Büyüme sürpriz yapabilir
İlk çeyrekte sanayi üretimi yüzde 5.3 artmış, ekonomik büyüme de bu sayede yüzde 4.3 ile tahminleri aşmıştı. Sanayi üretimi ikinci çeyrekte yüzde 2.5’e geriledi. Büyüme görünümü bozuldu. Ancak ekonomistlere göre, sürpriz bir canlanma olabilir…
DIŞARIDA hava olumlu. ABD ekonomisi iyi gidiyor. Çin ekonomisi dengesini bulma konusunda pozitif gelişmeler yaşıyor. Avrupa ve Japonya merkez bankalarından ise yeni likidite operasyonları bekleniyor. Gelişen piyasalarda olumlu hava sona ermiş değil, içeride de seçim geride kaldı. Ancak belirsizlikler de yok değil. Kredi kuruluşlarının Türkiye ile ilgili değerlendirmeleri dikkat çekiyor. Piyasalarda döviz ve faizde inişli çıkışlı bir seyir söz konusu. Son aylarda öne çıkan jeopolitik riskler olsa da genel olarak olumlu hava hakim.
ilk çeyrekte ekonomi beklentilerin üzerinde bir performans göstermişti. Yavaşlama tahminlerine karşın yüzde 4.3’lük bir büyüme sağlanmıştı. Ancak haziran ayma ilişkin sanayi üretimi verileri ekonomide yavaşlama sinyalleri vermeye başladı. TÜlK verilerine göre, sanayi üretimi haziranda geçen yılın aynı ayma göre yüzde 1.4 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimindeki yıllık artış da piyasa beklentilerinin altında kalarak yüzde 1.4 oldu. Haziran ile birlikte sanayi üretimi ikinci çeyrekte ortalama yüzde 2.5 artmış oldu. Keza sana-yi üretimi nisanda mayısta yüzde 1.7 artış göstermişti. Bu ekonominin ilk çeyreğe göre belirgin şekilde yavaşladığını gösteriyor. Sanayi üretimi ilk çeyrekte yüzde 5.3 artış kaydetmişti. Yani sanayi üretimi yüzde 5.3’ten yüzde 2.5’e gerilemiş durumda.
SANAYİ ÜRETİMİ YAVAŞLIYOR
Bu arada, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi ise mayıstaki yüzde 0.8’lik düşüşün ardından haziranda yüzde 0.1 ile sınırlı artış kaydetti. Üretimdeki yavaşlamada ara malı üretiminde kaydedilen zayıflık etkili oldu. Ara malı üretimi mayısta yıllık bazda yüzde 3.5 arttıktan sonra haziranda yatay seyir izleyerek toplam sanayi üretimine kayda değer katkı yapmadı.
Ayrıca dayanıklı ve dayanıksız tüketim malı geçen yılın aynı ayma i göre, yüzde 3 artarken, sermaye malı üretimindeki yıllık artış yüzde 1.9 oldu. Bu grupların toplam sanayi üretimine katkısı sırasıyla 0.8 ve 0.4 puan olarak gerçekleşti. Enerji üretimi ise yıllık yüzde 1.4 artarken, toplam üretime katkısı 0.2 puan oldu.
Ekonomistlere göre, bu yıl ekonomide beklenen yavaşlama ikinci çeyrekten itibaren hissedilmeye başlandı, ilk çeyrekte ekonomi yüzde 4.3 ile tahminlerin ötesinde büyümüştü. Sanayi üretimi ve kapasite kullanımı büyüme için önemli öncü göstergeler niteliğinde. Uzmanlar, ikisinde de ivme kaybı olduğunu savunuyor. Ancak bundan sonrası için büyümeden umutlu olanlar da var. Bu uzmanlar bankacılık kredilerindeki artış eğilimine dikkat çekiyor. Bunun tüketim ve yatırımlarda canlanma yaratabileceğini savunuyorlar. Ekonomide bir yavaşlama beklentisi için “henüz çok erken” yorumunu yapıyorlar.
