BES’in giderlerini düşürün

BES şirketlerinin ürünleri nedir, hiç düşündünüz mü? Ne satıyorlar, aldığınız ürün ne? BES konusunda alternatifleriniz ne? Daha düşük gideri olan ürün var mı? Bu hafta bu sorularınıza ayrıntılı bir tablo ile yanıt veriyoruz…

BİREYSEL emeklilik şirketlerinin vitrindeki ürünü emeklilik planlarıdır. Yandaki tabloda mevcut BES şirketlerinin emeklilik planları ve bunlara ait giderler görülebilir. Emeklilik planı temel olarak; emeklilik şirketi tarafından katılımcıya sunulan fonları, katılımcı tarafından ödenecek katkı payını, giriş aidatını, yönetim gider kesintilerini ve fon toplam gider kesintilerini gösterir. Yani emeklilik planı katılımcının hangi fonlara yatırım yapabileceğini ve hangi kesintilerin nasıl, ne zaman alınacağını gösterir.

KESİNTİ KARMAŞASI

Mevzuatta 2016 yılından sonra sisteme girişlerde, ilk beş yıl için yönetim gider kesintisi ve giriş aidatının toplam tutarının, her yıl için, aylık brüt asgari ücretin yüzde 8.5’ini aşamayacağı söyleniyor. Düşük miktarda katkı payı ödeyen katılımcılar için bu çok yüksek oranda gider anlamına geliyor. Kabaca brüt asgari ücretin 2.029 TL olduğunu düşünürsek, yıllık 172, aylık 14 TL toplam gider kesintisi söz konusu olabilir. (Fon işletim gider kesintisi hariç) Aylık 100 TL katkı payı ödeyen için, bu gider yüzde 16 kesinti anlamına geliyor. Üstelik sistemden ayrılma veya aktarım yapmasanız bile birçok planda yönetim gider kesintisi olarak aylık brüt ücretin yüzde 8.5’i oranında kesinti uygulanıyor. Sisteme eksi yüzde 16 ile başlayan katılımcının tercih ettiği fonların en az enflasyon kadar getiri sağlaması gerektiğini de dikkate alırsak, yıllık bazda yüzde 40 civarında bir getiri sağlaması gerekir ki, katılımcı enflasyona ezilmesin.

Uygulamada birçok bireysel emeklilik şirketi peşin giriş aidatını almıyor. Ayrılmaya ertelenmiş giriş aidatı uyguluyor. Bazıları aylık brüt asgari ücretin daha düşük oranlarında yönetim gider kesintisi ve ertelenmiş giriş aidatı kesintisi uygularken, bazı şirketler matbu kesintiler uyguluyor. BES şirketlerinin bir kısmı kesinti uygulayacağı aylık brüt asgari ücreti, sözleşmenin başlangıç yılındaki asgari ücret olarak kabul ediyor, bir kısmı ise kesintinin yapılacağı yılın aylık brüt asgari ücretini baz alıyor. Bazı şirketlerde yönetim gider kesintisi katkı payından, bazılarında birikim üzerinden almıyor. Bazıları ayrılma durumunda giriş aidatı kesintisini yıllık bazda hesaplarken, bazı şirketler beş yıla yayılan aidatın tamamını birikimden indiriyor. Velhasıl, BES’in kesintileri çok karmaşık, işin içinden çıkmak zor. Burada bir sadeliğe ihtiyaç var. Katılımcı hangi durumda ne kadar kesinti ödeyeceğini bilmeli.

GİDERLER NASIL DÜŞÜRÜLÜR?

EGM’nin verilerine göre, BES başladığından bugüne kadar sadece 764 bin kişi plan değişikliği yapmış. 2013 öncesinde plan değişikliği yapılan sözleşme sayısının toplam sözleşmelere oranı yüzde 3 iken, sonrasında bu oran yüzde l’lere kadar düşmüş.

Buradan da görüleceği gibi katılımcılar plan değişikliği haklarını kullanmıyorlar veya ne için plan değişikliği yapacaklarım bilmiyorlar.

Plan değişikliği BES şirketinden daha iyi hizmet almanın ve giderleri düşürmenin bir yöntemi. İşte size giderleri düşürmenin tüyosu: Bazı şirketler belli miktarda başlangıç kapitali olan katılımcılardan hiç gider almıyor.

Yandaki tabloda da görüleceği üzere en düşük başlangıç kapitali 5-10 bin TL seviyesinde. 10 bin TL’nin üstünde birikiminiz var veya aylık bin TL civarında katkı payı ödeme kapasiteniz varsa, giderleri düşürülmüş veya hiçbir gider uygulaması yapılmayan planlara geçebilirsiniz. Birikiminiz 100 bin TL’yi aştıysa, BES şirketinin size özel danışmanlık hizmetinin olup-olmadığım sorun. Burada dikkat edilmesi gereken şey şu: Plan değişikliğini kendi BES şirketinizde yaparsanız, hiçbir masraf ödemezsiniz. Ancak başka bir BES şirketinin emeklilik planına geçmek isterseniz, bu aktarım hakkını kullanmak olur ki, bu kez ertelenmiş giriş aidatı ve yönetim gider kesintileriyle karşılaşırsınız.

ZEYNEP CANDAN AKTAŞ