekneye veya balık çiftliği üzerine konulan ipotekle veriliyor.

BİR YIL VADEYE YÜZDE 4 FAİZ

Tarım kredileri konusunda Türkiye’nin en büyük bankası Ziraat Bankası bu kapsamda su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliği konularında da finansal destek sağlıyor. Gerek gerçek, gerek tüzel kişi üreticilerin her türlü finansman ihtiyacına cevap veren ürünler sundukları bilgisi veren Ziraat Bankası Tarımsal Pazarlama Bölüm Başkanı Burak Kantoğlu, “Su ürünleri avcılığı konusunda kredi talep eden balıkçılarımızın Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından düzenlenen gemi ruhsat tezkeresi ve kendilerine ait avlanma ruhsat tezkereleriyle ikametgahlarının ya da şirket merkezlerinin bulunduğu yerdeki şubelerimize başvurmaları gerekiyor. Kredilerin teminatlandırması müşteri bazlı olarak değişiyor. Krediler, kefaletin yanı sıra gayrimenkul ipoteği, gemi ipoteği vb. maddi teminatlarla da açılabiliyor” diyor.

Ziraat Bankası “Balıkçılık Kredisi” şemsiyesi altında, gemi alımı, gemi inşası veya ruhsatına uygun ya Jf . da boy uzatma hakkı kapsamında yeni gemi inşası, mevcut balıkçı gemilerinin modernizasyonu, balık ağları ile diğer av araç ve gereçlerinin alımı, gemi takip cihazları ile elektronik kayıt defteri cihazlarının alımı, soğuk muhafaza odalarının yapımı, buz makinesi alımı, jeneratör alımı gibi tüm ihtiyaçların finansmanını sağlıyor.

Su ürünleri avcılığı konusundaki 2 milyon TL’ye kadar olan kredi taleplerim karşıladıkları bilgisini de veren Kantoğlu, kredilerin faiziyle ilgili de şu bilgiyi veriyor: “Bir yıla kadar vadeli kredilerimiz yüzde 4, dört yıla kadar vadeli kredilerimiz yüzde 5, yedi yıla kadar vadeli kredilerimiz ise yüzde 5,5 yıllık faiz oranı ile kredilendiriliyor.”

Su ürünleri yetiştiricilik faaliyetlerine de finansman sağlayan Ziraat Bankası, bu kapsamda örneğin yetiştirme havuzu inşası, kafes sistemlerinin kurulması, kuluçkahane kurulması, mevcut su ürünleri yetiştiricilik tesislerinin modernizasyonu, alet/ekipman alımı gibi konuları kredilendiriyor.

Her iki kredi türünde de tüm yatırım giderlerinin finansmanı için azami yedi yıl vade ve şayet tercih ederlerse balıkçıların avlanma sezonunda yılda bir ödemeli veya 3, 6, 9 ayda bir ödemeli ya da esnek ödemeli yatırım kredisi ürünleri sunuluyor. Bu arada mevcut balıkçı gemilerinin bakım/onarımı, yakıt, tayfa giderleri vb. işletme giderleri için de azami 18 ay vadeli işletme kredisi sağlanıyor. Veya mevcut su ürünleri yetiştiricilik işletmelerine, yavru balık alımı, yem alımı, bakım/onarımı, enerji, işçilik vb. işletme giderleri için azami 18 ay vadeli işletme kredisi sunuluyor.

Tıpkı su ürünleri avcılığı yapanlardan istenen belgeler gibi su ürünleri yetiştiricilerinden de kredi başvurusu sırasında, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından verilen “Su Ürünleri Yetiştiricilik Belgesi ve/veya Su Ürünleri Kuluçkahane Belgesi” isteniyor. Yeni kurulacak tesisler için Bakanlıkça onaylanan projelerle şubeye başvuru gerekiyor.

Ziraat Bankası su ürünleri yetiştiriciliği konusundaki 5 milyon TL tutara kadar olan yatırım kredilerinin ilk 24 ayını faizsiz kullanma imkanı sunuyor. Kalan yıllar içinse kredinin vadesine göre yıllık yüzde 5 veya yüzde 5.5 faiz oranıyla, işletme kredileri ise yine kredinin vadesine göre yıllık yüzde 4 ila yüzde 5 faiz oranı ile kullandırılıyor.

