Bankaların Enerji Kredileri ve Koşulları

Enerjide 2023 yılına kadar 100 milyar dolarlık yatırım ihtiyacı var. Bankaların kredi portföyünde sektörün ağırlığı giderek artıyor. Bankalar, sektöre son beş yılda 40 milyar dolar finansman sağladı. Bu yılki rakamın 9 milyar dolar olması bekleniyor.

KÜRESEL ekonomide özellikle son dönemde azalan likidite ve yükselme eğilimindeki faizler finansman şartlarını zorlaştırıyor. Bu nedenle başta yenilenebilir kaynaklar olmak üzere enerjiye yönelik finansman kredileri yatırımcılar için büyük önem arz ediyor. Kaynakların giderek sıkılaştığı bu dönemde özellikle yenilenebilir enerji ve enerji verimlilik projeleri öne çıkıyor. Nitekim bankaların ve uluslararası finans kuruluşlarının bu alandaki finansman ürünleri çeşitleniyor, hacim de sürekli büyüyor.

YÜZDE 90’INI TÜRK BANKALARI VERDİ

Verilere göre, bankacılık sektörü tarafından 2014 yılının ilk sekiz ayında enerji sektörüne yaklaşık 4 milyar dolar tutarında uzun vadeli finansman sağlandığı tahmin ediliyor. Bu tutarın yaklaşık yüzde 90’mı Türk bankaları üstlendi. Kaynak bazında özellikle son yıllardaki dağılıma benzer olarak 2014 yılında bu finansman içinde en büyük payı yaklaşık yüzde 60 ile yatırım bedellerinin yüksek olmasından dolayı, kömür santralleri ve doğalgaz çevrim santralleri alıyor. Yenilenebilir enerji projelerinin (HES, RES, JES) adet bazında hem sayıları fazla olmaya devam ediyor hem de toplam finansmandan aldığı pay yıllar itibariyle artarak devam ediyor.

2013 yılında bankacılık sektörü tarafından enerji sektörüne yönelik yaklaşık 13.5 milyar dolar tutarında uzun vadeli finansman sağlanmıştı.

Ağırlıklı olarak Türk bankaları tarafından sağlanan bu finansman tutarının 7.7 milyar dolarlık kısmını 2013 yılında özelleştirilen elektrik ve doğalgaz dağıtım ile linyit santrali projelerine sağlanan finansman oluşturdu. Yaklaşık 5.8 milyar dolarlık kısmı ise ‘greenfield’ olarak tabir edilen sıfırdan geliştirilen enerji üretim projelerine sağlanan finansman oldu. Bunun yüzde 54’lük kısmı kömür ve doğalgaz santrallerine, yüzde 46’lık kısmı ise yenilenebilir enerji üretim projelerine sağlandı.

2023’E KADAR 100 MİLYAR DOLAR

Son 5-6 yıllık süreçte ise Türk bankalarının enerji sektörüne sağladığı finansman tutarı 35-40 milyar dolar seviyesine ulaştı. Tahminlere göre, 2014 yılının tamamında eneıji sektörüne 8-9 milyar dolarlık kredi kullandırılmış olacak. Önümüzdeki 3-5 yıllık dönemde ise eneıji projelerinin toplam 30 milyar dolarlık yeni finansman ihtiyacı olacak. 2023 yılına kadar da hayata geçirilmesi planlanan yatırımların parasal büyüklüğünün 100 milyar doları aşması bekleniyor.

Yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanı için bankalar uzun vadeli, düşük faizli krediler sunarken, aralarında Dünya Bankası (DB) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasının (EBRD) da bulunduğu birçok uluslararası kuruluş da yenilenebilir enerjinin yanı sıra her alandaki ‘yeşilprojelere ucuz finansman sağlıyor. Son dönemde en fazla destek enerji verimliliğini artıran projelere veriliyor.