“İLK YARIDA YÜZDE 3 OLABİLİR”
Piri Reis Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, ikinci çeyrek verilerinin ilk çeyreğe göre yavaşlama sinyali verdiğini belirtiyor. Aslanoğlu, imalat sanayi üretimindeki değişimin bu açıdan aslında daha fazla fikir verdiğini söylüyor.
Gelen öncü göstergelerle ikinci çeyrekte ekonominin yüzde 2.5 civarında büyüme göstereceğini hesaplıyor. Buna karşın sürpriz olabileceğini de kabul eden Aslanoğ-lu’na göre, her halükarda büyüme yüzde 3’ün altında kalacak ve ilk çeyrekten düşük olacak. Bununla beraber, ilk yarıda ekonomi yüzde 3-3.5 aralığında bir büyüme göstermiş olacak. Son günlerde bankacılık kredilerindeki artışa da dikkat çeken Aslanoğlu, kredi artışının sürmesi durumunda büyümede tekrar bir toparlanma olacağı görüşünde. Kredi artışına sıcak bakmayan Merkez Bankası’nm da büyüme kaygısıyla buna izin verebileceğini dile getiriyor.
“CANLANMA VAR”
Denizbank Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Grup Başkanı Ercan Ergüzel ise, yaz aylarında genel olarak sanayi üretiminin düşük seyrettiğine işaret ediyor. Bu aylarda yaz tatili, bayram günleri vs nedeniyle zaten kapasite kullanımının düşük olduğunu hatırlatıyor. Ergüzel, bu nedenle sadece iki aylık verilere bakarak sanayi üretimi için ciddi anlamda hız kestiğini söylemenin doğru olmadığını savunuyor. Yılın tamamına ilişkin yorum yapmak için iki ay daha izlemek lazım. Örneğin, bankacılık kredilerinde son dönemde temmuz ve ağustos verileri iyi gitmeye başladı. Krediler iki üç ay öncesine göre yönünü yukarı çevirmiş durumda. Merkez Bankası verilerinden bu görülüyor. Yukarı yönlü trend var. Sanayi sektörünün bankacılık kredileriyle yakın ilişkisi var. Ayrıca iki seçim dönemi geride kaldı. Belirsizlik azaldı. Kredi artışıyla birlikte düşünüldüğünde bunun tüketim ve yatırımlarda bir canlanma yaratması beklenebilir. Bir anda olmasa da zamanla yansıması görülebilir.
“2.9’LUK TAHMİNİ KORUYORUZ”
HSBC Portföy Yönetim Stratejisti Ali Çakıroğlu da ilk çeyrekte yüzde 5.3 artan sanayi üretiminin ikinci çeyrekte yüzde 2.5 civarına gerilemesiyle belirgin bir yavaşlamanın başladığına dikkat çekiyor. Çakıroğlu’na göre, şu anki veriler sonrasında 10 EylüPde açıklanacak olan ikinci çeyrek büyümesi yüzde 2.6- 2.8 aralığında gerçekleşecek. Bununla birlikte Çakıroğlu, yüzde 2.9 seviyesinde olan 2014 büyüme tahminini koruyor.
ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan ise, ikinci çeyrekte faiz indirimleri ve iyileşen risk algısıyla iç talebin büyümeye katkısının daha olumlu olmasını bekliyor. Ancak Mercan’a göre, jeopolitik risklerin de katkısıyla mayıstan bu yana güven endekslerindeki düşüşler dikkat çekiyor. Ekonomide önemli bir güven göstergesi olan PMI rakamı da son iki ayda eşik değerinin altında bir seyir izliyor. Ayrıca, ağustos başından itibaren piyasalarda azalan risk iştahı üçüncü çeyrekte büyüme performansının yakından izlenmesini gerektiriyor.
