C tipi şekerde 200 bin tonluk açık var

Şekerli mamul ihracatçıları için üretilen C tipi şekerde 200 bin tonluk açık var. C tipi şeker bulamayan sektör piyasadan iki katı fiyata ürün almaya çalışıyor. Ankara ithalat da dahil çözüm alternatifleri üzerinde çalışıyor…

TÜRKİYE çikolata ve şekerleme sektörü 2013’te 2.5 milyar dolar olan ihracatını 2014’te 2.7 milyar dolara çıkardı. 2023 hedefleri doğrultusunda her yıl yüzde 10-15 arası artışlarla 7.5 milyar dolarlık ihracat öngörülüyor. Sektörde yakın zamana kadar bu hedefin tutacağı, hatta geçileceği görüşü hakimdi. Sanayiciler Brezilya’dan Çin’e dünyanın bir ucundan diğer ucuna ihracatı artırmak için yoğun bir şekilde çalışırken bir anda moralleri alt üst oldu. Çünkü sanayicilerin kullandığı “C şekeri” krizi başladı. Genel maliyetlerin içinde yüzde 50 oranında yer tutan şeker maliyeti ikiye katlandı.

Türkiye pancardan şeker üretimi yapıyor. Bu üretimi de Türkiye Şeker Fabrikaları ve özel sektör şeker fabrikaları aracılığıyla yapıyor. Türkiye Şeker Kurumu ve Türkiye Şeker Fabrikaları üretilen pancar şekerlerini üç kategoriye ayırıyor. Tüketicinin ve iç piyasanın kullandığı şekerler “A kategorisi” olarak adlandırılıyor. Kriz dönemlerinde ve kritik dönemler için saklanan şekerler ise “B kategorisi” diye kodlanıyor. C kategorisi ise ihracatçı sanayicilere ayrılıyor.

Türkiye’de şeker fiyatları 700 doların üzerinde. Dünya piyasalarında ise bu fiyat 370 dolar seviyesinde. İhracatçı sanayiciler C kategorisi şekeri dünya piyasalarındaki fiyata ilaveten 61 dolar navlun ücreti ödeyerek Türkiye Şeker Fabrikalarından temin ediyor. Böylece uluslararası piyasalarda rakipleriyle rekabet etme şansı yakalıyorlar.

MALİYETLER İKİYE KATLANDI

Ancak iki haftadır bu denge alt üst oldu. Şeker pancarının verimliliğinde yaşanan düşüşün faturası sanayiciye çıktı. 2.2 milyon ton seviyesinde beklenen şeker üretimi 2 milyon tonda kaldı. Böyle olunca da C kategorisi şeker satışı durduruldu. Sanayici, ihtiyacı olan şekeri piyasadan temin ederek üretim yapmaya, ihracat taahhütlerini yerine getirmeye çalışıyor. İhracatçı firmalardan bazıları bu maliyetlerin sürdürülebilir olmadığını, sorunun kısa sürede çözümlenmemesi halinde üretimi durduracaklarını söylüyor.

İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği, Şekerli Mamuller Tanıtım Grubu ve Türkiye Gıda Demekleri Federasyonu C şekerindeki krizin çözümü için hem Ekonomi Bakanlığı hem de Şeker Kurumu nezdinde peş peşe görüşmeler yaparak çözüm arıyorlar. Bakanlık tarafı da ithalat ve B kategori şekerin çevrilmesi dahil bir çok plan üzerinde çalışıyor. Sektör temsilcileri stoktaki B kategorinin sanayicinin sorununu çözmek için kullanılmasını istiyor.

“İTHALATI DEVLET YAPSIN”

Türkiye Gıda Dernekleri Federasyonu Başkanı Şemsi Kopuz, ihtiyacın karşılanması için ithalat dahil birkaç çözüm önerisi sunduklarını söylüyor. Kopuz, “İthalat yapılacaksa bunu da devlet yapmalı. Sanayici sonra zan altında kalıyor. Devlet tek elden yapsın. Sanayici devletten alsın. Sorun çözülmez ise sektör için ciddi sıkıntı olacak. Bir ay sonra sektör kilitlenir. Her ay 20-25 tonluk bir ihtiyaç var. Türkiye Şeker Kurumu ve Türkiye şeker Fabrikaları gereğini yapmalı. Sektörün sorunu çözülmeli. Sanayici ciddi bir maliyetle karşı karşıya” diyor.