işte belli başlı finansman kuruluşlarının enerji kredileri ve koşulları…

İŞ BANKASI

150 projeye 7 milyar dolar

Iş Bankası, ilk enerji projesi finansman işleminden bu yana elektrik üretimi ve enerji verimliliği projelerinin yanı sıra elektrik/doğalgaz dağıtım şirketleri özelleştirmeleri ve şirket satın alımları da dahil olmak üzere 150’yi aşkın enerji projesine yaklaşık 7 milyar dolar finansman sağladı. Iş Bankası Genel Müdür Yardımcısı
Suat Ince’nin verdiği bilgiye göre, enerji üretimi alanında mevcut finansman portföyünün ağırlıklı kısmını toplamda yaklaşık 8 bin MW kurulu güce sahip termik ve hidroelektrik santral projeleri oluşturuyor. Son dönemde rüzgar, jeotermal ve biyokütleye dayalı projelerin toplam içerisindeki sayısal ve hacimsel payı da önemli seviyelere ulaşmış durumda.

Sektörün ivme kazandığı 2011-2013 döneminde Iş Bankası’nca finanse edilen 61 adet projenin 50’si yenilenebilir enerji projesinden oluşuyor.

Önümüzdeki dönemde lisanslı güneş eneıjisi projelerinin de yenilenebilir enerji finansman portföyüne dahil edilmesi hedefleniyor.

Kendi kaynaklarının yanı sıra, eneıji yatırımlarına uygun maliyetle uzun vadeli finansman sağlama çabası çerçevesinde banka, Avrupa Yatırım Bankası (AYB), Avrupa imar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Japan Bank for International Cooperation (JBIC) gibi finansal kuruluşlar ile yakın işbirliği içerisinde çalışıyor. Iş Bankası, AYB ve EBRD’den Türkiye Sürdürülebilir Eneıji Finansmanı Programı (TurSEFF), Türkiye Orta Ölçekli Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı (MidSEFF) ve küçük-orta ölçekli işletmelere yönelik diğer fonlar kapsamında son üç yılda 350 milyon euro kaynak sağladı.

YAPI KREDİ

Enerjinin payı yüzde 61

Banka tarafından tahsis edilen 9.5 milyar dolarlık proje kredilerinin içinde enerji sektörüne yönelik kredilerin payı yüzde 61. Yapı Kredi Bankası Genel Müdür Yardımcısı Feza Tan’m verdiği bilgiye göre, 2014 Haziran itibarıyla dağıtım özelleştirmeleri de dahil olmak üzere enerji sektörüne 134 projede 5.8 milyar dolarlık proje kredisi kullandırıldı. Çevre dostu yenilenebilir enerji projelerinin proje finansmanı içindeki payı yüzde 52 oldu. 98 farklı yenilenebilir eneıji projesine ise toplamda 3 milyar dolar civarında finansman sağlandı. Bu alanda 4.756 MW kurulu güce ulaşıldı. Proje finansman kredileri içinde enerji sektörü ilk sırada yer alıyor. Türk bankaları dışında yabancı ihracat kredi kuruluşları, uluslararası kalkınma bankaları ve çeşitli uluslararası finans kuruluşları yurtdışı kaynaklı fonlardan da yararlanarak kredilendirme yapıyor. Kendi kaynaklan dışında EBRD (Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası), International Finance Corporation (IFC), JBIC (Japon Kalkınma Bankası), EIB (Avrupa Yatırım Bankası) tarafından sağlanan fonlardan da yararlanıyor.

VAKIFBANK

Yıldan yıla artıyor

2014 yılının ilk sekiz ayı itibariyle Vakıfbank’ın enerji sektörüne sağladığı kredi miktarı geçen yıla göre arttı. Banka, Türkiye’nin önde gelen bankaları ile birlikte katılım sağladığı yüksek montanlı enerji projeleri ile yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin yatırımlara finansman sağlıyor. Vakıfbank Genel Müdür Yardımcısı Osman Demren’in verdiği bilgiye göre, bankanın eneıji projeleri portföyünde, elektrik dağıtım ve perakende satış firmaları, doğalgaz dağıtım merkezleri, termik santraller, hidroelektrik santralleri (HES), rüzgar enerjisi santralleri (RES) ve jeotermal enerji santralleri (JES) gibi projeler bulunuyor. Enerji projeleri, proje finansmanı kapsamında değerlendiriliyor. Genel piyasa şartlarında kabul gören teminat yapısı ile detaylı analiz çalışmaları neticesinde, değerlendirmeye alınabilir olarak nitelendirilen projeler için kredi tahsisi gerçekleştiriliyor. Proje kredilerinde müşterilere gerek Vakıfbank kaynaklı gerekse uluslararası kaynaklı kredi imkanları sunuluyor. Ayrıca eneıji projelerine Avrupa Yatırım Bankası (EIB) ve Avrupa imar ve Kalkınma Bankası (EBRD) kaynaklı programlar ile finansman imkanı da sağlanıyor.