İKİ FARKLI KREDİSİ VAR

Finansbank balıkçılık sektörüne işletme ve yatırım kredileri alanında iki farklı ürünle destek oluyor, “işletme Kredileri” kapsamında “Su Ürünleri Avcılığı Kredisi” verdiklerini söyleyen Finansbank KOBI ve Tarım Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Metin Karabiber, “Bu ürünümüzü, balıkçılık yapan işletmeler için finansman desteği sağlamak amacıyla geliştirdik. Su Ürünleri Avcılığı Kredisi ile teknelerin bakım-onarım giderlerinin yanı sıra yakıt, işçilik gibi masrafları da rahatlıkla karşılanabilir. Bu kredi ile işletme maliyetinin yüzde 85’ini karşılıyoruz. 24 aya kadar vadeli aynı zamanda 1, 3, 6 hatta 12 ayda bir ödeme imkanı sunuyoruz.”

Finansbank bu üründen yararlanmak isteyen balıkçılardan, çiftçilik belgesi, nüfus cüzdanı fotokopisi, su ürünleri avcılığı ruhsat tezkeresi, gemiler için denize elverişlilik belgesi ve gemi tasdiknamesi, tonilato belgesi, ithal edilecek araç-gereçlere ait ihtiyaç belgeleri, yeni inşa edilecek balıkçı gemileri ruhsat tezkeresi verileceğine dair “İnşa edilen gemiye ait gemi inşa şahadetnamesi” evraklarını talep ediyor.

Şubede yapılacak değerlendirme ile gerekli görülmesi durumunda ilave belge veya teminat da talep edilebiliyor.

Finansbank yatırım kredileri kapsamında ise ‘Su Ürünleri Kültür Balıkçılığı Yatırım Kredisi”ni sunuyor. Krediyi, kültür balıkçılığı yatırımları için gerekli finans desteğini sağlamak amacıyla geliştiren banka, bu kredi ile üretme havuzları ve işletme binalarının inşaatlarının yanı sıra yetiştirme araç ve gereçleri, sabit makineler, aydınlatma ve ısıtma gibi tüm yatırım harcamalarına finansman sunuyor.

Metin Karabiber’in verdiği bilgiye göre, Su Ürünleri Kültür Balıkçılığı Yatırım Kredisi’ ile başvuru sahipleri yaptıkları yatırımın yüzde 85’ine finansman temin edebiliyor. İpotek teminatlı kredilerde vade maksimum 120 aya kadar uzuyor. Geri ödemelerde ise 6 ila 12 ayda bir ödeme opsiyonu sunuluyor.

Finansbank bu ürününden yararlanmak isteyenlerden; çiftçilik belgesi, nüfus cüzdanı fotokopisi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan alınacak izin belgesi, su ürünleri yetiştiricilik belgesi, su ürünleri izin belgesi talep ediyor.

Yapılacak değerlendirme ile gerekli görülmesi durumunda ilave belge veya teminat da istenebiliyor.

HARMAN KART VERİYOR

Türk Ekonomi Bankası (TEB) balıkçılık dahil tüm tarımsal üretim çeşitlerine (bitkisel ve hayvansal) kredi veriyor. Üreticilere gerek yatırım kredisi, gerekse özellikle sezon açılışlarında artan ihtiyaçlara dayalı kredi verdiklerini söyleyen TEB KOBİ Bankacılığı Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdür Vekili Turgut Boz, “Bu sektörde yer alanların tekne alımı, sezon dönemindeki işçi, yakıt vb. giderlerine yönelik olarak avlanma sezonuna bağlı ödeme imkanı ile kredi desteği sağlıyoruz. Ayrıca deniz balıkçılığı ya da toprak balıkçılığma yönelik ruhsatlı işletmelere işletme finansmanı ya da yeni çiftlik kurulumu için de finansal destek veriyoruz” diyor. Balıkçılıkla uğ-

raşan üreticilerin bu kredilerden yararlanabilmesi için Tarım Bakanlığı ve ilgili kurumlara kayıtlı olmaları yeterli. Ayrıca tonalito belgesi, gemi ruhsatnamesi gibi doğrudan balıkçılık faaliyetine ilişkin belgeler de aranıyor.

Balıkçılık sektörüne temel girdilerin temininde önemli avantajlar sağlayan TEB Harman Kart’ı da sunduklarını söyleyen Boz, bu kartın sağladığı avantajları ise şöyle özetliyor: “Balıkçılık ile uğraşan tüm müşterilerimize avantajlı ödeme şartları sağlayan TEB Harman Kart ile satm alma ve geri ödemelerinde avantajlar sağlıyoruz. Bu kartla üreticilerimiz, mazot, gübre, zirai ilaç, tohum, fide ve yem gibi ihtiyaçlarını kolayca temin edebiliyor; alışverişleri ve nakit çekim işlemleri sonrasında geri ödemelerini hasat vadelerine uygun olarak yapabiliyor. Ayrıca, anlaşmalı üye işyerlerinden yaptıkları alışverişlerde faizsiz dönem avantajlarından faydalanıyor.”

