BES fonlarına özel TEFAS

GEÇEN haftalarda açıklanan Ekonomik Reform Paketi’nin uygulanmasına ilişkin takvim de belli oldu. Ekonomik Reform Paket’inde bireysel emeklilik sistemiyle ilgili dört önemli konuda değişiklik öngörülüyor. Bu hafta değişikliklerin neler olduğu ve sisteme sağlayacağı katkılar ile uygulama takvimini başlıklar halinde inceleyelim.

BES FONLARI TEFAS’TA İŞLEM GÖRECEK

Bireysel emeklilik sisteminde BES şirketleri katılımcılarına kurucusu oldukları fonları sunuyorlar. Her şirket, her türde fon kurup bir de faizli-faizsiz seçenekler sunduğunda, ortaya 20-30 fondan oluşan bir portföy çıkıyor. Ancak BES şirketlerinin fon seçeneklerini artırması yine de katılımcıların en iyi getirileri sağladığı anlamına gelmiyor. Sistemin aynı türde getiri sağlayan en iyi fonu ile en kötü fonu arasında yıllık bazda ciddi getiri farklılıkları olabiliyor. Bazen BES şirketleri bir fon türünde en iyi getiriyi sağlarken, bazen bir başka fon türünde en kötü getiri oluşuyor, işte katılımcıları tek bir şirketin fonları ile sınırlamak yerine bireysel emeklilik sistemindeki bütün fonlara ulaşılmasını sağlayacak, bireysel emeklilik fonlarına özel TEFAS Platformu kurulacak. Katılımcılar sisteme hangi BES şirketinden girerse girsin, diğer BES şirketlerinin sundukları fonları da tercih edebilecekler. 30 Eylül’e kadar bu konudaki idari düzenlemenin yapılması bekleniyor.

TEFAS Platformunun sisteme yapacağı en büyük katkı rekabetin artmasıyla getirilerin iyileşmesi, fon çeşitliliğinin artması ve ölçek ekonomisinden faydalanma ile kesintilerin düşürülmesi olacak diye bekleniyor.

18 YAŞINDAN KÜÇÜKLERE BES

Mevcut uygulamada 18 yaşını tamamlamayanlar gönüllü BES’e giremiyor. Ancak ebeveynleri tarafından yapılacak sözleşmelere lehdar olabiliyorlar. Otomatik katılımda ise îş Kanunu’na göre çalışan sıfatına haiz 18 yaşını doldurmamış çalışanlar da sisteme dahil ediliyor. Yeni yapılacak düzenleme ile 18 yaşını doldurmamış vatandaşların Bireysel Emeklilik Sistemi’ne girmesinin yolu açılıyor. Ülkemizde 18 yaş altı nüfusun yaklaşık 23 milyon olduğu ifade ediliyor. Tabiidir ki 18 yaşın altındakilerin katkı payı ödemelerini aileleri gerçekleştirecek. Ancak 18 yaş altındakilerin hukuki sonuç doğuracak hakların kullanımı ve fon dağılımı, muhtemelen ebeveynler tarafından, ayrı ayrı veya birlikte yerine getirilmesi konusunda düzenleme yapılacak. Sistemdeki bu değişikliğin 30 Haziran 2021 tarihinde yürürlüğe alınması planlanıyor.

Bu değişikliğin sağlayacağı en büyük katkı, küçük yaşta sisteme giren katılımcıların sistemde çok uzun süreler kalacağı ve böylece küçük birikimlerin zaman içerisinde artacağı yönünde.

BES VE SİGORTA ÜRÜNLERİ

Bireysel emeklilik mevcut haliyle katılımcılara bir sigorta sağlamıyor. Emeklilik döneminde maaş almak isteyenler için yıllık gelir sigortası düzenlemesi yapıldı. Yıllık gelir sigortası bir hayat sigortası türü ve sisteme yatırılan primler karşılığında belli bir dönem veya ömür boyu maaş teminatı sağlıyor. Reform paketinde bireysel emeklilik ve sigortacılığı birleştirecek ürünler planlanıyor. Hayat, sağlık, eğitim sigortası gibi özel güvencelerin, cazip olanaklarla bütünleşik bir güvence paketi şeklinde sunulacağı belirtiliyor. Böylece hem BES’e katkı payı ödeyip hem de sağlık, hayat ya da eğitim sigortası yaptırmak mümkün olabilecek. Bunlar katılımcılara ayrı ayrı paketler veya bütünleşik ürünler olarak sunulacak. Bireysel emeklilikle birlikte sağlık sigortası primi ödenmesi halinde, katılımcı faydalanacak. Bu konuda 30 Eylül 2021 tarihine kadar gerekli yasal düzenlemelerin yapılması planlanıyor.

BES ve sigorta ürünlerinin birleştirilmesi ile çoklu fayda sağlayacak bir yapı oluşturulması umuluyor. Bu düzenlemenin sağlayacağı en büyük katkı sisteme sağlık ve hayat sigortalarının entegrasyonu ile gerçek bir emeklilik sistemine dönüşmesi denilebilir.

SANDIK VE VAKIFLARDAN AKTARIM

2008’de emekliliğe dönük birikim yapan dernek, sandık ve vakıflardan isteyenlerin birikimlerini 2015 sonuna kadar bireysel emeklilik sistemine aktarılması konusunda düzenleme yapılmış idi. Şimdi 2023 yılsonuna kadar sandık, vakıf veya derneklerden emeklilik birikimlerinin bireysel emeklilik sistemine t aktarılması için f çalışmalar yapılıyor. Önceki uygulamada bir derneğin, vakfın ya da sandık üyelerinin tümü BES’e geçebileceği gibi bireysel geçişler de yapılmıştı. Sandıktan aktarımlara devlet katkısı verilmemiş, ancak BES’teki hesaba daha sonra yapılan ödemelere devlet katkısı hesaplanmıştı. Üyelerin üç yıldan önce bireysel emeklilik hesabından ayrılamayacağı (maluliyet ve vefat harici) öngörülmüştü. Yeni düzenleme için hedeflenen tarih 30 Haziran 2021. Bu düzenlemenin hedefi 7-10 milyar TL’lik bir birikim ve yaklaşık 1 milyon yeni katılımcı.

Bireysel emeklilik sistemi bu değişikliklerle gelişecek, büyüyecek. Ürün çeşitliliği artacak. Sistemde kalınma süresi uzayacak. Ancak özellikle TEF AS Platformu’nun devreye girmesi ve sigorta ürünleri ile entegrasyon, sistemin emekliliğe dönük algısını güçlendirecektir.

ZEYNEP CANDAN AKTAŞ