GARANTİ BANKASI

Lisanssız güneşe özel destek

Garantisi Bankası, bugüne kadar sağladığı 9 milyar dolar finansman ile Türkiye’de enerji sektörüne en fazla kaynak aktaran banka konumunda. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Ebru Dildar Edin’in verdiği bilgiye göre, 2013 yılı elektrik, doğalgaz dağıtım ve EÜAŞ özelleştirmelerinin de etkisiyle enerji projelerinin finansmanı açısından rekor rakamlara ulaşılan bir yıl oldu. Banka özelleştirmelere 1.6 milyar dolar, ağırlıklı termik santral yatırımları olmak üzere yatırım projelerine ise 1 milyar dolar finansman sağladı.

2013 yılında eneıji sektörüne toplam 2.5 milyar dolar kredi verildi.

2014 ise yenilenebilir eneıji finansmanlarının ön plana çıktığı bir yıl oldu. İlk sekiz ayda enerji sektörüne yaklaşık 1 milyar dolar yeni finansman sağlandı. 2014 yılında şu ana kadar en büyük payı 500 milyon dolarlık toplam finansmanla rüzgâr enerjisi projeleri aldı. Finanse edilen 10 adet rüzgar projesi ile birlikte rüzgar enerjisi finansmanında 1.643 MW kurulu güce ulaşıldı. Garanti Bankası, bu alanda yüzde 35 pazar payı ile sektörde öncü konuma geldi. Ayrıca bu dönemde Türkiye’de gerçekleştirilen en büyük proje finansmanı işlemi olan Star Rafinerisi projesinde uluslararası finansman kuruluşları ile birlikte 450 milyon dolarlık payla yer aldı.

Öngörülere göre önümüzdeki 3-5 yıllık dönemde eneıji projelerinin toplam 30 milyar dolarlık yeni finansman ihtiyacı olacak. Garanti Bankası başta özelleştirmeler, rüzgar ve güneş projelerinde yer alarak en az 5-6 milyar dolarlık yeni finansman sağlamayı hedefliyor.

Bu yıl ihalesi gerçekleştirilen Yatağan, Kemerköy-Yeniköy ve Çatalağzı termik santrallerinin özelleştirmelerinin finansmanının 2014 yılı son çeyreğinde sonuçlanması bekleniyor. Bu üç proje için toplam 3.5-4 milyar dolarlık bir finansman ihtiyacı olacak.

Edin, bu projelerin çok bankalı yapılar altında finanse edilmesini bekliyor. Rüzgar projelerinin gündemde kalmaya devam edeceğini, ayrıca lisanssız güneş enerjisi projeleri için de finansman talebinin artmasının beklendiğini söyleyen Edin, bu amaçla 1 MW altı lisanssız güneş enerjisi projelerinin finansmanı için yeni ürün hazırlığı içinde olduklarına dikkat çekiyor.

Edin’e göre, bu talep yılın kalan kısmında da devam edecek. Bu kapsamda 1 MW’nin altında lisanssız güneş projelerinin finansmanı amacıyla hazırlanan ürünle birlikte güneş enerjisinin mümkün olduğunca yaygınlaştırılması hedefleniyor.

2014 yılında enerji sektörüne toplam 8-9 milyar dolarlık finansman sağlanacağı tahmin ediliyor. Garanti Bankası bu şartlarda 1.5-2 milyar dolar civarında bir finansman sağlamayı hedefliyor.

