Cari Açık Arttı

Üretim daraldı, makas açıldı

Cari açık, turizm gelirlerinin düşmesiyle haziranda yıllık bazda 29 milyar dolara çıktı. Sanayi üretimi de haziranda düşüş gösterdi. Rusya ile ilişkilerin düzelmesi ve konut kredi faizlerindeki indirimlerin ekonomiye hız vermesi bekleniyor…

YAZ mevsiminin sonuna doğru yaklaşırken, kavurucu sıcaklardan bunalmış vaziyetteyiz. Uluslararası piyasalarda ise sakin bir hava var. İngiltere’den sonra Japonya Merkez Bankası da genişleme adımları attı. Avrupa Merkez Bankası parasal gevşemeyi artıracak. Bu adımlar küresel risk iştahını yükseltiyor. Bu yıl Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz artırması risk olabilir. FED içindeki güvercinler bu yıl için faiz artışına karşı çıkıyor.

İçeride ise olumlu gelişmeler yaşanıyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s Türkiye ile ilgili olumsuz bir karar vermedi. Rusya ile ilişkiler hızlı bir düzelme sürecine girdi. Geçen hafta bankaların birbiri ardına konut kredisi faizlerini düşürmesi olumlu havayı artırdı.

Geçen hafta gelen haziran ayı cari açık ve sanayi üretim verileri ise bozulmaya işaret etti. Keza uzun süredir düzelme eğilimindeki cari denge haziranda yüksek çıktı. Aylık bazda cari denge 4.9 milyar dolar açık verirken yıllık bazda ise 29.4 milyar dolara yükseldi. Aynı şekilde sanayi üretiminin de haziranda düşmesi dikkat çekti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış bazda sanayi üretimi yüzde 1.4 düşerken, takvim etkisinden arındırılmış olarak ise yüzde 1.1 arttı. Uzmanlar, haziran ayında tüketici güvenindeki düşüşü hatırlatarak buna bağlı olarak sanayide yavaşlama beklentisi olduğuna dikkat çekiyor. Uzmanlara göre, hazirandaki sanayi üretim verisi, ekonominin ilk çeyreğe göre yavaşladığını gösteriyor. Cari açıktaki artışı ise eneıjinin olumlu katkısının azalması ve turizm gelirlerindeki düşüşe bağlayan uzmanlar yılın geri kalanında cari açığın artmaya devam edeceğini belirtiyor.

CARİ AÇIK ARTTI

Merkez Bankası tarafından geçen hafta açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, cari işlemler açığı bir önceki yılın haziran ayına göre 1 milyar 726 milyon dolar artarak 4 milyar 942 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece yıllık bazda cari işlemler açığı 29 milyar 416 milyon dolar oldu. Söz konusu gelişmede, hizmetler dengesi fazlasının bir önceki yılın aynı ayma göre 1 milyar 233 milyon dolar azalarak 1 milyar 194 milyon dolara düşmesi ve ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 326 milyon dolar artarak 5 milyar 228 milyon dolara yükselmesi etkili oldu. Ayrıca, birincil gelir dengesi açığı 165 milyon dolar artarak 997 milyon dolar oldu.

Parasal olmayan altın kaleminde, bir önceki yılın haziran ayında 196 milyon dolar net ithalat gerçekleşirken, bu yılın aynı ayında 269 milyon dolar net ihracat kaydedildi. Hizmetler dengesi altmda seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 1 milyar 122 milyon dolar tutarında azalarak 1 milyar 68 milyon dolara düştü. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayma göre 143 milyon dolar artarak 940 milyon dolar oldu.

SANAYİ ÜRETİMİ DÜŞTÜ

TÜ1K verilerine göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre yüzde 1.4 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise bir önceki yılın aynı ayma göre yüzde 1.1 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek azalış yüzde 4.8 ile dayanıksız tüketim malı imalatında gerçekleşti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek artış ise yüzde 12.2 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında gerçekleşti. Çeyrek dönem bazında ise 2016 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi yüzde 0.6 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi da bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2.5 arttı.

“DARALMANIN SONUNA GELİNDİ”

ING Bank Başekonomisti Muhammet Mercan, haziranda cari açığın son bir yılda ilk defa artış kaydettiğini, finansman tarafında ise güçlü seyrin devam ettiğini söylüyor. Mer-can’a göre, haziran verisi cari açıktaki daralma eğiliminin sonuna gelinmiş olabileceğinin işaretini verdi. Dolayısıyla, enerji fiyatlarının katkısı önemli ölçüde ivme kaybederken, turizm gelirlerindeki daralmaya paralel olarak yılın kalan döneminde artış sürebilir. Rusya’yla olan ilişkilerde gözlenen toparlanma dış dengeyi destekleme potansiyeli taşımakla birlikte bu katkının kriz öncesi seviyeye dönmesi zaman alacak.

Sanayi üretim verisini değerlendiren Mercan, ekonomik aktivitenin ilk çeyreğe göre ivme kaybettiğini belirtiyor. Bu ortamda, özel yatırımları desteklemek için temmuz başında duyurulan ÖTV muafiyetleri, borçlarını ödemekte zorlanan şirketlere kolaylık sağlayabilir. Bazı vergilerde indirim gibi unsurları da içeren yatırım teşvik paketi gibi adımlar ise önümüzdeki dönemde büyümeyi destekleyebilir.

‘TURİZMİN ETKİSİ”

Kapital FX Araştırma Uzmanı Enver Erkan, uzun süredir daralma eğilimindeki cari açıkta bugüne kadar ucuz petrolün olumlu katkısına dikkat çekiyor. Ancak haziran ayındaki artışta ivme kaybı olduğunu ve turizm gelirlerinin de azalmasıyla makasın açıldığını belirtiyor. 2016 yılının geneli için cari açık beklentisini 39 milyar dolara çıkardığını söylüyor.

Erkan, sanayi üretiminin beklenenden fazla ivme kaybetmiş olsa da, genel büyüme görünümünü değiştirecek bir değişime işaret etmediğini savunuyor. Ancak genel görünümün yaz boyunca momentum kaybına işaret edeceğini öngörüyor. 2016 yılının tamamında ise yüzde 3.5 büyüme beklentisini koruyor.

“AÇIK GENİŞLEYECEK”

A&T Bank Başekonomisti Ayşe Özden ise, turizmde yaşanan zayıflığın sürmesiyle birlikte 2016 yılı için 32 milyar dolarlık cari açık beklentisini koruyor. Ayrıca, yurtiçi tasarrufların tüketim iştahına oranla yetersiz kaldığını ve taksit yasağının kaldırılmasının önümüzdeki dönemde cari açığın genişleyeceğine işaret ettiğini söylüyor.

Özden, haziranda zayıf gelen sanayi üretiminin bir önceki ayki performansının beklentilerin üzerinde olduğuna dikkat çekiyor. O dönemde bunun Ramazan ayı öncesi artan siparişlerden kaynaklanan geçici bir yükseliş olabileceğini yazdığını hatırlatıyor. Özden ayrıca haziranda zayıflayan tüketici güvenine bağlı olarak, sanayi üretiminde de bir yavaşlama beklendiğini vurguluyor.