“SIKINTININ SEBEBİ BÜROKRASİ”

İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Başkanı Zekeriya Mete ise, bürokrasinin plansız davrandığını vurguluyor. C şekeriyle ilgili yıllık 300 bin tonluk bir ihtiyacın söz konusu olduğunu söyleyen Mete, “Sanayici devletten aldığı 150 milyon dolarlık şekeri işleyip, ürün haline getirip 2.7 milyar dolarlık ihracat yapıyor. Bürokrasi büyüyen bu sektörü zor durumda bırakıyor” diyor.

Türkiye Şeker Fabrikaları’nm elinde bulunan A ve B kategorideki şekerleri C’ye çevirerek sorunu çözebileceğini belirten Mete, “450 dolar seviyesinde aldığımız şekeri bakkaldan, komşudan 700 dolara temin etmeye çalışıyoruz. Maliyetler sürdürülebilir değil. Bu durumu öngörmeyip, planlama yapmayan, sektörün sıkıntı yaşamasına neden olan bürokratlar da bunun hesabını vermeli” diyor.

Şekerli Mamuller Tanıtım Grubu Başkam Hidayet Kadiroğlu ise, çözüm konusunda daha iyimser bir tablo çiziyor. Kadiroğlu, şunları söylüyor: “Nasıl buğday, mısır, çeltikte sıkıntı yaşadığında TMO devreye girip ithalat yapıyor ise, şekerde de ya Şeker Kurumu ya da Türkiye Şeker Fabrikaları bu ithalatı yaparak sorunu çözmeli. Biz pancar üreticisinin zarar görmesini asla istemeyiz. Bu ithalatı da sanayici değil, devlet yapmalı” diyor.

“ÜRETİM DURABİLİR”

Üretiminin yüzde 85’ini ihraç eden Tayaş Gıda’nın sahibi Kazım Taycı da, C şekeri krizinin sanayiciyi zorladığını söylüyor. Günlük 80 ton şeker kullandığını belirten Taycı, “36 bin dolar olan maliyetim 80 bin dolara çıktı. 44 bin dolarlık ekstra bir maliyet oluştu. İhracat pazarlarımızı kaybetmemek için şimdilik sineye çekiyoruz. Raflarda yer almak o kadar kolay olmuyor. Ama bu fiyatlarla ne kadar dayanılır bilemiyorum. Kısa sürede çözüm bulunmazsa üretime ara vermek zorunda kalabiliriz” diyor.

Kent Boringer markasıyla ihracat yapan Soyyiğit Group’un ortaklarından Aydın Soyyiğit de günlük 50 ton şeker kullandıklarını belirten Soyyiğit, “Üretimi durdurmak istemiyoruz. Pazar kaybetme lüksümüz yok. Önümüz Ramazan. Şu anda Ramazan dönemi mamulleri üretiliyor. Bu noktada maliyetlerin artması sektörü zorluyor. Bu maliyetler sürdürülebilir değil” diyor.

“STOKLAR YETERLİ”

Anadolu Birlik Holding, Konya Şeker ile üretici, Torku markası ile şeker kullanıcısı konumunda. İşin her iki ayağında da yer alıyor. Anadolu Birlik Yönetim Kurulu Başkam Hamdi Bağcı, “Bu yıl rekolte düşüklüğü nedeniyle böyle bir tablo çıktı. Ama abartılacak boyutta değil. B tipi şekeri C tipine kaydırılarak bu sorun tasa sürede çözülür. Yeni pancar sezonuna kadar altı aylık süre var. Türkiye’nin elindeki şeker stokları sanayicinin talebini karşılayacak seviyede. İddia edildiği gibi 700-800 dolarlardan şeker satışı yok” diyor.

Saadet Gıda ve Global Gıda Pazarlama şirketinin sahibi Sübet Çiçek de yaptığı değerlendirmede, Türkiye Şeker Fabrikalarından 20 gündür C şekeri alamadıklarını söylüyor. KOBİ ölçeğindeki bazı şirketlerde üretimin durduğunu belirten Çiçek, “Bu durum bir hafta daha sürerse işletmelerin çoğu kapanır. Döviz kurlarındaki sıkıntı da ortada. Sanayici hangi sıkıntıyla uğraşacağını şaşırmış durumda.

C tipi şeker nedir?

Türkiye Şeker Kurumu ve Türkiye Şeker Fabrikaları üretilen pancar şekerlerini üç kategoriye ayırıyor. Tüketicinin ve iç piyasanın kullandığı şekerler “A kategorisi” olarak adlandırılıyor. Kriz dönemlerinde ve kritik dönemler için saklanan şekerler ise “B kategorisi” diye kodlanıyor. C kategorisini ise ihracatçı sanayicilere ayrılıyor. C tipi şeker ihracatçı sanayicilere dünya fiyatlarında devlet desteğiyle verilen şeker anlamına geliyor.