FINANSBANK

İlave 500 milyon dolar verecek

Finansbank, 2014 yılında termik santral yatırımları başta olmak üzere sıfırdan (greenfield) ve mevcut (brown field) proje finansmanlarının yanı sıra eneıji sektöründeki özelleştirme finansmanlarına da yönelik çalışmalarda bulunuyor. Finansbank Genel Müdür Yardımcısı Engin Turhan’ın verdiği bilgiye göre, 2014 yılının ilk sekiz aylık döneminde toplamda yaklaşık 2.750 MW kurulu güce sahip, hidroelektrik, rüzgar ve termik santral projesinin finansmanına yönelik 810 Milyon dolar tutarında kredi sağlandı. Bunun yüzde 73 u termik, kalan yüzde 27’lik kısım ise hidroelektrik ve rüzgar santrali yatırımlarından oluşuyor. Turhan, önümüzdeki dönemde büyüme hedefleri arasında enerji sektörünün öncelikli bir yere sahip olduğunu söylüyor. Gerek enerji üretim projelerinin finansmanında, gerekse sektörde gerçekleşen özelleştirmelerin finansmanında aktif rol almayı hedeflediklerini belirtiyor. Turhan, bugün itibari ile yetkilendirilen işlemler çerçevesinde, 2014 yılının kalan döneminde enerji sektörüne yönelik ilave 500 milyon doların üzerinde proje kredisi için çalışmaların devam ettiği bilgisini veriyor.

TEB

Proje üretenlere 500 bin TL kredi

Türk Ekonomi Bankası (TEB) enerji verimliliği konusunda kurum ve kuruluşlara kreidi sağlarken, ücretsiz danışmanlık hizmetiyle verimliliği nasıl sağlayabileceği konusunda yol gösteriyor.

Özellikle KOBİ, kurumsal firmalar ve belediye gibi yüksek enerji tüketen özel ve kamu sektörü kuruluşlarında enerji verimliliğini sağlamaları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor. TEB Genel Müdür Yardımcısı Turgut Boz’un verdiği bilgiye göre, bu amaçla 80’den fazla ülkede ekonomik ve sosyal projelerin finansmanına destek veren Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) ile enerji verimliliği konusunda işbirliği yapıyor. Eneıji verimliliği ve yenilenebilir eneıji yatırımlarını desteklemek amacıyla AFD ile 50 milyon euro değerinde bir kredi anlaşması bulunuyor. AFD’den sağlanan bu finansman ile ağırlıklı KOBİ’ler olmak üzere, tüm tüzel müşterilerin yanı sıra belediye ve belediye iştiraklerinin çevre dostu enerji yatırımları uzun vadede ve uygun koşullarda finanse ediliyor. Bugüne . kadar söz konusu kuruluşları enerji tasarrufu yapmaya teşvik etmek amacıyla 40 milyon euro tutarında finansman sağladı. Bu krediden yararlanabilmek için kuruluşların yüzde 15 enerji tasarrufu sağlayacak bir yatırım yapmayı taahhüt etmesi gerekiyor. Bu nedenle başvurularda, eneıji maliyetleri uzman danışmanlar tarafından incelendikten sonra firmalara uzun vadeli finansman sağlanıyor.

Bu kaynakla aynı zamanda yenilenebilir enerji projelerinin finansmanına da odaklanan TEB, güneş enerjisi sistemleri, jeotermal sistemler, biyoyakıt ve biogaz sistemleri gibi konularda da destek sağlıyor.

TEB Girişim Evi’nde projelerini geliştirmek ve ticarileştirmek için danışmanlık, mentorluk ve eğitim hizmetleri alan enerji sektörüne proje üretecek girişimciler, kendilerine yönelik özel olarak sunulan finansman ayrıcalıklarından yararlanıyor. Enerji sektörüne proje üreten tekno girişimcilere Kredi Garanti Fenu (KGF) işbirliği ile 500 bin TL’ye kadar teminatsız kredi verilebiliyor.