KAPSAMLI BİR PAKET SUNUYOR

Denizbank balıkçılık sektöründe faaliyet gösterenlere “Tarım Bankacılığı” şemsiyesi altında yedi yıla varan vadelerle finansman imkanı sunuyor. Banka bu kredinin kullandırımında geliri belgeleyen evrakların yanı sıra, su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliği yaptığma dair ilgili makamlardan alınmış belgeleri talep ediyor. Kredi için ayrıca vade ve tutarına göre kefil ve/veya gemi ve kara ipoteği talep ediliyor. Türkiye’nin dünyada en çok ihracat yapan ülkeler içinde yer aldığını hatırlatan Denizbank KOBI ve Tarım Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Sun, şu bilgiyi veriyor:

“Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin 8.333 km’lik kıyı şeridi ve 177.714 km uzunluğunda nehirleri var. Deniz ve iç su kaynaklarımızın toplam yüzey alanı yaklaşık 25 milyon hektar. Türkiye’de de balıkçılık sektörü dünyada olduğu gibi hızla büyüdü, özellikle son 10 yılda büyük üretim ve işlemeler ile uluslararası arenada rekabet e-diyoruz.

Biz de Türkiye için stratejik önemi olan bu sektöre finan-sal desteğimizi sürdürüyoruz. İşletme kredilerimizi bir yıla varan vadelerle sunuyoruz. Yatırım kredilerimizde ise yatırımın projeksi-5P* yonuna göre ödemesiz dönem öngörülebiliyor. Üreticilerimiz aylık yüzde 1,05’den başlayan faiz oranlan ile uygun koşullarda kredi kullanabiliyor. Örneğin, 20 bin TL tutarında, iki yıl vadeli yılda bir ödemeli kredi için, taksit tutan 12 bin 320 TL olurken, tahsil edilecek toplam masraf tutarı bin TL civarında gerçekleşiyor.”

Denizbank da hem su ürünleri avcılığı, hem de su ürünleri yetiştiriciliği ile uğraşan üreticilere finansman imkanı sunuyor. Su ürünleri avcılığı için ihtiyaç duyulan her türlü deniz motorları, balıkçı tekneleri/gemileri, ağlar, balık bulucu cihazlar (sonar), balık adam takımı, oksijen tüpü ve benzeri donanımlar ile her türlü araç ve gereçlerin satm alınmasına finansman desteği sağlıyor. Ayrıca gemi ve tekneler için gerekli akaryakıt, yağ, işçilerin kumanya ve avans giderleri, bakım-onarım vb. ile ürünün pazarlanması için ihtiyaç duyulan sandık, buz, kağıt, nakliye vb. her türlü işletme giderlerine de destek veriyor.

Aynı zamanda kültür balıkçılığı konusunda da üreticilere destek verdiklerini söyleyen Gökhan Sun, “Bu kapsamda su ürünleri yetiştiriciliğinde (kültür balıkçılığı); anaç balık alımı, kafes kurulumu, havuz inşası, makine-donatım, ağlar, tekne, jeneratör; işletme giderlerinde ise yumurta, yavru, yem, ilaç-aşı, su, yakıt enerji, personel-işçilik, nakliye-satış vb. giderlere finansman desteği sağlıyoruz. Ayrıca Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından su ürünleri avcılığı yapmak üzere ruhsat tezkeresi düzenlenmiş balıkçı gemilerine ve su ürünleri yetiştiriciliği yapan tesislere yatırım ve işletme giderlerinin karşılanması için kredi veriyor, sektörün gelişmesine katkıda bulunuyoruz” diyor.

14 bin balıkçı teknesi var

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de yılda 350 bin ton civarında balık avlanıyor. Ayrıca, 230 bin ton civarında ağırlıklı çipura, levrek ve alabalık ise çiftliklerde yetiştiriliyor. 10 yıl önceye göre yetiştiricilik dörde katlanırken, denizlerde av ise yaklaşık yüzde 30 oranında gerilemiş durumda. 1980’lerde verilen ve kısmen süren teşviklerin etkisiyle büyüyen balık filosunda bugün 14 bine yaklaşan tekne sayısıyla tekne başına 20 ton balık yakalanıyor. Bu rakam 1985 yılında 8 bin 600 tekne ve tekne başı 60 ton balık avı idi. Resmi verilere göre, Türkiye’de halen ticari ruhsatlı 88 bin, amatör ruhsatlı 63 bin olmak üzere 150 bin civarında balıkçılıkla uğraşan vatandaşımız bulunuyor. TÜİK tarafından açıklanan son verilere göre, sektörde 33 bin civarında çalışan var. Bu çalışanların yüzde 85’i 20 yaşın altındaki gençlerden oluşuyor.