TSKB

önceliği, verimlilik ve yenilenebilir enerji

Türkiye Sinai Kalkınma Bankası, 2014’ün ilk altı aylık döneminde eneıji üretimi, enerji verimliliği ve turizm alanlarında yaklaşık 350 milyon dolar kredi sağladı. Haziran sonu itibariyle kredi portföyünde enerji üretimi yüzde 31’lik pay ile birinci sırada yer alıyor. TSKB Genel Müdür Yardımcısı Burak Akgüç’ün verdiği bilgiye göre, 2004 yılından bu yana özellikle yenilenebilir eneıji projelerine yoğun kredilendirme yapılıyor. Son yıllarda bu alanda kullandırılan kredi tutarları görece azalsa da geçmişten gelen portföy, kredi büyüklüğüne önemli katkıda bulunuyor. Toplam portföy içerisinde sürdürülebilir turizm kredilerinin payı yüzde 7, farklı sektörlere sağlanan enerji verimliliği kredilerinin payı ise yüzde 8 seviyesine ulaşmış durumda.

Enerji projeleri genel anlamda proje finansmanı olarak değerlendiriliyor. Bu kapsamda birden çok senaryolu nakit akış projeksiyonları çalışıyor ve prensip olarak teminatı proje ve proje nakit akışı üzerine kuruluyor. Enerji üretimi ve enerji/kaynak verimliliği projelerine yönelik olarak fon sağlanan güncel kaynaklar arasında Dünya Bankası, Alman Sanayileşme Fonu, Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, İslam Kalkınma Bankası, Uluslararası Finans Kurumu gibi kuruluşlar yer alıyor.

Hidroelektrik santrali kredi sağlanması hedefleniyor. Yakın zamanda enerji verimliliği kredilerinin portföy içindeki oranının yüzde 10’u aşması bekleniyor.

DENİZBANK

675 milyon dolara ulaşacak

Denizbank, yeterli özkaynak, nakit akımı ve teminat şartlarını yerine getiren projeleri kredilendiriyor. Denizbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Aydoğdu’nun verdiği bilgiye göre, özellikle yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimine ilişkin projeler için gerekli şartları karşılamaları durumunda uluslararası finansman kuruluşlarından kaynak temini de mümkün.

Yenilenebilir eneıji, eneıji ve kaynak verimliliği ile sürdürülebilir turizm sektörlerine yılsonuna kadar 350 milyon dolar daha çevre kriterlerine öncelik veriyor

ING Bank daha çok yenilenebilir enerji kaynakları finansmanıyla ilgileniyor. Enerji projeleri, proje finansmanı kapsamında değerlendiriliyor. Mümkün olduğu kadar, projenin başka destek almadan kendi ayaklan üzerinde durabileceği orta ve uzun vadeli yapılar tercih sebebi. Buna ek olarak Ekvator prensiplerine imza atmış bir banka olarak, finansman sağlayacağı projelerin çevresel ve sosyal risklerini derinlemesine inceliyor. Bankacılık kapsamında yürütülen kredi faaliyetleri, Çevresel ve Sosyal Risk (ESR), ihraç Politikaları, Sektör Politikaları ve Ekvator Prensipleri olmak üzere üç başlık altında toplanıyor.

Finanse edilmesi düşünülen projeler bu politikalar ve standartlar nezdinde ayrıntılı bir analize tabii tutuluyor. Ayrıca uluslararası kuruluşlar ile ortak çalışmalar gerçekleştiriliyor. IFC, EBRD gibi uluslararası finans kuruluşları ve Euler Hermes gibi ülke kredisi kuruluşları bunlardan bazıları.

TURSEFF

KOBİ’lere verimlilik kredisi

Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı (TurSEFF), 2013 yılında 22.7 milyon euro, 2014 yılının ilk sekiz aylık döneminde ise 40.6 milyon euro kredi sağladı. Bu krediyle yenilenebilir enerji projeleri finanse edildi. TurSEFF TURvJSEFF II ise Avrupa imar ve Kalkınma Bankası’nın 265 milyon dolarlık bir kaynağı eneıji projelerine kanalize etmek üzere oluşturduğu özel bir fon. Yenilenebilir enerji kredileri proje finansmanı kapsamında ancak enerji verimliliği projeleri ise proje finansmanı dışında değerlendiriliyor. TurSEFF şartı, fon kaynağını kullanacak yatırımcının AB kriterlerinde KOBİ kapsamında olması. Proje bazında üst limit 5 milyon euro.